فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 25 صفحه
مقدمه :
درمیان دانشمندان بزرگ ایرانی که اکثر آثار خود را به زبان عربی نوشته‌اند، کمتر کسی را می‌شناسیم که دو یا سه زبان بداند و بتواند از آثار مکتوب آن زبان‌ها استفاده برد. اما تا آنجا که می‌دانیم، ابوریحان پنج زبان ـ فارسی، سنسکریت، عربی، عبری و سریانی ـ را به خوبی می‌دانست؛ و نوشته‌اند که به‌احتمال از زبان یونانی نیز بهره داشت. اما این بنده بر این عقیده است که ابوریحان به طور حتم از نوشته‌های یونانی نیز می‌توانسته است مستقیماً استفاده کند. دلیل این مطلب در ادامة همین مقاله ارائه خواهد شد. در اینجا فقط به این نکته اشاره می‌شود که تسلط حیرت‌انگیز او بر فلسفة یونان نمی‌تواند تنها از راه ترجمه کتاب‌های یونانی به سریانی یا عربی و غیره باشد. او به‌طور قطع با دانش یونانی تماس مستقیم و بی‌واسطه هم داشته است. اصلاً ابوریحان بیشتر اطلاعات خود درباره اقوام و ملل و آداب و رسوم و اعتقادات و سنت‌ها و فلسفه‌های ادیان مختلف را از منابع دست اول کسب می‌کرد و با دانشمندان مذاهب گوناگون، احتمالاً به زبان خود آنها، مباحثاتی داشت؛ و نمی‌توان تردید کرد که به‌هنگام اقامت در هند و آشنایی عمیق با زبان سنسکریت، به همین زبان با دانشمندان هندی بحث و گفت‌وگو می‌کرده است تا آنجا که کتاب اقلیدس و مجسطی را به زبان سنسکریت به هندیان می‌آموخت و این را خود در کتاب ماللهند گفته است (کریمی، 1352: 141) و در این مباحثات، آنچه به‌یقین درمی‌یافته و می‌نوشته، جز حق نبوده و به‌هیچ‌وجه در این گفت‌وگو‌ها گرد تعصب نگشته، نه چیزی را بی‌منطق پذیرفته و نه مطلبی را بدون دلیل و برهان منطقی باطل و نادرست اعلام کرده است. البته هر جا به اندیشه‌ای نادرست برخورده، در رد قطعی آن هیچ‌گونه مجامله و تعارفی روا نداشته و به صراحت تمام آن را مردود اعلام کرده است، چه یک اندیشة مذهبی نادرست بوده است و چه رأی دربارة تاریخ اشکانیان و مدت سلطنت آنان.
ابوریحان، چنان‌که از نوشتة خود او در مقدمه‌ای که در سن شصت‌وپنج‌سالگی ـ سال 427 هـ .ق.ـ بر فهرست آثار خود نوشته است، برمی‌آید، در سال 362 هـ . ق. به‌دنیا آمده و جالب است که در همانجا که سن خود را اعلام می‌دارد، تصریح می‌کند که این عدد به سال قمری است و به سال شمسی می‌شود شصت‌وسه سال. به هر حال، مقصود از سن ابوریحان ذکر این نکته بود که این دانشمند بزرگ یکی از مهم‌ترین آثار خودـ آثارالباقیه عن‌القرون‌الخالیهـ را هنگامی نوشت که تنها بیست‌وهشت سال داشت و امروز، پس از گذشتن ده قرن، همین کتاب یکی از باارزش‌ترین نوشته‌های او به‌حساب می‌آید و مأخذی بسیار معتبر و ارزشمند و مورد اطمینان برای تحقیق دربارة سال‌شماری اقوام مختلف است؛ چنان‌که در آنچه دربارة گاه‌شماری یهودی در دایرۃالمعارف فرانسه آمده، تصریح شده که مأخوذ از بیرونی و از همین کتاب است (بیرونی، 1345: 6). درمورد گاه شماری‌های ایرانی و نیز اعیاد روزهای متبرک ایرانی نیز اطلاعات مفیدی در این کتاب درج است که از روی نوشتة مانی در کتاب شاپورگانـ که برای شاپور اول نوشته شده استـ تاریخ دقیق به‌تخت‌نشستن اردشیر بابکان را محاسبه کرد و با تطبیق با تاریخ اسکندری توانست مدت سلطنت اشکانیان را ـ که تا آن زمان از روی نوشته‌های طبری و دینوری و حمزه اصفهانی، 260 سال می‌دانستند ـ 537 سال تعیین و تثبیت کند
تحقیق درباره پژوهشهای ارزشمند ابوریحان بیرونی در زبان و ادب فارسی