فرمت فایل : word (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات 37 صفحه
چکیده
یکی از مباحث محیط‌زیستی که موجب نگرانی جامعۀ بین‌المللی شده است، مساله تغییرات آبوهوایی است. افزایش تراکم گازهای گلخانهای در هواسپهر که ناشی از مداخلۀ بشر در طبیعت است، به‌تدریج دمای کرۀ زمین را افزایش داده است. عواقب مهیبی که تغییرات آبوهوایی به‌دنبال دارد، ضرورت اقدام برای مقابله با این پدیده را آشکار کرده است. از این‌رو، جامعۀ بین‌المللی کوشیده است از رهگذر تصویب کنوانسیون کلیات در زمینۀ تغییرات آبوهوایی، پروتکل کیوتو، برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های متعدد در برابر تغییرات آبوهوایی واکنش نشان دهد. در این مقاله، تلاش شده‌است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در دورة زمانی 2011- 1972، اقدام‌های حقوقی جامعة بین‌المللی در مورد موضوع تغییرات آب و هوایی، تشریح شود. بدین‌منظور، از اسناد حقوقی بین‌المللی مرتبط با محیط‌زیست به عنوان داده، استفاده شده‌است.
نتایج حکایت از آن دارد که اگرچه تلاش‌های حقوقی جامعۀ بین‌المللی در راستای مقابله با گرمایش جهانی درخور توجه و گسترده بوده است، اما گام‌های عملی و مؤثرتری به ویژه از سوی کشورهای توسعه‌یافتۀ صنعتی باید در این زمینه صورت پذیرد. به نظر می‌‌رسد، همکاری کشورهای توسعه‌یافتۀ صنعتی در زمینة تغییرات آبوهوایی، در حل این بحران، نقش به‌سزایی ایفا می‌نماید.
سرآغاز
با اختراع ماشین بخار توسط جیمز وات و وقوع انقلاب صنعتی، رشد روبه‌‌‌تزاید استفاده از سوخت‌های فسیلی توسط بشر و جنگل‌زدایی، یکی دیگر از معضلات محیط‌زیستی پدیدار شد. وجود گازهای گلخانهای در هواسپهر، از جمله دی‌اکسیدکربن، متان، مونواکسید نیتروژن، کلروفلوئور کربن‌ها و پرفلوئور کربن‌ها، با دریافت امواج با طول موج بلند خورشید که از سطح زمین ساطع می‌شود، آب‌و‌هوای کرۀ خاک را به سامان و دمای متعادل برای ادامۀ حیات بشر روی زمین را فراهم می‌کنند. فعالیت‌های صنعتی دولت‌ها از دوران پس از انقلاب صنعتی، منجر به ازدیاد تراکم گازهای گلخانهای در هواسپهر شده و این پدیده به‌تدریج سبب گرم‌ترشدن کرۀ زمین شده است. دولت‌های صنعتی آن‌چنان مسحور و مقهور پیشرفت‌های تکنولوژیکی خود شده‌اند که گویی این نکته را به ورطه فراموشی سپرده‌اند که عملکرد مخرب آن‌ها کرۀ زمین را قربانی خواهد کرد. تغییرات آبوهوایی و گرمایش زمین آثار و عواقب مهیبی را برای انسان‌ها به‌دنبال دارد. ذوب‌شدن یخچال‌ها، افزایش سطح آب دریاها و اقیانوس‌ها، خشکسالی، طوفان‌های سهمگین و شیوع بیماری‌های مسری، فقط گوشه‌ای از مشکلاتی است که تغییرات آبوهوایی به آن‌ها دامن خواهد زد. این امر، جامعۀ بین‌المللی را به واکنش سریع در برابر این پدیده وادار کرده و منجر به تصویب اسناد حقوقی بین‌المللی به‌منظور مقابله با تغییرات آبوهوایی شده است.
تعاریف و مفاهیم
قبل از پرداختن به مباحث تاریخی و علل و پیامدهای تغییرات آب‌وهوا(1)،لازم است به نکاتی در زمینۀ این موضوع پرداخته شود. آب‌وهوا می‌تواند به‌عنوان «خلاصۀ وضعیت سازمان‌یافته از سیارۀ زمین، هواسپهر و سیستم آبی در طول زمان» تعریف شود (Verheyn, 2005). برای فهم کامل مساله تغییرات آب‌وهوا و پیامدهای ناشی از آن، این امر حایز اهمیت است که از لحاظ واژه‌شناسی بین دو واژۀ«اقلیم» (آب‌وهوا) و «اوضاع جوی»(2) تفاوت، قایل شویم. اوضاع جوی عبارت است از حالت نوسان جو اطراف ما که با دما، ابر، بارش وغیره توصیف می‌شود. اقلیم (آب‌وهوا) به میانگین دما اطلاق می‌شود و تغییرپذیری آن را در طول یک محدودۀ زمانی معین و در ناحیه‌ای مشخص بیان می‌کند.(3) تغییرات آب‌وهوا ممکن است ناشی از فرایندهای طبیعی باشد یا بر اثر مداخلۀ بشر در طبیعت (انسان‌ساخت)(4) ایجاد شود. فرایندهای طبیعی می‌تواند شامل آیرسول‌ها (هواویزه‌ها) ناشی از فعالیت آتشفشانی، پدیدۀ ال‌نینو یا تغییرات در بازدۀ انرژی خورشیدی باشد، ولی عواملی همچون تقلیل لایۀ ازن، انتشار گازهای گلخانهای و افزایش تراکم آن‌ها در هواسپهر ناشی از مداخلۀ بشر در طبیعت است. تابش‌های خورشیدی به‌صورت امواج مریی به زمین می‌رسند و در حدود یک‌سوم آن‌ها توسط کرۀ زمین جذب و قسمتی به‌صورت امواج فروسرخ (مادون قرمز) مجدداً به فضا ساطع می‌شوند. گازهای گلخانهای موجود در هواسپهر، امواج فروسرخ بازتاب‌شده از سطح زمین را در خود نگه می‌دارند تا دمای زمین در حد ثابتی که برای ادامۀ حیات لازم است، باقی بماند. این عمل را اثر گلخانهای(5) می‌نامیم که اگر چنین اثری وجود نمی‌داشت، دمای زمین 34 درجه سردتر از وضع موجود می‌شد و درحقیقت زمین تبدیل به یک صحرای منجمد و بایر می‌شد.
تحقیق درباره تأملی بر عملکرد جامعۀ بین‌المللی در برابر تغییرات آب و هوایی