یکی از مسائلی که بسیار مورد توجه ورزشکاران قرار دارد تغذیه می باشد. اهمیت تغذیه در ورزش به حدی است که همه تیم ها و گروه های ورزشی به صورت جدی به آن می پردازند و ورزشکاران خود را زیر نظر متخصصان تغذیه قرار می دهند و ورزشکاران نیز هرچند مدت یکبار آزمایش های مختلفی را انجام می دهند تا از وضعیت بدن خود آگاهی یابند و به تناسب آن رژیم غذایی خود را اصلاح نمایند.
اما در این میان گاه در رژیم غذایی ورزشکاران به موردی به نام داروی نیروزا برمی خوریم که در رشته های مختلف ورزشی با برخی از آن ها برخورد می کنندو ورزشکاران نیز در پی آن محرومیت ها و جریمه هایی را متحمل می شوند. هر چند که اکثر این داروها یا بی تاثیر بوده یا تاثیر آن ها هنوز اثبات نشده ویا عوارض جانبی بسیار خطر ناکی را به همراه دارند. در صورتی که ورزشکاران می توانند با استفاده از یک رژیم غذایی متناسب با وضعیت جسمانی خود و رشته ای که در آن فعالیت می کنند از بسیاری از رقبای خود که از داروهای نیروزای مصنوعی استفاده می کنند پیشی بگیرند.
تغـــذیه
تعریف علم تغذیه عبارت است از رساندن مواد غذایی مورد نیاز بدن به مقادیر مناسب و انتخاب انواع غذاها ، به نحوی که احتیاجات روزانه انسان به عوامل مغذی برآورده شود
غذا
در فیزیولولژی عمومی به تمام موادی که جانشین مواد از دست رفته در بدن شود،به هر صورت که باشند (جامد، مایع ، گاز)اصتطلاحا غذا گفته می شود.
غذا به هر ماده ای گفته می شود که از راه دهان و مری به معده وارد شده اولاً: احساس گرسنگی را از بین برده و سدجوع نماید ، ثانیاً: با تغییراتی که در دستگاه هاضمه پیدا می کند جذب شده و بتواند در بدن اعمال زیر را انجام دهد:
- تأمین انرژی مورد نیاز بدن
2.تأمین مواد لازم جهت رشد و نمو
- ترمیم بافتهای از دست رفته بدن
- تهیه مواد لازم برای ایجاد ترشحات مختلف بدن
مواد مغذی ، مواد تشکیل دهنده غذاهای معمولی هستند که عبارتند از: 1) کربوهیدراتها 2) پروتئین ها 3) چربی ها 4) ویتامینها 5) مواد معدنی 6) آب.
کربوهیدراتها ، چربی ها و پروتئین ها تنها منابع انرژی غذایی بوده و لذا آنها را مواد مغذی انرژی زا می نامند .
ویتامین ها نقش سوخت و سازی در هر یک از سلولهای بدن را بازی می کنند بطور مثال ویتامین B کمپلکس اهمیت ویژه ای در سوخت وساز انرژی دارد .
موادی که از ارزش غذایی زیادی برخوردارند عبارتند از:
1-پروتئیها: که صرف رشد و ترمیم بافت های بدن می شوند و مقدار اضافی آنها به عنوان منبع انرژی در بدن ذخیره می شود. منابع پروتئینی معمولی عبارتند از: حبوبات ، پنیر، تخم مرغ ، ماهی گوشت بی چربی ، جگر ، شیر ، آجیل ، بوقلمون ، لوبیای سویا و ... می باشند.
2- کربوهیدراتها: اولین گروه مواد غذایی هستند که تبدیل به انرژی می شوند وشامل لوبیای پخته ، نان ، کیک ، حبوبات ، میوه های خشکیده ، میوه های تازه ، عسل ، کلوچه ، نان روغنی ، سیب زمینی ، ماکارونی ، شربتها ، انواع نان شیرینی و ... می باشد.
3- چربیها: که از طریق موادی مثل روغن های گیاهی و کره خوراکی به بدن می رسد و به عنوان نماینده سوخت غذایی در تولید هوازی انرژی ATP مورد استفاده قرار می گیرند .
مصرف مقدار زیادی از چربی های اشباع شده توصیه نمی گردد زیرا عقیده بر آن است که مصرف زیاد آنها موجب افزایش سطح کلسترول ، تصلب شرائین ، بیماریهای قلبی عروقی و چاقی می گردد.
استروئیدهای آنابولیک
بعضی از ورزشکاران گاه از هورمونهای استروئیدی ِآنابولیک (افزایش دهنده تولیدپروتئین دربدن) و سایرهورمونها برای افزایش اندازه ی ماهیچه هاو افزایش نیروی آنها استفاده می کنند. چنین کاری سبب اختلال در مکانیسم های خود تنظیمی و در نتیجه اختلال در تنظیم غلظت هورمون های بدن می شود.
از کدام هورمون های استروئیدی استفاده میشود؟
استروئید هایی که این ورزشکاران استفاده میکنند معمو لا هورمون های مصنوعی هستند که اثرات هورمون جنسی مردانه(تستوسترون) را ایجاد می کنند. بسیاری از پیشسازهای تستوسترون نیز برای این کار مورد استفاده قرارمی گیرند. تستوسترون هنگام بلوغ ترشح می شود و بسیاری از ویژگی های مردانه،مانند رویش مو در صورت، کلفتی صدا و رشد ماهیچه های بازوها، ران ها و شانه ها را ایجاد می کند.
آیا واقعا استروئیدها،نیروی ورزشکاران را افزایش می دهد؟
هنگامی که ورزشکاران استروئید تزریق می کنند، در واقع سعی می کنند میزان تولید پروتئین در سلول های ماهیچه ای و در نتیجه حجم وتوان ماهیچه را افزایش دهند. استفاده از مقادیر زیاد استروئیدها سبب افزایش حجم ماهیچه و توان آن می شود، اما مطالعات مختلف، افزایشی در چابکی عملکرد مهارت و ظرفیت قلبی عروقی را تاکید نکرده است.
عوارض جانبی و واکنش های ناخواسته استروئیدهای آنابولیک
فکر و ذهن
حالت تهاجمی شدید با خصومت ( حمله ی استروئیدی ) ؛ تغییرات خلقی ؛ نگرانی ؛ سر گیجه ؛ گیجی ؛ دمدمی مزاج ؛ بیخوابی ؛ دپرسیون روانی ؛ تغییرات شخصیتی و تفکرات خودکشی .
صورت و مو
تورم شکل ظاهری ؛ پوست چرب ؛ آکنه شدید و زخمی ؛ زخم دهان و زبان ؛ زردی ناحیه سفیه چشم ( یرقان ) . از دست دهی مو در زنان بصورت الگوی موی مردان و افزایش رشد صورت و بدن .
صدا
کلفت شدن غیر قابل برگشت صدا در زنان .
سینه
در مردان : مشکلات تنفسی ؛ توقف تنفس ، رشد سینه.
در زنان :آتروفی سینه .
قلب
بیماری قلبی و کاهش یا افزایش ضربان قلب ؛ حمله قلبی ؛ سکته مغزی ؛ فشار خون بالا ؛ افزایش LDL خون؛ کاهش فاحش HDL .
اعضای گوارشی
تهوع ؛ استفراغ ؛ اسهال خونی ؛ درد ؛ تومورهای کبدی ( احتمالاً سرطانی ) ؛ نارسائی وبیماری کبدی؛ سنگهای کلیوی؛ سنگ کیسه صفرا؛ تکرار ادرا؛ احتمال پارگی آنوریسم یا خونریزی .
خون
انعقاد خون ؛ افزایش ریسک مسمومیت خون ؛ عفونت HIV و هپاتیت در اثر اشترا ک سرنگ ؛ شوک سپیتک ( ازتزریق) .
دستگاه تولید مثل
در مردان : چروکیدگی دائم بیضه ها ؛ بزرگی پروستات همراه با افزایش ریسک سرطان ؛ عدم فعالیت جنسی ؛ از دست دهی قدرت باروری ؛ ارکسیون فراوان و درآور .
در زنان : از دست دهی قدرت باروری ؛ بزرگ شدن دائمی اعضای جنسی خارجی ؛ در صورت بارداری عوارض کشنده .
عضلات ،استخوانها و بافتهای پیوندی
افزایش استعداد به جراحت همراه با تاخیر دوران باز یافت ؛ کرامپها ؛ لرزشها ؛ حرکات شبه تشنجی ؛ جراحت در محل تزریق . در نوجوانان : عدم رشد کافی تا قد طبیعی .
دیگر موارد
خستگی ، افزایش خطر سرطان
مواد نیرو زای بی اثرولی تبلیغ شده
- اسید های آمینه : بلوکهای ساختمانی پروتئینها که در مواد غذایی متعددی پیدا می شوند؛ بصورت بسته بندی شده به عنوان مواد نیرو زا برای مصرف ورزشکاران تبلیغ می شود .
- دانه گرده ( زنبور ) : فراورده های حاوی بزاق زنبور، شیره گیاه ، و دانه گرده که به طور فرضی در از دست دهی وزن تاثیر دارد و باعث افزایش نمایش ورزشکار می شود ؛ البته تاثیری از آن دیده نشده و می تواند باعث واکنش حساسیت زا در افراد حساس بدان گردد
- بورون : یک عنصر غیر اساسی که به عنوان یک جانشین ( طبیعی ) استروئیدی
معرفی شده است. البته در اکثر گزارشات دوز مصرفی تا 3 میلی گرم در روز بی تاثیر بوده است. گزارشاتی مبنی بر اثرات احتمالی با دوز بیشتر ارائه شده است .
- مخمر : ماده تهیه شده از سلولهای مخمری حاوی مقادیر فشرده ویتامین B و بعضی عناصر؛ که به طور کاذب به عنوان بوستر انرژی معرفی شده است .
- کارنیتین: یک اسید آمینه غیر پروتئینی که در بدن از گلوتامین و متیونین ساخته شده و در انتقال اسید های چرب در امتداد غشای میتوکندری نقش دارد.کارنیتین بر اساس فرض چربی را می سوزاند و در ورزشهای استقامتی باعث حفظ گلیکوژن می شود که در اصل هیچ کدام از این اثرات را ندارد .
- نمک های سلولی : فرآورده ای از عناصر که از سلولهای زنده کشت داده می شود و به عنوان یک مکمل ارتقاء سلامتی فروخته می شود .
- چاپارل : یک گیاهی که به عنوان یک آنتی اکسیدانت و ریشه کن کننده های رادیکالهای آزاد معرفی شده و فرض بر این است که پیری را به تاخیر می اندازد خون را پالایش می کند و مشکلات پوستی را برطرف می کند؛ و با هپاتیت سمی و حاد مرتبط است .
- کرومیوم پیکولینات : یک مکمل عنصری که به طور کاذب به عنوان افزایش دهنده توده عضلانی معرفی شده است .
- کوآنزیم Q10 : یک چربی که در سلولها پیدا می شود ( در میتوکندری ) و نشان داده شده است که نمایش ورزشی را در بیماران قلبی افزایش می دهد اما در ورزشکاران سالم بی تاثیر است .
- کامفری(Comfrey ) : یک گیاه برگی که فرض است اعصاب را تسکین می کند اما باعث بیماری کبدی شده است و یک مورد مرگ را هم گزارش کرده است .
- جگر خشک شده : پودر جگر خشک شده که بر اساس فرض حاوی تمام مواد طبیعی در کبد بصورت فشرده می باشد ؛ ظاهراً خطرناک نمی باشد اما هیچ امتیاز ویژه تغذیه ای در بر ندارد و نسبت به جگر تازه گرانتر می باشد .
- DNA.RNA : مواد ژنتیکی سلولها که برای سنتز پروتئنی لازم است؛ و به صورت کاذب به عنوان یک بوستر انرژی معرفی شده است .
- ژلاتین : یک فرم محلول کلاژن پروتئینی که برای قوام دادن به غذاها مصرف می شود و به صورت کاذب به عنوان افزایش دهنده قدرت معرفی شده است .
- ژرمانیوم: یک عنصر غیر اساسی که بر اساس فرض باعث ارتقاء سلامتی شده و مسمومیت با فلزات سنگین را خنثی می کند ؛ و با ناراحتی غیر قابل برگشت کلیوی و مرگ مرتبط شده است .
- جنسان : گیاهی که عصاره آن ظاهراً باعث تولید انرژی می شود ؛ اما عوارض مصرف مزمن آن شامل پیدایش حالت عصبی – بهم ریختگی و دپرسیون می شود .
- گلیسین: یک اسید آمینه غیر ضروری که به عنوان یک ماده نیروزا معرفی شده است زیرا پیش فرم ماده سرشار از انرژی کرآتین فسفات می باشد . اسید آمینه های دیگر که برای ورزشکاران عرضه می شود به طور مشابه بی اثر هستند و شامل : تریپتوفان ، ارنیتین ، آرژنینین ، لیزین و اسیدهای آمینه زنجیره دار شاخه ای لوسین ، ایزولوسین و والین می شوند .
- رها کننده هورمون رشد: گیاهان یا قرص هایی که بر اساس فرض ،هورمون ها را تنظیم میکنند و به طور کاذب برای افزایش نمایش ورزشکاران معرفی شده اند .
- استروئیدهای گیاهی: ترکیباتی از گیاهان عرضه شده که به عنوان افزایش دهنده فعالیت هورمونی معرفی شده اند .
- لینوزین: یک ماده شیمیایی آلی که به طور کاذب گفته شده است ،سلولها را فعال می کند و تولید انرژی و فعالیت را تسهیل می کند. اما در حقیقت دیده شده است که باعث کاهش استقامت دوندگان شده است .
شامل 33 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تغذیه ورزشکاران