علم اقتصاد که از قرن 16 میلادی در کشورهای اروپایی تکوین یافت از یک طرف در اثر
محدود بودن عوامل تولید ، رشد روزافزون جمعیت و افزایش نیازهای نا محدود و متنوع به
محصولات مختلف واز طرف دیگر در اثر پیشرفت تکنیکهای تولید وگسترش فعالیتهای
اقتصادی ، بیش ازپیش تکامل یافته است .اصولاً ارائه تعریفی از یک کار ساده ای نیست .علم
اقتصاد که امروز دارای قلمرو بسیار وسیعی است ازاین قاعده مستثنی نیست ولیکن بسیاری
از اقتصاد دانان در تعریف آن به مسئله کمیابی نهاده های تولید واختصاص آنها بین یک سری
فعالیتهای رقیب اشاره کرده اند (1-ص 17)
تولید بیشتر ، توزیع عادلانه تر ثروت ، به دست آوردن سطح معیشت بالاتر وتأمین زندگی
آسوده تر هدف عمومی جوامع امروز جهانند . قوایمادی ومعنوی افراد بشر ومنابع کره زمین
که خداوند آنها را برای استفاده بشر خلق فرموده ،برای رسیدن به اهداف اقتصادی واجتماعی
واجرای برنامه های رفاهی وانسانی باحداکثر سرعت ممکن تجهیز شده اند
هدف بشر در قرن بیستم بیشتر تأمین حداکثر نتیجه در حداقل مدت ممکن است (2- ص1)
1
اقتصاد کشاورزی شا خه ای از علم اقتصاد
ازآنجا که کشاورزی تأ مین کننده ضروری ترین ما یحتاج انسان یعنی مواد غذایی است وبا
توجه به اینکه مسئله کمیابی و نیازهاروز افزون به محصولات کشاورزی در این بخش نیز
وجود دارد لذا بایستی علم اقتصاد در کشاورزی نیز بکار گرفته شود به عبارت دیگر کار
اقتصاد در این بخش این است عوامل تولید ، مثل زمین و آب و... را به نحو مطلوبی بین
فعالیتهای مختلف زراعی ودامی اختصاص می دهد و بنابراین می توان گفت گفت اقتصاد
کشاورزی شاخه ای از علم اقتصاد است که از آن عوامل تولید کمیاب کشاورزی بین
محصولات مختلف آن تخصیص می یابد
بخش عمده ای اقتصاد کشاورزی درباره سیستم قیمتهاست از یک طرف تعیین قیمت عوامل
قیمت تولید واز طرف دیگر تعیین قیمت محصولات مختلفی مثل گندم ، ذرت ، جو
...وگوشت و تخم مرغ و... از جمله مهمترین وظایف اقتصاد کشاورزی تلقی می گردد
اقتصاد تولیدمحصولات کشاورزی
هر عاملی که در پروسه تولید بکار گرفته می شود به نهاده یا عامل تولید موسوم است که مهمترین آنها در فعالیتهای کشاورزی عبارتند از :
1-زمین یا سطح زیر کشت
2- نیروی کار اعم از خانوادگی ومزدبگیر
3- سرمایه در اشکال مختلف وبویژه ماشین الات مثل تراکتور و کمباین
4- آب
5- بذر
6- کود و سم
- نور خورشید
2
می توانیم منابع تولید را به چند دسته تقسیم کنیم
1- منابع ثابت و متغیر
2- منابع قابل ذخیره و غیر قابل ذخیره
عوامل تولید ثابت :
آن دسته از منابع است که مقدار مصرف آن بستگی به مقدار تولید ندارد مثل زمین زراعی
وساختمانهای احداث شده جهت پرورش دام
عوامل تولید متغیر
برخلاف عوامل تولید ثابت دسته ای از منابع تولید است که با سطح تولید رابطه مستقیم دارند
یعنی هرچه عوامل تولید بیشتر باشد تولید هم بیشتر می شود . مثل بذر در جریان تولید
محصولات کشاورزی که هرچه میزان بذر در یک قطعه زمین بیشتر باشد تولید هم افزایش می یابد(1- ص32)
منابع تولید قابل ذخیره
بعضی از عوامل تولید وجود دارند که می توان قسمتی از آنها را برای فصلهای کشت بعدی
ذخیره نمود . مثل سم وکود
منابع تولید غیر قابل ذخبره
بعضی از عوامل تولید اگر در یک دوره معین بدون استفاده نگهداری گردد ارزش تولیدی که
می توانست از آن قسمت بدست آورد از بین می رود
تأثیر تکنولوژی بر سطح تولید
تکنولوژی دانشی است که بوسیله انسان در جهت افزایش تولید بکار می رود . تبلور
تکنولوژی بذر اصلاح شده ، سموم برای آفات ، کود شیمیایی ، ماشین آلات کشاورزی و
3
شیوه های بهتر شخم و آبیاری و مانند آن است . هدف از به کار بردن آن ، بدست آوردن
محصول بیشتر از مقدار معین زمین ،کار وسرمایه است .
البته تکنولوی مسائلی چون پایین آمدن قیمت محصول کشاورزی ویا بیکاری نیز ممکن است
ایجاد کند ، به موازات بکاربردن یک تکنیک جدید هزینه تولید کاهش یافته ومقدار محصول
بیشتر وبا کیفیتی بهتر تولید می شود اگر تغییردر تقاضا روی ندهد قیمت محصول کاهش
خواهد یافت بدین گونه بخشی از فواید تکنولوژی از طریق کاهش قیمت ویا افزایش کیفیت
محصول عاید مصرف کننده می شود .(2- ص 136- 128)
به طورکلی کاربرد تکنولوژی مناسب درکلیه فعالیتها ازجمله فعالیتهای کشاورزی می تواند
باعث افزایش کارایی اقتصادی شود کاربرد تکنولوژی تولید به گونه ای بیشتر می کند که
بااستفاده ازهرسطح معین از عوامل تولید محصول بیشتری بد ست آید وهمچنین تولید با
سطح کمتری از عوامل تولید یا نهاده مقدار مشخصی محصول بد ست آید (1- ص50-49)
تکنولوژی جدید سبب افزایش بهره ورِ زمین می شود پیشرفت تکنولوژی در کشاورزی سبب
شده که خاک بعنوان یک ماده حیاتی به نحوی در جهت ارضاء نیاز های غذایی نسل کنونی
مورد بهره برداری قرارمی گیرد ودر عین حال ،منافع نسلهای آینده نیز در نظر گرفته شود
(2- ص 137)
تنوع وتخصص در کشت
با توجه به اینکه بخش کشاورزی در محیط متغیر اقتصادی وجوی قرار دارد مدیر کشاورزِ
باید به تخصص در کشت وتنوع در محصولات توجه نماید . تخصص در کشت زمانی
مطرح می شود که یک یا دو محصول اصلی در مزرعه کاشته شود ولی تنوع در کشت
زمانی است که چندین محصول اصلی در مزرعه کاشته شود
تخصص در کشاورزی همراه با پذیرش ریسک است بویژه آنکه شرایط بازار نامطمئن است
4
از سوی دیگر تنوع در کشت دارای یک سری مزایا ومعایبی است . اغلب این اظهار نظر
راباید درنظرگرفت که بسیاری از روستاها اشتغال به جزء در امر کشاورزی وجودندارند
وهمچنین مسئله بیکاری پنهان وفعلی نیز وجوددارد به همین دلیل وپرهیز از مسئله ریسک
،زارعین به تنوع در کشت اقدام می نمایند .
بطور خلاصه دلایل انتخاب تنوع در کشت محصولات کشاورزی عبارتست از:
1- کاهش یا اجتناب از ریسک
2- بکارگیری هرچه بیشتر عوامل تولید در مزرعه بخصوص نیروی کار موجود در سالهاِ
اخیر گرایش زارعین به سوی تخصص در کشت وهمراه با آن به سوی تنوع در منابع کسب
در آمد بوده است به بیان دیگر با استفاده از تکنولوژی بهتر وکاراتر به کشت محصولات
خاصی روی آورده ، منابع آزاد شده تولید رادر امور غیر زراعی بکار می روبرند در واقع
به راه های کسب درآمد بیشتری دست می یابند در ارتباط با مسئله تخصص وتنوع در کشت
اصل مزیت نسبی مطرح می شود که با استفاده از این اصل مسئله فوق بیشتر توضیح داده
می شود
کشاورزی پایدار
هنوز قشر عظیمی از مردم جهان بویژه در کشورهای در حال توسعه از فقر وگرسنگی رنج
می برند از این رو تأ کید دولتها وسازمانهای بین المللی روی توسعه پایدار وکشاورزی
پایدار است توسعه پایدار به زبان ساده توسعه ای است که در طول زمان ادامه داشته باشد
ونه تنها نیازهای نسل حاضر بلکه خواسته های نسل های بعدی رانیز در نظر داشته باشد از
آنجا که بخش کشاورزی بعنوان یکی از اساسی ترین بخشهای اقتصادی بسیاری از
کشورهاست وبدلیل نقش حیاتی این بخش در زندگی انسانها پایداری کشاورزی از جایگاه
ویژهای در توسعه پایدار برخوردار است وضع موجود منابع کشاورزی وتخریب منابع آن
5
که دراثر رشد روز افزون جمعیت وبکارگی تکنولوزیهای مدرن دراین بخش حاصل شده
حاکی از میزان اهمیت توسعه پایدار دراین بخش است (1-ص278)
کاربرد بهینه عوامل طبیعی تولید، مثل آب وخاک که از دیرباز مورد توجه اقتصاددانان
کشاورزی بوده بایستی با در نظر گرفتن منافع همه نسلها صورت گیرد (1- ص 279)
ازانواع مطلوب سیستمهای تولیدی وتکنولوژی مناسب باشرایط محیطی همچنین نوع ومقدار
سموم وکودهای شیمیایی بنحوی که به شرایط طبیعی آسیبی نرساند ازاهم موضوعات است
هرچند که استفاده از چنین تکنولوژی اینیز قادر به تأمین مواد غذایی تمام مردم نخواهند بود (1-ص 280)
شامل 23 صفحه word
دانلود تحقیق کلیات علم اقتصاد