دانلودمقاله حسابداری اموال، ماشین آلات و تجهیزات

اختصاصی از اس فایل دانلودمقاله حسابداری اموال، ماشین آلات و تجهیزات دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه:
داراییهایی که در روال عادی عملیات تجاری به کار می رود و تا سالهای متمادی خدماتی را فراهم می کند در حسابداری به دو گروه عمده زیر طبقه بندی می شود:
داراییها عملیاتی مشهود (Tangible Operation Assets) . این گروه از داراییها اقلامی نظیر: زمین ساختمان، ماشین آلات و انواع تجهیزات را در بر می گیرد و معمولاً تحت عنوان «داراییهای ثابت» «اموال، ماشین آلات و تجهیزات» یا «زمین و داراییهای مشهود استهلاک پذیر» در ترازنامه طبقه بندی می شود. از آنجا که اصطلاح «اموال، ماشین آلات و تجهیزات» ماهیت این گروه از داراییها را بهتر ارائه می کند این عنوان در سالهای اخیر بیشتر به کار می رود. داراییهای عملیاتی مشهود دارای ویژگیهای عمده زیر است:
در عملیات بطور موثر مورد استفاده قرار می گیرد. داراییهایی که در عملیات واحد تجاری کاربرد ندارد، یا انتظار می رود طی مدت زمانی معقول به کار گرفته نشود تحت عنوان «سایر داراییها» در ترازنامه طبقه بندی می شود.
به قصد سرمایه گذاری یا فروش مجدد خریداری نشده است. داراییهایی که به قصد سرمایه گذاری یا فروش تحصیل شده است جداگانه و بنا به مورد، تحت عنوان «سرمایه گذاریها» یا «موجودی جنسی» در ترازنامه طبقه بندی می شود. برای مثال، وسایط نقلیه که در نمایشگاههای اتومبیل برای فروش نگهداری می شود جزو موجودی جنسی به حساب می آید. اما اگر این وسایط نقلیه را موسسه دیگری بخرد و در روال عادی عملیات به کاربرد جزو اموال، ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی می شود.
درارای منافع اقتصادی آتی است. داشتن منافع آتی مشخصه اصلی تمام داراییهاست. هر یک از اقلام که این ویژگی را نداشته باشد دارایی به شمار نمی آید.
دارای موجودیت عینی است. داراییهایی که وجود خارجی ندارند تحت عنوان داراییهای نامشهود در ترازنامه طبقه بندی می شود.
داراییهای عملیاتی مشهود به سه گروه فرعی زیر طبقه بندی می شود:
دراییهای استهلاک پذیر. نظیر ساختمان و ماشین آلات که دارای عمر اقتصادی محدود است و سرمایه گذاری در آنها از طریق فرایند استهلاک به خدمات یا داراییهای تولید شده تخصیص می یابد و بابه هزینه های دوره منظور می شود.
داراییهای استهلاک ناپذیر. نظیر زمین که معمولاً عمر اقتصادی نامحدود دارد بر خلاف سایر اموال در نتیجه استفاده یا گذشت زمان تحلیل یا از بین نمی‌رود.
داراییهای نقصان پذیر. نظیر جنگلها، معادن و سایر منافع و ذخایر طبیعی که بر اثر استخراجح و بهره برداری تحلیل می رود و به موجودی مواد یا کالا تبدیل می شود. این گونه داراییها معمولاً در گروه جداگانه ای تحت عنوان «منابع و ذخایر طبیعی» در ترازنامه طبقه بندی می شود.
داراییهای عملیاتی نامشهود (Intangible Operational Assets). این گروه از داراییها موجودیت عینی ندارند و تحت عنوان داراییهای نامشهود در ترازنامه طبقه بندی می شوند. مانند حقوق طبع، اختراع و امتیاز.
داراییها نامشهود دارای ویژگیهای عمده زیر است:
در عملیات بطور موثر به کار می رود.
برای سرمایه گذاری یا فروش مجدد خریداری نشده است.
دارای منافع آتی است اما موجودیت عینی ندارد.

بخش اول
تعیین بهای تمام شده اموال ماشین آلات و تجهیزات

بهای تمام شده اموال، ماشین آلات و تجهیزات
حسابداری اموال، ماشین آلات و تجهیزات بر مبنای بهای تمام شده تاریخی انجام می گیرد. بهای تمام شده تاریخی بر اساس قیمت خرید نقدی که معرف ارزش متعارف دارایی در تاریخ تحصیل است تعیین می شود و تمام مخارج ضروری و عادی که صرف می گردد تا دارایی در وضعیت و موقعیت لازم برای استفاده مورد نظر قرار گیرد به بهای تمام شده اضافه می شود. در مواردی که قیمت خرید نقدی دارای مشخص نباشد دارایی تحصیل شده به ارزش متعارف دارایی واگذار شده ثبت می شود. اگر ارزش متعارف دارایی تمام مخارج مربوط به تحصیل دارایی سرمایه ای به حساب نمی آید به عنوان مثال اقلام زیر نباید جزو بهای تمام شده دارایی به حساب آید:
1 – تخفیفات نقدی حتی اگر خریدار از آن استفاده نکرده باشد باید از قمیت خریدار از آن استفاده نکرده باشد باید از قیمت خرید دارایی کم شود، زیرا اصلی کلی این است که داراییها نباید به مبلغی بیش از قیمت خرید نقدی در حسابها ثبت گردد.
2 – مخارج غیر عادی که در ارتباط با تحصیل دارایی پرداخت می شود. زیرا جزو مخارج ضروری برای تحصیل نیست. مانند مخارج اضافی که به علت اشتباه در نصب ماشین آلات انجام می گیرد.
3 – بهره و کارمزد بدهیهایی که بر اثر خرید دارایی واقع می شود. زیرا هزینه بهره بعد از استفاده مورد نظر از دارایی تحقق می یابد.
4 - مخارج آموزش کارکنان که برای فراگیری طرز کار ماشین آلات پرداخت می شود. زیرا آموزش کارکنان، ارزش ماشین آلا را افزایش نمی دهد.
5 – هزینه مالیات و بیمه که بعد از تحصیل دارایی هر ساله پرداخت می شود. زیرا برای حفظ دارایی در وضعیت عادی عملیاتی انجام می گیرد.
اموال و ماشین آلات و تجهیزات بر اساس بهای تمام شده یا ارزش تاریخی اندازه گیری و ثبت می شود زیرا:
بهای تمام شده معرف ارزش متعارف دارایی در تاریخ تحصیل است.
بهای تمام شده بر پایه معامله فرض تعیین نشده، بنابراین واقعی و قابل رسیدگی است.
سود یا زیان باید در تاریخ فروش دارایی شناسایی شود و نمی تواند مبتنی بر فرض و پیش بینی باشد.
با این حال استانداردهای حسابداری برخی از کشورها و استانداردهای بین المللی حسابداری تجدید ارزیابی اموال، ماشین آلات و تجهیزات را تحت شرایط معینی مجاز شناخته است.

کاهش در ارزش دارایی
اموال، ماشین آلات و تجهیزاتی که در عملیات واحد تجاری به کار می رود نباید به مبلغی بیش از ارزش جاری، و اگر در عملیات واحد تجاری به کار نمی رود به مبلغی بیش از ارزش خالص بازیافتنی در حسابها ثبت شود.
در صورتی که بازده اقتصادی اموال، ماشین آلات و تجهیزات بطور مداوم کاهش یابد و میزان آن از لحاظ مبلغ با اهمیت باشد باید از حساب دارایی خارج یا کاهش ارزش داده شود. برای مثال، ماشین آلات ممکن است به سبب عواملی نظیر: جنگ، زلزله، پیشرفت تکنولوژی، کاهش مداوم تقاضا، نابابی فرآورده هایی که تولید می کند، کم ارزش، یا بی ارزش شود. در چنین مواردی، ارزش دفتری داراییهای مزبور باید تا میزان ارزش خالص بازیافتنی دارایی کاهش داده شود و میزان کاهش ارزش به عنوا زیان دوره شناسایی و در صورت سود و زیان همان دوره گزارش گردد.

مخارج جاری و سرمایه ای
مخارج ناشی از تحصیل و بکارگیری اموال، ماشین آلات و تجهیزات به دو گروه جاری و سرمایه ای تقسیم می شود:
مخارج جاری (Revenue Expenditures). مخارجی است که انتظار می رود منافع آن تنها عاید دوره مالی جاری شود. بنابراین، این گونه مخارج جزو هزینه های دوره جاری محسوب و از درآمد همان دوره کم می شود. مانند هزینه تعیمر و نگهداشت ماشین آلات.
مخارج سرمایه ای(Capital Expenditures). مخارجی است که انتظار می رود منافع آن علاوه بر دوره جاری به دوره های آینده نیز تسری یابد. بنابراین، این گونه مخارج چنانچه از نظر مبلغ با اهمیت باشد سرمایه ای محسوب و به عنوان دارایی به حسابهای مربوط منظور می شود و در صورتی که عمر مفید محدودی داشته باشد بتدریج از طریق فرآیند استهلاک به دوره های مالی مورد انتفاع تخصیص می یابد. مانند هزینه حمل و نصب ماشین آلات.

زمین
تمام مخارج لازم برای تحصیل زمین باید در حساب زمین زمین یا اراضی ثبت شود. از آنجا که زمین و ساختمان داراییهای مجزا از هم هستند، بنابراین، بهای تمام شده هر یک باید در حسابی جداگانه ثبت شود.
تمام مخارجی که زمین تحصیل شده را برای استفاده مورد نظر آماده می سازد باید جزو بهای تمام شده زمین منظور شود. برخی از اجزای مشخص بهای تمام شده زمین عبارت است: 1) قیمت خرید، 2) مخارج مربوط به معامله و انتقال سند مالکیت نظیر: کارمزد دلالی، مالیات مستغلات و حق الثبت.
اگر زمینی که به تازگی خریداری شده است در وضعیت لازم برای استفاده مورد نظر نباشد، مخارج خاصی که خریدار برای آماده سازی آن انجام می دهد، باید به عنوان بخشی از بهای تمام شده زمین ثبت شود مانند مخارج تسطیح، خاکریزی و آماده سازی زمین. همچنین اگر، در زمین خریداری شده برای احداث بنا، تاسیساتی وجود داشته باشد که باید تخریب شود، مخارج تخریب تاسیسات فرسود (پس از کسر عواید حاصل از فروش مواد و مصالح ساختمانی اسقاط) باید به بهای تمام شده زمین اضافه شود.
زمینهایی که به قصد استفاده در روال عادی عملیات نگهداری نمی شود نظیر زمینی که به منظور سرمایه گذاری یا توسعه آینده کارخانه تحصیل می شود، یا زمینی که در عملیات واحد تجاری مورد استفاده قرار نمی گیرد، نباید تحت عنوان «اموال ماشین آلات و تجهیزات» طبقه بندی شود. بلکه باید جزو سرمایه گذاریها یا سایر داراییها در ترازنامه ارائه گردد. زمینی که به وسیله موسسات خرید و فروش املاک برای فروش مجدد نگهداری می شود باید به عنوان موجودی جنسی در ترازنامه طبقه بندی شود.

تاسیسات و مستحدثات زمین
بهای تمام شده تاسیسات و مستحدثات در زمین مانند: نرده کشی، اسفالت محوطه، پیاده رو سازی، احداث پارکینگ باید در حساب جداگانه ای تحت عنوان تاسیساتی که در زمین احداث می شود دارای عمر اقتصادی نامعینی باشد، بهای تمام شده این گونه تاسیسات به بهای تمام شده زمین اضافه می گردد و مشمول محاسبه استهلاک نمی شود. به عنوان مثال تاسیساتی که توسط مالک زمین احداث شده است اما نگهداری و جایگزینی آن از طرف شهرداری محل تقبل گردیده باشد مشمول محاسبه استهلاک نمی شود.

ساختمان
تمامی مخارجی که برای انتقال مالکیت ساختمان به خریدار و آماده سازی آن برای استفاده مورد نظر انجام می شود عموماً قابل انتقال به بهای تمام شده ساختمان است. اگر واحد تجاری زمین و ساختمان را بطور یکجا خریداری کند، بهای تمام شده هر یک باید جداگانه شناسایی و در حسابهای مربوط ثبت شود. زیرا چنانکه پیشتر گفته شد زمین یک دارایی استهلاک ناپذیر است و بها تمام شده آن باید در حسابی جدا از ساختمان نگهداری شود.

ماشین آلات و تجهیزات
در اصطلاح، ماشین آلات و تجهیزات معمولاً شامل اقلام متعددی نظیر: انواع ماشین آلات تولیدی، اثاثه، مبلمان، قالبها، ابزار آلات، منصوبات و ظروف قابل استرداد است که در روال عادی عملیات واحد تجاری به کار می رود. داراییهای مزبور ممکن است در قسمتهای مختلف واحد تجاری مانند کارخانه، اداره یا نمایشگاه به کار رود. برای تعیین و تخصیص استهلاک ماشین آلات و تجهیزات به قسمتهای تولیدی، اداری و فروش باید مشخص شود که این گونه داراییها در کدام یک از قسمتهای مزبور به کار رفته است.
تمام مخارج لازم برای خرید و آماده سازی ماشین آلات و تجهیزات جهت استفاده مورد نظر، قابل انتقال به بهای تمام شده اموال و تجهیزات است. بهای تمام شده اموال و ماشین آلات معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:
قمیت خرید پس از کسر کلیه تخفیفات تجاری و نقدی.
هزینه حمل و نقل و بیمه و بارگیری در طول دوره حمل.
عوارض، حقوق گمرکی و سود بازرگانی واردات.
مخارجی که برای راه اندازی دارایی تا مرحله بهره برداری انجام می شود. مانند: محوطه سازی، زیر سازی، نصب و حق الزحمه خدمات فنی.
مخارج باز سازی و مرمت که برای قبال استفاده ساختن ماشین آلات دست دوم خریداری شده انجام می شود.
وجوه غیر قابل استرداد مربوط به سفارش ماشین آلات و تجهیزات.
مخارج غیر عادی نظیر: پرداخت جریمه به علت تاخیر در پرداخت حقوق گمرکی یا تعمیر قطعاتی از ماشین آلات که در حمل و نقل خسارت دیده است یا مخارج اضافی که به دلیل اشتباه در نصب ماشین آلات پرداخت می شود نباید به بهای تمام شده ماشین آلات و تجهیزات اضافه گردد.
در موارد خاص، چنانچه هر یک از اقلام ماشین آلات و تجهیزات از اجزای متفاوت و تفکیک پذیر تشکیل شده باشد، تخصیص جمع مخارج به اجزای تشکیل دهنده و برآورد عمر مفید هر یک از اجزا می تواند نحوه حسابداری اموال، ماشین آلات و تجهیزات را بهبود بخشد. برای مثال، اگر عمر مفید موتورهای هواپیما کمتر از عمر مفید بدنه هواپما باشد، به جای گرفتن کل هواپیما به عنوان یک دارایی، بهتر است برای محاسبه استهلاک، بهای تمام شده بدنه و موتور هواپیما در حسابهای جداگانه نگهداری شود. به عکس، اقلامی نظیر قالبها، ابزار و وسایل کار که به تنهایی کم ارزش می باشد بهتر است یک کاسه و تلفیق شود.
تاسیسات در مورد اجاره
موجر بدون این که مالکیت مورد اجاره را به مستاجر منتقل کند حق استفاده از آن را در اجاره نامه برای مدتی معین به مستاجر واگذار می کند. ساختمان استیجاری جزء اقلام سرمایه ای نیست اما تاسیسات یا مسحدثات در ساختمان مورد اجاره مانند دیوارکشی محوطه سازی و اموالی که به خرج مستاجر، در مورد اجاره احداث می شود، در صورتی که دارای منافع آتی باشد در حساب «تاسیسات در ساختمان استیجاری» ثبت و جزء اموال، ماشین آلات و تجهیزات در ترازنامه طبقه بندی می شود. بهای تمام شده این گونه تاسیسات باید در طول عمر مفید دارایی یا مدت اجاره، هر کدام که کوتاهتر است مستهلک یا از حساب خارج شود زیرا در پایان مدت اجاره، این تاسیسات به مستاجر تعلق نخواهد داشت.

ظروف
برخی از محصولات واحدهای تولیدی در داخل ظرف به بازار عرضه می شود که ظروف آن ممکن است برای استفاده مجدد قابل استرداد باشد. مانند: بشکه های نفت، سیلندرهای گاز وشیشه های نوشابه. معمولاً بابت بهای ظروف این گونه محصولات، مبلغی به عنوان سپرده از خریدار اخذ می شود که به هنگام استرداد ظروف، به خریدار بازگردانده و یا به حساب وی بستانکار می شود. این گونه داراییها اگر چه در اختیار خریدار است اما در دفاتر فروشنده در بخش اموال، ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی و در طول عمر برآوری آن مستهلک میشود. ظروفی که در مدت زمانی معقول (تعیین شده) مسترد نشود، به عنوان فروش تلقی و از سپرده خریدار کسر می شود و بهای تمام شده و استهلاک انباشته آن نیز از حسابها خارج می گردد. بر عکس، اگر سپرده ای بابت ظروف از خریدار اخذ نشده یا بهای ظروف ناچیز باشد، فروشنده ممکن است ظروف را به عنوان «ملزومات تولیدی» تلقی و هزینه هر سال را از این بابت، از طریق شمارش عینی، مطابق روشهای معمول انبارگردانی تعیین کند.

ابزار آلات
ابزار آلات نظیر آچار و انبردست و سایر ابزار و وسایل کار را شامل می شود. بهای تمام شده این گونه اقلام نسبتاً ناچیز است و اغلب در معرض خسارت، سرقت و شکستگی قرار دارد. از این رو، معمولاً نحوه عمل حسابداری، ابزار آلات مشابه اموال، ماشین آلات و تجهیزات نیست و روشهای معمول استهلاک در مورد آن کاربرد ندارد. اقلام مزبور را می توان به سه شکل زیر در حسابها ثبت کرد:
1 – در موقع خرید به حساب دارایی منظور و در پایان سال پس از موجودی برداری، حساب دارایی اصلاح شود و هر گونه زیان ناشی از سرقت، خسارت و شکستگی به عنوان هزینه جاری به حساب آید.
2 – مبلغی متناسب با موجودی عادی (متعارف) ابزار آلات به حساب دارایی منظور و سپس کلیه خریدهای مازاد بر این مبلغ به حساب هزینه منتقل شود.
3 – در موقع خرید به حساب هزینه منظور گردد.
طرق تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات
بخش دوم
طرق تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات
اموال، ماشین آلات و تجهیزات را می توان به طریق زیر تحصیل کرد:
نقد تولید یا احداث
نسیه معاوضه
صدور سهام رایگان
گروهی (بطور یکجا)

تحصیل دارایی بطور نقد
خرید دارایی بطور نقد متداولترین شیوه تحصیل دارایی است. کلیه وجوهی که خریدار آگاه و مطلع در معامله ای عادله و در شرایط عادی برای خرید دارایی و آماده کردن آن برای استفاده مورد نظر پرداخت می کند جزء بهای تمام شده دارایی منظور می شود.

تحصیل دارایی بطور نسیه
طبق اصل بهای تمام شده، داراییهای که بطور نسیه خریداری می شود، به یکی از دو طریق زیر، هر کدام مشخص تر و قال اعتمادتر باشد در دفاتر ثبت می شود.
معادل قیمت نقدی (قیمت بازار)
ارزش فعلی اسناد واگذار شده
اصل کلی این است که داراییها نباید به مبلغی بیش از قیمت نقدی در حسابها ثبت شود. یعنی کلیه تخفیفات نقدی حتی اگر خریدار از آن استفاده نکرده باشد باید از قمیت خرید دارایی کم شود. در صورتی که خریدار در مدت زمان تعیین شده نتواند از تخفیف استفاده کنند، تخفیفات استفاده نشده باید در حسابی با عنوان تخفیفات از دست رفته یا تخفیفات استفاده نشده ثتب و جزو هزینه های دوره جاری به حساب آید.
داراییها ممکن است بر اساس قرادادهای بلند مدت و از طریق اوراق تجارتی یا دیون رهنی تحصیل شود. بهای تمام شده این گونه داراییها باید به ارزش متعارف (معادل قیمت نقدی)، بدون در نظر گرفتن بهره، محاسبه شود. قاعده کلی برای ثبت داراییها که در ازای صدور اسناد بلند مدت تحصیل می شود به شرح زیر است:
الف: ارزش متعارف دارایی تحصیل شده مشخص یا قابل تعیین باشد. در این صورت دارایی تحصیل شده باید به ارزش متعارف در دفاتر ثبت شود و تفاوت مبلغ اسمی اسناد واگذار شده و ارزش متعارف دارایی تحصیل شده به حساب کسر اسناد منظور و به تدریج طی دوره واریز اسناد به حساب هزینه بهره دارایی منتقل و مستهلک گردد. در خرید اقساطی ممکن است مالکیت به خریدار منتقل نشد. با این حال ثبت بهای تمام شده دارایی و بدهی مربوطه به آن عموماً پذیرفته شده است.
ب: ارزش متعارف دارایی تحصیل شده مشخص یا قابل تعیین نباشد. در صورتی که ارزش متعارف دارایی تحصیل نشده مشخص نباشد، این گونه داراییها باید بر اساس ارزش متعارف یعنی ارزش فعلی اسناد واگذار شده در دفاتر ثبت شود. ارزش فعلی اسناد واگذار شده با توجه به پرداختهای آتی و بر اساس نرخهای متداول یا جاری بهره تعیین می شود و مبنای اندازه گیری بهای تمام شده دارایی تحصیل شده قرار می گیرد و تفاوت ارزش فعلی و مبلغ اسمی اسناد واگذار شده به حساب کسر اسناد منظور و به تدریج در طی دروه واریز اسناد به حساب هزینه بهره منتقل و مستهلک می شود.
مثال: «شرکت الف» در اول فروردین ماه 13 ماشین آلاتی را در ازای صدور 7 برگ سفته بدون بهره که قابل پرداخت در 7 قسط سالانه بود امضا و تسلیم فروشنده کرد. مبلغ هر قسط 300000 ریال و موعد پرداخت اولین قسط 29 اسفند 113 بود. در صورتی که قیمت نقدی (ارزش متعارف) ماشین آلات تحصیل شده معادل 1500000 ریال و نرخ متداول بهره بردای برای اسناد واگذار شده 10 درصد باشد «شرکت الف» باید ماشین آلات خریداری شده را به چه مبلغی در دفاتر ثبت کند؟
پاسخ: ماشین آلات باید به مبلغ 1500000 ریال در حسابها ثبت شود. زیرا همانگونه که قبلاً گفته شد در صورتی که ارزش متعارف دارایی تحصیل شده مشخص باشد. بهای تمام شده دارایی بر اساس ارزش متعارف اندازه گیری و تفاوت مبلغ اسمی اسناد و ارزش متعارف دارایی تحصیل شده به حساب «کسر اسناد» منظور و به تدریج طی دوره اسناد به حساب هزینه بهره یا هزینه مالی منتقل و مستهلک می شود.
1 فروردین ماشین آلات 1500000
کسر اسناد پرداختی 600000
اسناد پرداختنی 2100000
خرید ماشین آلات در ازای صدور 7 برگ سفته
چنانکه ملاحظه می کنید ماشین آلات به مبلغ 2100000 ریال در دفاتر ثبت نشده است زیرا این مبلغ معرف ارزش متعارف ماشین آلات در تاریخ تحصیل نیست.

تحصیل دارایی از طریق صدور سهام
طبق استانداردهای حسابداری، هنگامی که اقلامی از اموال، ماشین آلات و تجهیزات در مبادله با سهام واحد تجاری تحصیل می شود باید به ارزش متعارف دارایی تحصیل شده یا ارزش متعارف سهام صادر شده هر کدام مشخص تر و قابل اعتماد تر باشد، ثبت شود.
در مواردی که ارزش متعارف سهام به وضوع قابل تعیین بوده و بیش از ارزش متعارف دارایی تحصیل شده قابل اتکا باشد. دارایی تحصیل شده به ارزش متعارف سهام صادر شده در دفاتر ثبت می شود. مثلاً در مواردی که سهام مظنه بازار داشته باشد (در بورس اوراق بهادار مورد داد وستد باشد) و تعداد سهامی که برای تحصیل دارایی واگذار می شود کمتر از حجم معاملات معمول روزانه این سهام در بورس باشد قیمت این سهام در بورس مبنای صحیح برای تعیین ارزش داراییهای تحصیل شده خواهد بود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  73  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی شیوه‌های افزایش بهره‌وری اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی

اختصاصی از اس فایل دانلود مقاله بررسی شیوه‌های افزایش بهره‌وری اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بیان موضوع پژوهش

بهره‌وری و کاربرد وسیع این مفهوم در عرصه‌های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی انسان روندی فزاینده داشته است. سوابق تاریخی نشان می‌دهد که برای اولین بار در سال 1766 میلادی در یک سند رسمی (Productiuity) با مفهوم بهره‌وری، مورد استفاده قرار گرفته است. به طور کلی، بهره‌وری را همان خارج قسمت ستاده به نهاده تعریف کرده‌اند. بهره‌وری فقط در نسبت ستاده به داده خلاصه می‌شود و در صورتی رقمی و عددی به خود می‌گیرد که درک و مقایسه میزان رشد آن نسبت به قبل به مراتب ساده‌تر از وجوه دیگر است و از آنجا خود این نگرش هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به بیان ساده بهره‌وری می ‌شود، “ نسبت ستاده به داده” به میزان تحقق اهداف تعریف شده، تغییر می یابد و مفهومی عمیق تر پیدا می‌کند. تلاش برای افزایش بهره‌وری جدی ترین مبارزه‌ای است که مدیریت در آستانه قرن بیست و یکم با آن روبروست و به نظر می‌رسد در عصر ما، کارآیی و بهره‌وری بالاترین هدف و ارزشمندترین مقصد همه مدیران است. بهره‌‌وری به طور معجزه آسایی موجب بالا رفتن شگرفت معیارها و کیفیت زندگی در کشورهای پیشرفته شده است و این حرکت از یک قرن پیش تا به حال همچنان ادامه دارد.
بکارگیری دانش و شیوه‌های ارتقا بهره‌وری در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی و در موارد گوناگون به منظور دست یابی به کیفیت های مورد نظر توصیه می شود. ورزش که یکی از پدیده‌های محبوب عصر ما تلقی می‌شود نیز یکی از موضوعاتی است که در دانش بهره‌وری مورد توجه می‌باشد. یکی از این دیدگاهها که زاویه تازه‌ای از موضوع بهره‌وری را مورد ارزیابی قرار می دهد، اندازه گیری بهره‌وری در اماکن ورزشی است که کاری است تازه و بدیع.
ارتقا بهره وری اماکن ورزشی و بخش های خدماتی از این دست، نه تنها در کشور ما بلکه در سطح بین‌المللی نیز در ابتدای راه خود می‌باشد و احتمالاً بزرگترین و دشوارترین چالشی است که مدیریت ورزشی در کشورمان در حال حاضر و در دهه‌های آینده باآن روبرو خواهد بود.
مستندات مربوط به تحلیل عملیات عمرانی بخش تربیت بدنی و ورزش طی ده سال 67-1376 نشان می‌دهد که 104 درصد بیش از اعتبارات مصوبهای برنامه های پنجساله اول و دوم در اختیار این بخش قرار داده شده است. این امر نشان دهنده توجه بیشتر به ایجاد و توسعه اماکن و تاسیسات ورزشی می‌باشد. در حالیکه همین مستندات پائین بودن استفاده از تاسیسات ورزشی در مقایسه با ظرفیتهای موجود را تاکید کرده‌اند. بنا به دلایل مختلف از جمله فقدان اطلاعات و آمار صحیح و دقیق ساعات بهره‌برداری و استفاده از تاسیسات ورزشی موجود در نوبت کاری مختلف در کلیه روزهای هفته و ماههای سال، نداشتن سیستم های مناسب مالی و کمبود نیروی متخصص، تاکنون تعیین و محاسبه شاخص های بهره‌وری بخش ورزش در حوزه اماکن ورزشی امکان پذیر نشده است.
تعیین میزان بهره‌وری اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی به شناخت و به کارگیری شاخص‌های متقن و گوناگونی بستگی دارد. از این رو شناسایی و بررسی عاملها و پارامترهای موثر در بهره‌وری، اولویت‌بندی آنها و تعیین شاخص‌های بهره‌وری از جمله مواردی هستند که در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ضرورت و اهمیت پژوهش
اندازه‌گیری ، جزء لاینفک و به تعبیر برخی نقطه آغاز فرایند علمی مدیریت بهره‌وری است اگر بخواهیم بهره‌وری را در فرهنگ سازمانی جلوه‌گر سازیم، شرط اساسی آن، وجود ابزاری برای کنترل و نظارت بر پیشرفت، فراهم آوردن بازخورد، تعیین هدفهای قابل اندازه گیری و ارزیابی عملکرد مدیریت است. به عبارتی دیگر، اندازه‌گیری بهره‌وری، فراهم آورنده اطلاعاتی است که امکان ارزیابی و قضاوت را پیرامون چگونگی حرکت به سوی هدف (وضع موعود) را از نقطه عزیمت و شرایط قبلی‌ (وضع موجود) ایجاد می‌کند.
شاخص‌های بهره‌وری در بخش اماکن ورزشی به برقراری هدفهای واقعی و شناخت مراحل کنترل کمک کرده و تنگناها و محدودیتهای انجام کار را به روشنی نشان می‌دهد و به مدیران ورزشی کمک می‌کند که فعالیت های گذشته را تجزیه و تحلیل نموده و برای فعالیتهای جدید برنامه‌ریزی کنند. بعلاوه بدون یک سیستم مناسب اندازه‌گیری بهره‌وری در بخش اماکن ورزشی نمی توان انگیزه ها و روابط کاری را بهبود بخشید. این شاخص ها همچنین برای مقایسه بین امکان ورزشی مختلف یا بخشهای مختلف اماکن ورزشی ایجاد رقابت بین آنها بسیار مفیدند و به این علت است که اندازه‌گیری بهره‌وری باید جز اولویتهای نخست مدیرتی اماکن ورزشی قرار گیرد. یک سیستم اندازه‌گیری بهره‌وری جز لاینفکی از سیستم اطلاعات مدیرتی است که می تواند برای رسیدن به موازنه بین هزینه‌ها و ارائه خدمات به کار آید. اندازه‌گیری بهره‌وری در بخش اماکن ورزشی نشان می دهد که منابع چگونه مصرف شده‌اند و توجه به کدام بخشها می تواند در افزایش بهره‌وری فضای ورزشی تاثیر بیشتری داشته باشد. با اندازه‌گیری بهره‌وری، مدیریت می‌تواند دریابد که آیا استراتژی‌های انتخابی وی به درستی انجام می‌شوند یا نه؟ و یا نتایج حاصل از آنها همان نتایج مورد انتظار است یا خیر؟
اندازه‌گیری بهره‌وری جدای از منافع استراتژیک آن کارکردهای تقویت کننده سودمند دیگری را نیز برای اماکن ورزشی در بر دارد. به طور خلاصه برخی از کارکردهای مفید اندازه گیری بهره‌وری اماکن و تجهیزات ورزشی در پژوهش حاضر عبارتند از:
• اطلاع از میزان بهره وری اماکن ورزشی
• شناسایی فرصتها، تهدیدات و نقاط ضعف
• فراهم کردن اطلاعات لازم جهت تصمیم گیری

اهداف پژوهش
هدف کلی:
بررسی شیوه‌های افزایش بهره‌وری اماکن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی

اهداف اختصاصی:
1- تعیین عوامل اصلی موثر در بهره‌وری اماکن ورزشی سازمان تربیت بدنی ا زدیدگاه مدیران اماکن ورزشی
2- تعیین اجزای هریک از عوامل اصلی موثر در بهره‌وری اماکن ورزشی از دیدگاه مدیران اماکن‌ورزشی
3- تعیین داده‌های سیستم (اماکن ورزشی)
4- تعیین ستانده‌های سیستم (اماکن ورزشی)
5- تعیین شاخص‌های بهره‌وری اماکن ورزشی

جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش در بخش اماکن ورزشی شامل کلیه فضاهای ورزشی است که در سال 1381 در مالکیت سازمان تربیت بدنی می‌باشد. اطلاعات جمع آوری شده از استانها در خصوص تعداد فضای ورزشی در سال 1381 نشان می دهد که 5129 فضای ورزشی شامل 2754 فضای سرپوشیده و 2375 فضاهای روباز در 28 استان کشور توزیع شده است.
جامعه آماری پژوهش در بخش مدیران اماکن ورزشی شامل کلیه مدیران فضاهای ورزشی سازمان تربیت‌بدنی می‌باشد که در سال 1382 با سازمان تربیت بدنی رابطه استخدامی دارند.

نمونه آماری
نمونه آماری پژوهش در بخش مدیران و اماکن ورزشی از روش نمونه‌گیری قشربندی نسبی به دست می‌آید. نمونه آماری با احتساب 10 درصد جامعه آماری برای مدیران اماکن ورزشی خواهد بود.

روش اجرای پژوهش
پس از تمهید مقدمات اجرایی طرح برای تعیین ورودیها و خروجیهای سیستم (اماکن ورزشی) فعالیتهایی به شرح ذیل انجام خواهد شد.
1- پرسشنامه ویژه‌ای برای تعیین عوامل موثر در بهره‌وری از دیدگاه مدیران توسط گروه تحقیق تهیه و تدوین خواهد شد و پس از تعیین اعتبار صوری توسط متخصصان مدیریت ورزشی و بهره‌وری و اجرای آزمایشی آن در یکی از شهرستان ها که دارای همه امکانات ورزشی می باشد، نسبت به استخراج داده‌ها و رفع اشکالات احتمالی، برای انجام عملیات گسترده در کلیه اماکن ورزشی مشمول طرح آماده خواهد شد.
2- نقشه برداری سازمانی شامل تحلیل مدارک و پیشینه‌ها، ملاحظه و بازبینی مستقیم، تحلیل گزارش‌های شخصی، یادداشت شرح کار، تعیین عناونی اهداف سازمانی و ترسیم چشم انداز سازمانی
3- براساس اطلاعات به دست آمده در بخش های یک و دو اقدام به تشکیل جداول ماتریسی ورودیها و خروجیهای سیستم خواهد شد. در این جدول ورودیهای سیستم در سر سطرها و خروجیهای سیستم در سرستون ها قرار خواهند گرفت. عناصر این جدول که محل تقاطع ورودیها و خروجیها است شاخص‌های مختلف بهره وری سیستم اماکن ورزشی را نشان خواهند داد.
4- براساس معیارهای تعریف شده برای هر یک از عناصر جدول فوق و بررسی ارتباط میان ورودیها و خروجیها در فرایند سیستم، وزن هر یک از معیارهای مناسب بودن شاخص‌های بهره‌وری تعیین و با مشخص کردن هر یک از شاخص‌ها از نظر معیارهای منتخب و سپس جمعبندی آنها شاخص‌های نهایی انتخاب می‌شوند.
5- طراحی نظام اطلاعاتی و پایگاه داده‌های مورد نیاز اندازه‌گیری شاخص‌های بهره‌وری اماکن ورزشی.

روشهای آماری پژوهش
در این پژوهش توصیفی- پیمایشی اطلاعات حاصل با برنامه‌های رایانه‌ای مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
از آمار توصیفی برای تعیین عوامل اصلی موثر در بهره‌وری اماکن ورزشی از دیدگاه مدیران اماکن ورزشی استفاده خواهد شد. برای دسته‌بندی اجزای هر یک از عوامل موثر از طریق روش
(Q-Analysis) و اولویت‌بندی و وزن گذاری شاخصها از روش تحلیل عاملی و تعیین ضرایب حساسیت شاخص‌ها از طریق AHP صورت خواهد گرفت. نرم افزارهای آماری MatnPro , SPSS در تحلیل و توصیف اطلاعات مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

محدودیت‌های پژوهش
محدودیتهای این پژوهش شامل دو بخش زیر است:

الف: محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر
1- کمبود تحقیقات مشابه در داخل و خارج از کشور در این زمینه
2- مختلف بودن سطوح مختلف تحصیلی و سنی مدیران اماکن ورزشی
3- بدلیل توصیفی بودن پژوهش و عدم در دسترس بودن یک الگوی مدرن بهر‌ه‌وری در بخش اماکن ورزشی در جهان و عدم وجود پرسشنامه های استاندارد، محدودیتهایی در روش اجرا و تفسیر یافته ها وجود دارد.
4- میزان صراحت و دقت آزمودنیها در پاسخ به سوالات پرسشنامه
5- کمبود اطلاعات و آمار به روز و دقیق در بخش اماکن ورزشی

ب: محدودیتهای تحت کنترل پژوهشگر
1- پاسخهای دریافتی در این نوع پژوهش عمدتاً، واکنشی می‌باشند که با آموزش پرسشگران و دقت در طراحی و تدوین پرسشنامه تا حدودی از این محدودیتها کاسته می‌شود.

تعاریف و واژه های پژوهش

مدیر فضای ورزشی:
مدیر اماکن ورزشی به فردی گفته می شود که مسؤلیت اداره اماکن ورزشی تحت مالکیت سازمان تربیت بدنی با به عهده داشته باشد و در سال 1382 با سازمان تربیت بدنی رابطه استخدامی داشته باشد.

کارشناس ورزشی:
کارشناس ورزشی به فردی گفته می شود که در مقاطع کارشناسی و بالاتر در رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی مدرک اخذ کرده باشد.

کارشناس بهره وری:
کارشناس بهره وری به فردی گفته می شود که در مقاطع کارشناسی و یا بالاتر در رشته های مرتبط با بهره‌وری مدرک اخذ کرده باشد.

فضاهای ورزشی: به مکان هایی گفته می شود که برای انجام فعالیت های ورزشی مختلف احداث می‌شوند. این فضاها شامل مکان های ورزشی سرپوشیده و روباز است.

فضاهای سرپوشیده : به مکانهایی مسقفی گفته می شود که از ضوابط فنی معین برای اجرای فعالیت های ورزشی برخوردارند. این فضاها شامل سالن ها، پیست ها و استخرهای ورزشی سرپوشیده است.

سالن ورزشی : به مکان های سرپوشیده ای گفته می شود که برابر ضوابط فنی و استانداردهای معین برای انجام فعالیت های ورزشی خاص احداث شده اند. این مکان ها شامل سالن های ورزشی اختصاصی (تک منظوره)، چند منظوره، مجتمع ورزشی، سالن های تمرینی و مسابقاتی و مستقل است.

سالن ورزشی اختصاصی : به سالن های ورزشی گفته می شود که برابر ضوابط فنی و استانداردهای معین برای انجام فعالیت های ورزشی خاص احداث شده اند.

سالن ورزشی چند منظوره : به سالن های ورزشی گفته می شود که برابر ضوابط فنی و استانداردهای معین برای انجام چند رشته ورزشی احداث شده اند.

سالن مستقل: به سالن های ورزشی گفته می شود که خارج از مجموعه ها یا استادیوم های ورزشی به صورت منفرد و مجزا ساخته می شود.

مجتمع ورزشی : به مکان ورزشی گفته می شود که امکانات مورد نیاز برای انجام چند رشته ورزشی، بخصوص ژیمناستیک، والیبال، بسکتبال و حرکات موزون (ریتمیک)، را داشته باشد.

سالن تمرینی : به سالن های ورزشی گفته می شود که مطابق استانداردهای رشته های ورزشی مختلف می باشد. همچنین دارای سکوی تماشاچی کافی برای برگزاری مسابقات یک رشته ورزشی است. در این سالن ها امکان انجام فعالیت های تمرینی و آموزشی نیز وجود دارد.

سالن مسابقاتی : به سالن های ورزشی گفته می شود که مطابق استانداردهای رسمی رشته های ورزشی مختلف می باشد. همچنین دارای سکوی تماشاچی کافی برای برگزاری مسابقات یک رشته ورزشی است. در این سالن ها امکان انجام فعالیت های تمرینی و آموزشی نیز وجود دارد.

فضای روباز : به مکان های ورزشی غیر مسقف اطلاق می شود که دارای کاربری ورزشی باشد و از ضوابط فنی معین برای انجام فعالیت های ورزشی برخوردار باشد. فضاهای روباز شامل زمین ها، پیست ها، استخرهای ورزشی روباز و مکان های طبیعی برای انجام فعالیت های ورزشی است.

زمین ورزشی : به قطعه زمینی گفته می شود که برابر نقشه جامع تفصیلی مصوب هر منطقه برای انجام فعالیت های ورزشی اختصاص یافته است و از ضوابط فنی معین برای اجرای فعالیت های ورزشی برخوردار باشد.

زمین اختصاصی: به زمین های ورزشی گفته می شود که برای انجام یک رشته ورزشی خاص به کار گرفته می شوند.

زمین چند منظوره: به زمین های ورزشی گفته می شود که برای انجام چند رشته ورزشی احداث شده‌اند.

استخر ورزشی (سرپوشیده و روباز) : به مکان های ورزشی (سرپوشیده و روباز) گفته می شوند که در آن امکان اجرای برخی از ورزش های آبی مانند شنا، شیرجه، واترپلو، کانوپلو و حرکات موزون وجود داشته باشد.
ژ

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

تاریخچه بهره وری
واژه بهره وری برای نخستین بار به وسیله فرانسواکنه ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) به کار برده شد. «کنه» با طرح جدول اقتصادی ، اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می داند.
در سال 1883 فرانسوی دیگری به نام «لیتره» بهره وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. با شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای 1900، فردریک وینسلوتیلور و فرانک و لیلیان گیلبرث به منظور افزایش کارایی کارگران، درباره تفسیم، کار بهبود، روش ها و تعیین زمان استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند. بعدها کارایی را دوباره هر یک از عوامل تولید استفاده کردند. اما واژه ای که به تدریج جنبه عمومی تر و کلی تر پیدا کرد و در ادبیات مدیریت رایج گردید، «بهره وری» بود. در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا به طور علمی بهره وری را چنین تعریف کرد‍: «بهره وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می آید. بدین لحاظ می توان از بهره وری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد.
سازمان بین المللی کار بهره وری را چنین تعریف کرده است:
«بهره وری» عبارت است از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار و مدیریت). در این تعریف «مدیریت» به طور ویژه یکی از عوامل تولید در نظر گرفته شده است. نسبت تولید به هر کدام از این عوامل معیاری برای سنجش بهره وری محسوب می شود.
در سال 1958 آژانس بهره وری اروپا بهره وری را درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید تعریف کرد. همچنین این سازمان اعلام داشت که «بهره وری» یک نوع طرز تفکر و دیدگاهی است بر این پایه که هر فرد می‌تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. اعتقاد به بهبود بهره وری یعنی داشتن ایمان راسخ به پیشرفت انسانها.
در اطلاعیه تشکیل مرکز بهره وری ژاپن در سال 1955 در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره وری چنین بیان شده است:
حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی و سایر عوامل به روش‌های علمی به طوری که بهره وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد ملت، منجر می شود. از دید مرکز بهره‌وری ژاپن، بهره وری یک اولویت انتخاب ملی است که منجر به افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر می گردد. مرکز بهره‌وری ژاپن در زمان تاسیسش در سال 1955 نهضت ملی افزایش بهره وری در این کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت نموده که عبارتند از:
افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهبود بهره‌وری در میان مدیریت نیروی کار و مصرف کنندگان.
دکتر جان کندریک و دانیل کریمر ، بهره وری را در نگرشی اقتصادی یعنی تولید سرانه یا میزان ناخالصی داخلی به ازاء هر نفر ساعت کار می دانند. در اواخر دهه 1970 و اوایل دهه 1980 مرکز بهره‌وری آمریکا تعریف زیر را ارائه داد.

سود = بهره‌وری * قیمت تعدیل شده

تعریف لغوی بهره‌وری

قبل از توضیح در خصوص مفهوم بهره وری و نهایتا ارائه تعریفی کاربردی از این واژه بهتر است واژه بهره‌وری از نظر لغوی مورد بررسی قرار گیرد.
واژه Productivity که واژه‌ای است انگلیسی در لغت به معنای قدرت تولید پارور و مولد بودن است. مثلا زمینی که استعداد زراعت دارد و بذر در آن نشوو نما می‌کند اصطلاحاً زمین Productive یعنی زمینی مولد و بارور گفته می شود مثلا افرادی در اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل هستند و اصطلاحاً بیکار محسوب می شوند، افرادی Productive non- یعنی افرادی غیر مولد خوانده می‌ شوند، پس واژه Productivity در قاموس زبان انگلیسی به داشتن قدرت تولید و بارآور کسی یا چیزی اطلاق می شود.
در زبان فارسی کلمه بهره وری به عنوان معادل مصطلح شده است لغت بهره‌وری که از نظر ادبی‌ حاصل مصدر است از واژه بهره ور مشتق شده است و کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسی معین به معنای بهره‌بر، سود برنده و کامیاب است و نتیجتاً بهره وری در ادبیات فارسی به بهره‌بری با فایده بودن، سود برندگی و کامیابی معنا شده است. چنانچه ملاحظه می‌شود بین معنای لغوی کلمه Productivity در زبان انگلیسی و معنای لغوی کلمه بهره وری در ادبیات فارسی تفاوت وجود دارد و برگزیدن واژه فارسی بهره وری به جای کلمه Productivity از نظر جایگزینی آن Applied definition رسید.
در برخی از متون برای واژه Productivity معادلهای دیگری مانند راندمان، بازدهی قدرت تولید، قابلیت و باروری کارآمدی، برگزیده شده است که جملگی همین مفهوم و معنا را افاده می کنند و هر یک می‌تواند هم معنا با بهره وری به کار رود (خاکی، 1377 الف).

تعریف بهره‌وری
بهره وری را می توان زائیده تعادل و روابط متقابل بین انسان، تکنولوژی (سخت و نرم افزار) مواد و انرژی وسازمانها و سیستمها دانست. رابطه متقابل بین این عوامل توسط اطلاعات برقرار می شود و در میان این عوامل انسان از بالاترین اهمیت برخوردار است، زیرا نهایتاً کارآمد بودن دیگر عوامل نیز به وضعیت انسان و رفتارهای او مرتبط می باشد، این نکته در نمودار زیر نشان داده شده‌است (پروکوپنکو،992).

تعریف کاربردی بهره وری
در رابطه با تعریف کاربردی بهره وری اجماع نظر کلی وجود ندارد و تعاریف متعددی از این واژه بحث برانگیز ارائه شده است.
از نظر سازمان ملی بهره وری ایران تعریف بهره وری عبارت است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع، نیروی انسانی، تسهیلات و غیر، به طریقه علمی، کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها و افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی و بهبود استانداردهای زندگی، آنگونه که به نفع کارکنان، مدیریت و جامعه باشد (سازمان ملی بهره‌وری ایران، 1379 الف).
سازمان همکاری اقتصادی اروپا که به طور رسمی بهره وری را چنین تعریف کرده است: «بهره وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می آید». بدین لحاظ می توان از بهره‌وری سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد. از نظر سازمان بین المللی کار بهره وری عبارت است از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار ومدیریت).
آژانس بهره وری اروپا بهره وری را درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید تعریف کرد و اعلام کرد بهره‌وری یک نوع طرز تفکر و دیدگاهی است بر این پایه که هر فرد می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد.
مرکز بهره وری ژاپن بهره‌وری را حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی وسایر عوامل به روش های علمی به طوری که بهبود بهره‌وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، افزایش اشتغال و بالارفتن سطح زندگی همه آحاد ملت منجر شود.
استینر بهره وری را معیار عملکرد و یا قدرت و توان هر سازمان در تولید کالا و خدمات استیگل بهره وری را نسبت میان بازده به هزینه عملیات تولیدی تعریف کرده است. از نظر ماندل بهره‌وری به مفهوم نسبت بین بازده تولید به واحد منبع مصرف شده است که با سال پایه مقایسه می شود. دیویس تغییر به دست آمده در مقدار محصول در ازاء منابع مصرف شده و فابریکانت نسبت همیشگی بین خروجی به ورودی را بهره وری تعریف کرده‌اند.‌
سومانت بهره وری را نسبت بین خروجی محسوس و ورودی محسوس قلمداد می‌کند و ایسترفیلد بهره‌وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقداری که از یک یا چند عامل تولید به کار گرفته شده است.

دیدگاههای مختلف درباره بهره وری

معمولا سه دیدگاه به شرح زیر درباره بهره‌وری مطرح می شوند:

الف- تعریف بهره وری از دیدگاه سیستمی

بهره وری از دیدگاه سیستمی طبیعت پیچیده تری داشته و در کل سیستم مطرح می گردد. بهره وری عبارت است از نسبت بین مجموعه خروجیهای یک سیستم به ورودی های آن:
Out Put = ستانده (ها) P =
In Put نهاده (ها)

این تعریف در سیستم‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و صنعتی کاربرد دارد.
صورت کسر که خروجیهای سیستم هستند می تواند به شکل فیزیکی (حجم مخصوص، تعداد افراد فارغ التحصیل، ورزشکاران و ….) و مخرج کسر (مقدار مواد اولیه یا ساعت کار نیروی انسانی و تجهیزات و امکانات ورزشی و ….) تعریف گردد و یا اینکه به شکل معیارهای ارزش مالی یا واحد پول رایج در هر کشور اندازه گیری می‌شوند. در نمودار شماره ذیل … می توان تصویر مفهوم بهره‌وری از دیدگاه سیستمی را مشاهده نمود.
بهره‌وری از دیدگاه سیستمی

همین طور که در نمودار دیده می‌شود از دیدگاه سیستمی بهره وری در یک محیط با ویژگیهای مختلف و متغیر قرار دارد و عوامل مختلف مانند نیروی کار، سرمایه، انرژی، مدیریت و تکنولوژی و … به کار گرفته به عنوان ورودی ها به فرایند تولید وارد می گردند و به صورت خروجیهایی مانند کالاهای ساخته شده و خدمات از این فرایند بیرون می آیند. قیمت محصول و خدمات و در دسترس بودن عوامل تولید، تابع شرایط محیطی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و تکنولوژی و غیره می باشد. مسلماً اگر این سیستم توانایی تغییر و اصلاح کیفی و کمی ورودی ها و خروجی ها را داشته باشد می‌تواند بهره‌وریش را افزایش دهد. زمانی که سیستم دارای بازخور مجهز باشد سازمان می تواند از پویائی و تکامل برخوردار باشد.

ب ـ بهره‌وری از دیدگاه ژاپنی

بهره‌وری در ژاپن موضوعی ملی و فراگیر و به عنوان یک رویکرد تاریخی استراتژی بهبود بهره‌وری در کنار کنترل کیفیت جامع (TQC) و مدیریت کیفیت جامع (TQM) مطرح می گردد. به عقیده پروفسور ساساکی استاد دانشگاه سوکاهای ژاپن در رشته مدیریت سیستمها، بدون توجه به بهبود کیفیت و کاهش ضایعات بهره وری نمی تواند افزایش یابد.
توان رقابت پذیری در بازار را با توجه به مسئله ارتقای کیفیت می توان بالا برد. لذا کاهش ضایعات، در فرمول بهره‌وری وارد می گردد.
Y بازده (محصول تولید شده)=
نیروی کار (ساعات کار انجام شده) = L
شاخص بهره وری = P
ژاپنی‌ها یک عامل ضایعات را در صورت کسر وارد کرده‌اند تا تأثیر کیفیت بهره‌وری را مورد نظر داشته باشند که در آن
Y = T – D Tحجم کل تولید =
ضایعات = D
کالاها یا خدمات درست = Y
لذا هرچقدر ضایعات کمتر شود صورت کسر افزایش یافته و بهره وری نیز بالا می رود. پروفسور ساساکی فرمول دیگری را نیز معرفی می‌کند که به کارگر به عنوان تنها عامل کار توجه نشده و عامل مدیریت را نیز وارد ساخته است:
قیمت ارزش کالا و خدمات فروخته شده در بازار = S
کارگر = L
مدیریت = M
لذا از دیدگاه ژاپنی‌ها برای افزایش بهره وری باید به کیفیت نیروی کار، مدیریت ساختار، عوامل دیگر تولید که تشکیل دهنده قیمت تمام شده هستند توجه گردد که این رویکردها به رویکرد تاریخی کایزن (بهبود مستمر) و کنترل کیفیت جامع می انجامد.

ج- رویکرد اقتصادی بهره وری
از نظر اقتصادی مقدار محصول (خدمات) یا خروجی تابع عوامل سرمایه ونیروی کار فرض می گردد. یعنی اگر فرض کنیم که:
مقدار تولید (خدمات) = Q Q = f (K , L)
سرمایه = K
نیروی کار = L
آنگاه مقدار تولید (خدمات) تابعی است از مقدار سرمایه و نیروی کار
لذا افزایش مهارت نیروی کار و یا تغییرات تکنولوژی و یا افزایش مهارت به همراه بهبود تکنولوژی می تواند موجب افزایش مقدار تولید و حرکت تابع تولید به سمت بالاتر و از آنجا موجب افزایش بهره وری شود.
به طور کلی امروزه بهره وری نگرش اقتصادی فنی و فرهنگی نسبت به تولید (خروجی) است که درآن انسان فعالیت های خود را هوشمندانه و خردمندانه انجام می دهد تا بهترین نتیجه را با کمترین هزینه و در مدت زمان کمتر به دست آورد. گرچه بهره وری را به صورت کلاسیک بیشتر در امور اقتصادی تعریف کرده اند ولی می توان مفهوم بهره وری را در همه امور زندگی روزمره تا چرخه عظیم صنعت در نظر گرفت (طاهری، 1378).

سطوح بهره‌وری

بهره وری دارای سطوح مختلف است. فراگیری بهره وری از سطح فردی تا سطح جهانی مطرح شده است که به شرح هر یک خواهیم پرداخت.

الف ـ بهره وری فردی
منظور از بهره وری فردی استفاده بهینه از مجموعه استعدادها و توانائیهای بالقوه فرد در مسیر پیشرفت زندگی خود می‌باشد.از دید منافع سازمانی ارتقا بهره وری در افراد، بهبود بهره وری سازمان را به دنبال خواهد داشت. آموزش، یادگیری و رشد نیروی انسانی در سازمان و مشارکت افراد در اداره سازمان علاوه بر بهبود بهره‌وری فرد، موجب افزایش بهره وری در سازمان خواهد شد.

ب ـ بهره‌وری در خانه
ارتقاء بهره‌وری درخانه موجب پائین آمدن ضایعات، از بین رفتن اسراف و کیفیت زندگی بهتر در استفاده از مواهب زندگی می‌شود.

پ ـ بهره وری در سازمان
بهبود بهره وری در سازمان نتیجه استفاده بهینه و موثر و کارآمد از منابع، تقلیل ضایعات، کاهش قیمت تمام شده، بهبود کیفیت، ارتقا رضایت مشتریان، دلپذیری در محیط کار و افزایش انگیزه و علاقه کارکنان به کار بهتر بوده که نهایتاً موجب رشد و توسعه سازمان را به دنبال خواهد داشت. به این گونه سازمانها، اصطلاحاً سازمانهای یادگیرنده می‌گویند.

ت- بهره وری در سطح ملی
افزایش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها می باشد که موجب ارتقاء سطح رفاه زندگی یک ملت می گردد. تحولات معجزه آسای رشد و توسعه اقتصادی در کوتاه مدت در برخی از کشورها منجمله ژاپن، آلمان، چین و تعدادی از کشورهای شرق آسیا نتیجه افزایش بهره وری و استفاده بهینه کارا و اثر بخش آنها از منابع فیزیکی و انسانی کشورهایشان بوده است.

ث- بهره‌وری سبز
تا چند دهه قبل، محیط طبیعی به عنوان متغیری مهم در سیستم های تولیدی مطرح نبود اما به تدریج آسیب های محیطی، دستاورهای تمدن بشری را دچار مخاطره ساخت. ضایعات و پسابهای تولیدی موجب آلودگی محیط زیست را به دنبال داشته است. آثار مخرب بجا مانده از استفاده های بی رویه از اکوسیستمها و آسیب به منابع طبیعی به ویژه منابع تجدید ناپذیر موجب بروز نگرانیهای زیاد شد و انسان را بر آن داشته است تا راهی برای پیشگیری از این پیامدهای ناگوار بیابد. بحث الگوی توسعه پایدار به طور جدی از اواخر دهه 1980 مطرح گردید. مرکز فعالیت های «برنامه‌های صنعت و محیط زیست سازمان ملل» در سال 1989 از عبارت تولید پاکیزه‌تر برای نشان دادن برداشت کلی و فراگیر در تولید و محیط زیست استفاده کرد.
بهره وری سبز نتیجه برنامه «تولید پاکیزه‌تر» در دستور کار بخش های تولیدی قرار گرفته است. بهره‌وری سبز به عنوان یک هدف دارای آثار گوناگون در توسعه پایدار است. به طوری که مفاهیم محیط زیست را با احیا و حفظ منابع طبیعی در امور فنی، اقتصادی و استراتژیک بهره وری، پیوند می‌دهد.
تلفیق بهره وری با حفظ محیط زیست منجر به مفهوم فراگیر بودن بهره‌وری سبز می‌‌گردد (طاهری، شهنام)

سطوح اندازه گیری بهره وری
تعاریف، مقیاسها، تفسیرها و کاربردها و …. از اطلاعات مرتبط با بهره وری هم فراوانند و هم دارای تنوع هستند، لذا برعهده استفاده کننده نهایی است که تشخیص دهد که کدام یک برای او مناسب‌تر است.
اندازه گیری بهره وری را می توان در سطوح مختلف انجام داد، که این سطوح را در شکل ذیل می توان مشاهده کرد.

الف ـ سطح بین المللی
مقایسه های بهره وری بر اساس دیدگاه های سیستماتیک اندازه‌گیری در سطح بین المللی، ابزارهای با ارزش برای درک و ارزیابی پیچیدگی بهره وری در محیط‌های داخلی و بین المللی کشورها محسوب می‌شود.

ب ـ سطح ملی
اندازه گیری بهره وری در سطح ملی در دو بعد تحلیل بیرونی و درونی صورت می‌گیرد.

1- تحلیل بیرونی
در این نوع تحلیل وضعیت جامعه در مقایسه با کشورهای دیگر مورد بررسی قرار می‌گید. و از این طریق برنامه‌های توسعه تنظیم می‌شوند.

2-تحلیل درونی
در این نوع تحلیل بهره وری فعالیتهای اندازه گیری بر تحلیل شاخصهای بهره‌وری کار، سرمایه و یا هر دو متمرکز هستند.

ج ـ سطوح بخشی
با محاسبه تولید ناخالص داخلی هر یک از بخش های عمده کشور و تقسیم آنها بر مقدار افراد شاغل در این بخشها، بهره‌وری آنها به دست می آید. در سیستم حسابهای ملی “SNA” بخش ها را بر اساس طبقه بندی بین المللی استاندارد صنعتی برای کلیه فعالیتهای اقتصادی به بخش های عمده (با کد یک رقمی) زیربخشها (با کد دورقمی) گروههای عمده (با کد سه رقمی) گروه‌ها (با کد چهار رقمی) تقسیم می کنند. (محاسبه بهره وری در سطح کلان و کل اقتصاد با کد یک رقمی (9 بخشی) و محاسبه بهره وری در سطح کدهای 2 رقمی، 3 رقمی و 4 رقمی ISIC را بهره وری در سطح بخشی یا خرد می نامند. در آخرین ویرایش نظام ISIC فعالیتهای اقتصادی در قالب کدهای یک رقمی به شرح زیر طبقه بندی شده است:
1- کشاورزی (شامل زراعت، باغداری و جنگل و مرتع مرغداری، شکار و صید خدمات کشاورزی …)
2- استخراج نفت و سایر معادن
3- صنعت
4- تامین برق، گاز و آب
5- ساختمان (شامل ساختمانهای مسکونی و غیر مسکونی، جاده پل، فرودگاه و …).
6- رستوران و هتل داری، بازرگانی
7- حمل و نقل (زمینی، هوایی، دریایی، انبارداری و پست و مخابرات)
8- خدمات بانکی، پولی و مالی و بیمه املاک و مسغلات و کسب و کار.
9- خدمات اجتماعی و دولت.
هر یک از کدهای یک رقمی مذکور در طبقه بندی تفصیلی‌تر، به کدهای 2 و 3 و 4 رقمی تفکیک می‌شود به طوری که کارگاهها در قالب کدهای 4 رقمی طبقه‌بندی فوق قرار می‌گیرند (خاکی، 1377 الف).

کارآیی، اثر بخشی و بهره وری
یکی از مفاهیم مرتبط با اندازه گیری بهره وری مفهوم تولید اثربخش و تولید کارآمد است. تولید اثر بخش فرایندی است که نتایج مطلوب را به وجود می‌آورد. یک سازمان ممکن است به طور اثر بخشی محصولاتی بیشتر تولید کنند یا خدماتی بیشتر ارائه دهد. برای مثال یک سازنده وسایل ورزشی ممکن است ده درصد بیشتر وسایل ورزشی در هفته تولید کنند. یک فضای ورزشی ممکن است تعداد ورزشکارانی را که سرویس می دهد ماهانه تا 15 درصد افزایش دهد. در هر دو مورد تولید اثر بخش افزایش یافته است. به هر حال همان افزایش های اثر بخش در تعداد ورزشکاران ممکن است به قیمت 20 درصد افزایش در سرمایه برای پرداخت هزینه های تاسیسات ورزشی مزبور و 5درصد افزایش در سرمایه برای پرداخت هزینه های مستقیم نیروی انسانی کسب شده باشد. در این مثال در حالی که تولید اثر بخش بالا رفته بهره وری کل سازمان پایین آمده است، صرفا به این علت که نهاده های مورد نیاز برای تولید داده‌ها سریع تر از تولید اثر بخش صعود کرده است. در هر حالی که هر دو مثال دستیابی به تولید اثر بخش مطلوب (افزایش داده‌ها) را نشان می دهد، مصرف نهاده‌ های افزایش یافته در واقع سبب شده است تا سازمان، بهره وری کمتری داشته باشد.
تولید کارآمد نشان دهنده دست یابی به داده های مطلوب با حداقل نهاده ها است. این موضوع در ابتدا این طور به نظر می رسد که بهره وری در بالاترین سطح خود می‌باشد، در حالی که کارایی و بهره وری از نزدیک به یکدیگر مرتبطند. تولید کارآمد بهترین بهره وری را تضمین نمی کند. برای مثال یک تولید کننده لباس ورزشی ممکن است 100 گرمکن ورزشی در روز تولید کند، ولی همین کار را ممکن است با پنج کارگر کمتر از آن تعدادی که یک ماه برای تولید آن 100 گرمکن ورزشی نیاز داشت انجام دهد. ولی اگر تقلیل در نهاده کار سبب افزایش میزان نقص گرمکن های ورزشی شود یعنی از 2 دست به 7 دست در هر 100 دست برسد در این کاسبی چیزی عاید نشده است در حقیقت، هزینه دوباره کاری یا نرخ دورریز گرمکن‌های ورزشی ناقص ممکن است بالاتر از میزان هزینه تقلیل یافته نهاده باشد که به علت صرفه جویی در پنج کارگر حاصل شده است. همچنین توجه کنید که حتی اگر میزان نقص لباس های ورزشی قابل قبول باشد آنها ممکن است از مد افتاده یا فاقد ردیف اندازه قابل فروش به مقدار کافی باشند. اگر هزینه های تقلیل یافته کار نیز منجر به کیفیت پایین تر بشود، تولید ممکن است کارآمدتر باشند. ولی بهره وری زمان آسیب می بیند. در سازمانهای خلاق اثر بخشی و کارآیی باید دست در دست یکدیگر حرکت کنند. سازمان ها برای مدتی کوتاه می توانند بدون کارآیی خوب دوام آورند اما بدون اثر بخشی معمولا از بین خواهند رفت (هوف و درسلر، 1995).

شاخص‌
افراد و سازمان های مختلف تعاریف متفاوتی از «شاخص» و کاربرد آن در علوم اقتصادی و اجتماعی ارائه داشته اند البته هر یک خواه ناخواه بر فرضیات و تجربیاتی استوار می باشد. از دقیق ترین این تعاریف، تعریف زیر است.
«شاخص یا اعداد شاخص ارقامی است که به صورت درصد برای اندازه‌گیری و سنجش نوسانهای عوامل متغیر در طول زمان به کار می رود. به عبارت ساده تر وقتی بخواهیم نوسانهای یک عامل متغیر، نظیر قیمت کالاها و خدمات را اندازه گیری کنیم یا آن را به صورت ساده تر نشان دهیم به جای اینکه ارقام واقعی و معمولی را به کار بریم از اعداد دیگری با توجه به یک سلسله محاسبات استفاده می کنیم که آنها را شاخص می نامیم (203). همچنین شاخص‌ها به صور گوناگون طبقه بندی شده‌اند و یکی از این گروه ‌بندی ها که نسبتا جامع و کامل است شاخص‌ها را به چهار گروه ذیل تقسیم‌بندی می‌کند (s.s.r.c , 1972).

شاخص های اطلاعاتی
این نوع شاخصها برای توضیح وضعیت کنونی جامعه و تغییراتی که در آن حال انجام گرفتن است مناسب هستند این شاخصها برای ریشه یابی تغییرات و یا شناسائی علت ها مناسب نیستند. اولین مشکلی که بر سر راه تدوین چنین شاخص‌هایی است شناسایی بخش های نظام اجتماعی است که وقتی با هم ترکیب شوند می توانند از نظر عملکرد نسبتا جامع باشند. اجزا این نوع شاخص‌ها می‌توانند به صورت قراردادی انتخاب شوند.

شاخص‌های پیش بینی
این شاخص ها اطلاعات مفیدی در مورد علل بروز مسائل اقتصادی- اجتماعی و زمینه های رشد جامعه به دست می‌دهند که بر اساس آنها برنامه ریزان می‌توانند برنامه‌های پیشنهادی خویش را دقیق تر و آگاهانه تر تنظیم کنند. این شاخص ها همچنین برنامه ریزان را قادر به پیش بینی بعضی از عوارض مترتب به برنامه‌های پیشنهادی می سازد. لازم به ذکر است که فقط در صورت استفاده از تکنیک های پیشرفته تجزیه و تحلیل است که امکان پیش بینی و درک تغییرات و انتخاب منطقی در مورد مسائل اقتصادی- اجتماعی به وجود خواهد آمد.

شاخص های شناسایی مشکلات
همچنانکه قبلا گفته شد شاخص‌های اطلاعاتی می‌توانند به صورت غیر مستقیم برای شناسائی مسائل ومشکلات به کار روند ولی شاخص های شناسایی مشکلات به طور مستقیم برای این هدف تدوین می شوند که مسائل و مشکلات را شناسایی کنند. برای تدوین این نوع شاخص ها ابتدا مشکلی به صورت مجرد شناسایی می شود و سپس به بخش های مختلف شکسته شده و هر بخش به صورت یک شاخص در می‌آید. مهمترین ویژگی این نوع شاخص ها درک فرایند تحولات و پیشنهاد چاره و درمان مشکلات است.

شاخص های ارزیابی برنامه
شاخص های مورد مطالعه در فراز قبل برای تشخیص موضعی مشکلات وتنگناها در نظامی اجتماعی بود اما این شاخص ها به تنهایی نمی‌توانند مشخص کنند چه برنامه‌هایی برای رفع مشکلات باید به کار گرفته شوند برنامه‌ها با توجه به تنگناهای بخشی و منطقه‌ای و ظرفیتها، نیازها و اولویت ها و امکانات اعم از مالی و انسانی طراحی می شوند. تا اهداف کمی و کیفی تعیین‌شده‌ای را تحقق بخشند. ولی این کار اگر در سایه ارزیابی و کنترل دقیق و اساسی نباشد پیشرفت ها و رشد ها را نمی توان دید. بدون اینکه ارزیابی‌ها هیچ مبنای صحیحی دیگری وجود ندارد که برنامه‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار‌بگیرند. تا برنامه‌های جدید پیشنهاد شوند و یا شقوق دیگر برنامه ها مورد ارزیابی واقع شوند.

شاخص های بهره‌وری
شاخص بهره‌وری عبارت است از:
نسبت بین حجم یا ارزش ستاده‌ها به حجم یا ارزش یک یا چند یا تمام عواملی که برای تولید آن ستاده مورد استفاده قرار گرفته‌اند، یا به عبارت دیگر هر نوع رابطه ستاده و داده که به صورت نسبت باشد شاخص بهره‌وری است.
کندال و بوکلند شاخص را اینگونه تعریف کرده‌اند:
شاخص عددی عبارت از مقداری است که نشان می دهد تغییرات مختلف در زمان یا در فاصله یک افزایش چقدر بوده است. به گونه‌ای که این تغییرات افزایشی به طور مستقیم توسط خوشان و مشاهده مستقیم در عمل قابل محاسبه نباشد (خاکی، 1377 الف).

شاخص‌های بهره وری غالباً برای سنجش پیشرفت و کامیابی سازمانها و تعیین نقاط قوت و ضعف آنها به کار می رود. محاسبه این شاخص ها به ویژه در سازمانهای خدماتی که خدمات یعنی محصولاتی غیر قابل لمس تولید می‌کنند بسیار دشوار تر است. تجزیه وتحلیل شاخص های بهره وری مشخص می‌سازد در کجا امکان و فرصت بهره وری در سازمان وجود دارد. معمولا در سازمانهای خدماتی از شاخص‌های دیگری برای سنجش بهره‌وری به طور مثال:

تعداد کارکنان و ارزش ریالی فروش
تعداد مشتریان تعداد شکایات مشتریان

و نظایر آن استفاده می شود. با وجود اینکه شاخص‌های فوق به خودی خود نسبت ستانده به نهاده هایی را که به کار رفته است نشان نمی دهد اما به بررسی عملکرد سازمان ها کمک می کنند. اندازه گیری بهره وری به ما کمک می‌کند که اقتصادی ترین راه استفاده از منابع را انتخاب کنیم. اندازه‌گیری بهره‌وری به تشخیص فعالیت های غیر اقتصادی، میزان اتلاف و ضایعات اسراف و تعیین ظرفیت های بلا استفاده کمک کرده و به برنامه ریزی برای تخصیص بهینه منابع یاری می رساند.
مدیران با مطالعه و بررسی شاخص های بهره وری در طی زمان قادر خواهندبود مشکلات و فرصتها را در سازمانهای تحت سرپرستی خود به منظور بهره‌وری مشخص سازند. شاخص های بهره وری معیارهایی هستند که به مدیران در تحلیل شاخص بهره وری در طول زمان شناخت و مشکلات کمک می‌کنند (طاهری، 1378).

ویژگیهای شاخص‌های مطلوب
1- قابلیت محاسبه، سهولت دسترسی به داده‌های مربوطه.

باید شاخص هایی برای انداز

پایان نامه انتقال حرارت در وسایل و تجهیزات نیروگاهی (مکانیک سیالات)

اختصاصی از اس فایل پایان نامه انتقال حرارت در وسایل و تجهیزات نیروگاهی (مکانیک سیالات) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

در این پایان نامه به بررسی انواع وسایل و تجهیزات انتقال حرارت و وسایل نیروگاهی از پمپ و کوره گرفته تا راکتورهای اتمی ...

این پایان نامه به فرمت ورد بوده و قابل ویرایش است و همچنین دارای اسلایدهای پاورپوینت نیز می باشد که همگی ویرایش هستند.

عنوان گزارش : کارآموزی تجهیزات پزشکی

اختصاصی از اس فایل عنوان گزارش : کارآموزی تجهیزات پزشکی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

عنوان گزارش : کارآموزی تجهیزات پزشکی

قالب بندی : word

تعداد صفحات :200

شرح مختصر : این گزارش را در ۸ فصل جداگانه طراحی کردم که مجموعا شامل ۳۰ دستگاه است.در این گزارش به معرفی تعدادی از تجهیزات پزشکی که در این دوره از نزدیک با نحوه ی عملکرد آن ها آشنا شده ام می پردازم. در این دوره تماما سعی کردم تا با بخش های مختلف بیمارستان ها از جمله اتاق عمل ICU , NICU,PICU,و بخش های زنان زایمان , آزمایشگاه ها وبخش مانیتورینگ بخش جراحی و تصویر برداری و آشنا شوم و از هر بخش با اصول کارکرد دستگاه هایش و تعمیرات آنها آگاهی کسب کنم.از این رو در این گزارش از بخش های متفاوتی دستگاه نام برده شده است

دانلود مقاله شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت

اختصاصی از اس فایل دانلود مقاله شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فصل اول: کلیات، هدف، پیشینة تحقیق، روش کار و تحقیق
فصل اول – کلیات (اطلاعاتی راجع به محل انجام پروژه)
شرکت تجهیزات توربو کمپرسورنفت در تاریخ تأسیس شد و وظیفة اصلی آن

سهامداران شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت، شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت (60%) و شرکت صنایع تجهیزات نفت (40%) هستند. چند سال پیش هنگامی که شرکت ملی گاز ایران موظف شد خط لوله سراسری شمارة 3 از جنوب (کتگان) به مناطق شمالی و مناطق مرکزی کشور را احداث نماید. در این میدان یکی از مهمترین بخش های پروژه که در حقیقت ساخت توربو کمپرسورهای گازی بود طی مناقصه ای به شرکت (Alstom Power) آلستوم پاور سوئد واگذار شد.
گاز در خط لوله در طی زمان و مسافت های طولانی انتشار پیدا می کند. برای رفع این مشکل ایستگاه های تقویت فشار طراحی شده و در آنجا گاز توسط کمپرسور کمپرس (فشرده) شده و در مسری خود با فشار حرکت داده می شود. توربین وظیفه به حرکت درآوردن کمپرسور را دارد. در حقیقت توربین نیروی محرکه کمپرسور می باشد. در عین حال توربین ها از نوع گازی (نه بخار و ...) هستند.
شرکت آلستوم که بعد از مدتی اعلام ورشکستگی نمود و توسط کمپانی مشهور زیمنس (آلمان) خریداری شد. پس از برنده شدن در این مناقصه شرکت توربو کمپرسور نفت (otc) را به عنوان پیمانکار خود در ایران برگزید. در این پروژه مونتاژ توربین های 25 مگاواتی به عهده یکی از شرکتهای زیرمجموعه otc یعنی شرکت تجهیزات توربو کمپرسور نفت نهاده شد. کارگاه مکونتاژ این شرکت در شهرک صنعتی شمس آباد – 45 کیلومتری اتوبان تهران – قم احداث شد و دفتر آن هم اکنون در خیابان گاندی – خیابان چهاردهم می باشد. شرکت OTCE یک هیئت مدیره دارد که در آن جناب آقای مهندس منتظری به سمت مدیرعامل برگزیده شده اند و 6 معاونت به نام های زیر دارد.
معاونت مالی – اداری – معاونت بازرگانی – معاونت طرح و برنامه – معاونت تولیذ – معاونت تحقیق و توسعه و معاونت فنی و مهندسی. چارت سازمانی شرکت به شکل زیر می باشد.
یکی از زیرمجموعه های معاونت طرح و برنامه دپارتمان مهندسی صنایه می باشد. و شرح وظایف آن نیز به شرح زیر می باشد.
در بخش تولید 3 سمت اصلی وجود دارد یکی بخش مونتاژ و دیگری بخش تست و راه انداری. مدیریت مونتاژ شامل 3 زیرگروه پایپلینگ، مکانیک و الکتریال می شود که این سه گروه همانطور که از اسم آنها پیدا مسوؤلیت مونتاژ و نصب قطعات مکانیکی توربینی و قطعات پایپینگ ها و مجموعه کامل کابل کشی ها و ... مربوط به الکتریکال را دارند. بخش تست و اره اندازی در حقیقت عهده دار کنترل تمام سیستم های مونتاژ شده است.

فصل دوم
مقدمه (فصل)
بهتر است قبل از آنکه استقرار بپردازیم، جایگاه آنرا در دید کلان برنامه ریزی معرفی شود تا در ابتدای کار درک بهتری نسبت به آن ایجاد شود. همچنین اهمیت آن بیش از پیش روشن گردد. در اینصورت می بایست به سراغ «برنامه ریزی تسهیلات» برویم. لغتی که در سالهای اخیر به طور خاص در صنعت از آن بسیار یاد شده و مقالات و کتاب های متنوع و زیادی در این باره نوشته شده است مدل های پیچیده ریاضی ارایه شده و روش ها و راه‌کارهای تحلیلی و آزمایشی مختلفی مطرح گردیده است.
برنامه ریزی تسهیلات در حقیقت تعیین می کند که چگونه با امکانات موجود و دارایی ثابت می توان بهترین حالت را برای انجام فعالیت در راستای هدف مورد نظر به وجود آورد.
برنامه ریزی تسهیلات یک موضوع عام و کلی است و کاربرد وسیعی دارد. می‌توان از آن در یک بیمارستان، یک کارگاه مونتاژ یک مرکز خدمات مثلاً دانشگاه، انبار، فرودگاه یک مغازه و ... استفاده کرد.
عامل بهبود مستمر در برنامه ریزی تسهیلات جایگاه والایی دارد. شاید به همین دلیل است که یان پروژه (بهبود درمان) و بسیاری از پروژه های مشابه آن انجام می شود. زیرا نهایتاً منجر به بهبود می ود که این بهبود می تواند در زمینه ها مختلف و متفاوت مانند زمان، نیروی انسانی، ابزارآلات و ... شود. بهبود مستمر مستمر در چرخه برنامه ریزی تسهیلات را در شکل ـــ به صورت زیر آمده است.
به طور کلی مبحث برنامه ریزی تسهیلات شامل 2 بخش مهم است: مکان یابی تسهیلات و طراخ تسهیلات. مسئله مکان یابی و تعیین مکان جهت واحد است و از اطلاعاتی در باره مشتریان، عرضه کنندگان مواد اولیه و عرضه سایر تسهیلات پیروی می کند.
طراحی تسهیلات شامل 3 بخش طراحی سیستم های تسهیلات، طراحی پیدمان و طراحی سیستم های انتقال است. طراحی سیستم های تسهیلات شامل سیستم های ساختاری، سیستم های فضایی، سیستم های ساختمانی، سیستم های روشنایی، سیستم های ایمنی و سیستم های بهداشت و ... می شود. چیدمان شامل کلیه تجهیزات، ماشین آلات و اسباب و اثاثیه داخلی می شود. همچنین سیتم های انتقال شامل مکانیزم های مورد نیاز برای ایجاد ارتباط متقابل در داخل واجد موجود است.
به طور کلی سلسله مراتب برنامه ریزی تسهیلات را می توان در شکل ـــ مشاهده نمود.
مکان یابی تسهیلات در حقیقت دید کلان از برنامه ریزی تسهیلات است درحالیکه طراحی تسهیلات با بررسی جزء به جزء در سطوح خرد به این مسئله می نگرد.
به عنوان مثال در پرئژه یک کارخانه مونتاژ می توان بدین صورت گفت:
آنچه پس از بررسی اجمالی در باره مبحث برنامه ریزی تسهیلات – با توجه به سلسله مراتب و اجزاء آن – همچنان مهم به نظر می رسد، اجرای مستمر آن است و تأکید در این پروژه نیز در همین راستا می باشد.
حال بهتر می توان در مورد موضوع مورد نظر این پروژه یعنی چیدمان صحبت کرد و جایگاه آنرا یا یک دید کلان بررسی کرد. چیدمان بخشی از مبحث طراحی کارخانه است. هنگامی که در برنامه ریزی تسهیلات مکان مشخص شد، 3 موضوع مطرح می شود. طراحی سیستم ها چیدمان و حمل و نقل ها. تا حدودی در طراحی نیز ترتیب همین است ولی در عین هر سه ایتم به یکدیگر نیاز دارند. به طور کلی برنامه ریزی تسهیلات شامل موارد زیر می شود و هدف ما در بخش چیدمان کمک به بهبود مستمر این فرآیندها است به طوریکه اهداف و مقاصد مورد نظر ما را برآورده نموده. همچنین با تغییراتی که در (مثلاً) بخش چیدمان انجام می شود. برخی موارد به سمت بهبود میل پیدا می کند.
دریافت، بازرسی در محوطه، انبار، بازاریابی، ارسال به تولید و مونتاژ، حرکت در داخل تولید و مونتاژ، انبار محصولات در جریان ساخت، کنترل مواد، بسته‌بندی، ارسال به انبار، انتخاب سفارش، ارسال برای حمل، جمع آوری سفارش حمل، نگهداری و خدمات کارمندی، همچنین لازم است از کنترل موجودی کنترل تولید، کنترل کیفیت، خیرد، بازاریابی، طراحی محصول، بسته بندی، توسعه محصول، ساخت، سیستم هیا اطلاعاتی و مدیریت نیز اطلاعاتی به عنوان ورودی گرفته شود.

* برنامه ریزی دپارتمان
برنامه ریزی دپارتمان می تواند شامل برنامه ریزی جهت بخش های تولید، پشتیبانی، اداری، خدماتی و ... شود. برنامه ریزی بخش تولید شامل مجموعه ای از ایستگاه های کاری است که طی فرآیند چیدمان تسهیلات گرد هم آمده‌اند. برنامه ریزی دپارتمانی نی تواند با ترکیب ایستگاه های کاری که وظایف مشابه دارند انجام شود. منظور ایستگاه های کاری‌ای است که فرآیند شبیه به هم دارند.
4 نوع از برنامه ریزی دپارتمانی
1- برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محصول
2- برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محل مواد ثابت
3- برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس خانواده محصول (یا تکنولوژی گروهی)
4- برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس فرآیند

توضیحات هر یک از انواع برنامه ریزی
حال فرض کنید برای یک محصول مثل ـــ تقاضای ثابت و بزرگی باید توسط تولید برآورده شود. در هر یک چنین وضعیتی ایستگاه های کاری می بایستی ترکیب شده و به یک نوع برنامه ریزی دپارتمانی تبدیل شوند که همة ایستگاه‌های کاری جهت تولید محصول در آن جمع شده اند. در این حالت برنامه ریزی دپارتمانی بر اساس محصول را می توان بخش بر اساس خط تولید نامید.
در حالت دیگر می توان فرض کرد محصول دارای تقاضای سفارشی با میزان کم و حجم بسیار بزرگ است و نمی توان آنرا به راحتی جابجا کرد و حرکت داد. ایستگاه های کاری باید ترکیب شده و یک برنامه ریزی دپارتمانی را فراهم آورند که شامل همة ایستگاه های کاری مورد نیاز جهت تولید محصول و مراحل آن باشد.
این نوع برنامه ریزی دپارتمانی به دپارتمان بر اساس محل ثابت مواد معروف است.
نوع سوم از برنامه ریزی دپارتمانی محصول هنگامی به وجود می آید که میزان تقاضا درصد متوسط بوده و تعداد انواع محصولات نیز متوسط باشد. شکل مشابه اجزاء، در یک خانواده از اجزاء به گروه ایستگاه کاری معروف است. ترکیب گروه ایستگاه کاری در برنامه ریزی دپارتمانی محصول به عنوان یک بخش بر اساس خانواده محصولات معروف است. به عنوان آخرین حالت در برخی مواقع در ترکیب ایستگاه های کاری، فرآیندها مشابه می باشد. برنامه ریزی دپارتمانی برای چنین قطعاتی به بخش بر اساس فرآیند معروف است. منظور از بخش در جملات بالا همان دپارتمان است و از نظر معنایی تفاوتی نمی کنند.
در جدول زیر ترکیب ایستگاه های کاری برای برنامه ریزی دپارتمانی آمده است.
ردیف نوع محصول نوع برنامه ریزی دپارتمانی روش ترکیب ایستگاه کاری
1 استاندار و تقاضای زیاد و مستمر دارد بخش بر اسا محصول خط تولید ترکیب همه ایستگاه هیا کاری مورد نیاز جهت تولید محصول
2 از نظر فیزیکی بزرگ، حرکت آن سخت و دارای تقاضای سفارشی است بخش بر اساس محصول، محل مواد ثابت ترکیب همه ایستگاه ها کاری مورد نیاز برای تولید محصول با فضای مورد نیاز جهت مرحله بندی محصول
3 محصولاتی که می توان آنها را به خانواده های مشابه گروه بندی کرد و هر یک در یک گروه از ایستگاه های کاری تولید شوند بخش بر اساس تولید محصول، خانواده محصول ترکیب همه ایستگاه های کاری مورد نیاز برای تولید خانواده محصول
4 هیچکدام از موارد فوق بخش بر اساس فرآیند ترکیب ایستگاه های کاری یکسان برای برنامه ریزی دپارتمانی اولیه و تلاش برای ترکیب بخش های اولیه مشابه

جمع آوری اطلاعات
قبل از آنکه هرگونه برنامه و سیستم استقراری پیشنهاد شود می بایست به برخی سؤالات پاسخ داد و ابعاد مختلف استقرار را در نظر گرفت. تعدادی از این سوالات که می بایستی به آنها پاسخ داده شود به شرح زیر است.
1- محصول چیست؟ (چه چیزی قرار است تولید شود؟)
2- چگونه تولید می شود؟
3- به چه تعداد تولید می شود؟
4- مراجل انجام کار چگونه است؟
5- تجهیزات و ماشین آلاتی که قرار است به کار روند کدامند؟
6- جریان مواد و محصول و ... به چه صورت است؟
7- مواد اولیه کدامند؟
8- محصول در کجا تولید می شود؟
9- مدت زمان تولید محصول؟
10- ............
در این فصل به مرور این سؤالات مطرح شده و توضیحات نسبتاً جامعی در مورد آنها داده خواهد شد.
به طور قطع می توان گفت شناخت محصول اولین آگاهی مهمترین اطلاع یک طرح بهبود دهندة استقرار می باشد. دلیل آن ایجاد یک دید کلی و یک افق ذهنی بلندتر در ذهن شخصی است که برروی مسئله استقرار کار می کند. به طور قطع ذهنیتی که در مورد یک کارخانه سازندة توربین های گازی و چیدمان آن به ذهن خطور می کند با ذهنیت در یاره یک کارخانة تولید محصولات غذایی مثلاً پفک تفاوت چشمگیری دارد.
این اولین قدم از شناخت مسئله است که جهت دهی کلی برنامه ریزی و استقرار را تعیین می کند. بدیهی است که در اینجا به اطلاعات اساسی و پایه ای جهت بررسی دقیق تر و اعلام نظر صحیح تر نیازمندیم.
پاسخ به این سوال که محصول چگونه تولید می شود معمولاً به عهده بخش تولید است. مشخصات عملیات دقیق، ارایه و ضممیه کردن عکس های محصول در همه مراحل فیزیکی از مهمترین اطلاعات ووردی یک طرح استقرار است. به عنوان یک واحد سفارش آن به یک شرکت پیمانکار یکی از وظایف یک برنامه ریز یا طراح فرآیند است. در شکل زیر فرآیند تصمیم گیری در مورد ساخت یا خرید آمده است.
اگر در ابتدای طراحی استقرار برای یک مؤسسه باشیم برنامه ریزی ظرفیت اهمیتی چند برابر پیدا یم کند. در این حالت مشخص کردن مکان کارخانه برای پیش بینی طرح های توسعه ای، درآوردن نمودارهای عرضه و تقاضا برای محصول، پیش بیتی آیندة چند ساله محصول و عوامل بسیار دیگر برای کارخانه برنامه ریزی ظرفیت می کنند. با این حال اگر سال ها از طول عمر یک واحد صنعتی می گذرد در بهبود استرقار، بحث ظرفیا همچنان مهم است. می‌توان گفت این برنامه ریزی ظرفیت و طرح بهبود استقرار در بسیاری اوقات با هم یک تناسب مستقیم دارند.
برای اینکه ما سیر زمانی تولید یک محصول را به دست آوریم لازم است اطلاعات زیر را داشته باشیم. این اطلاعات در مراحل مختلفی برای ما بسیار سودمند است که در جای خود در بارة آنها بحث و گفتگو خواهیم نمود.
- لیست قطعات
لیست قطعات، فهرستی از اجزای سازندة یک محصول است – یک لیست قطعات علاوه بر تصمیم در مورد ساخت یا خرید شامل اطلاعاتی از قبیل زیر یم باشد: شماره قطعه ها، نام قطعه، تعداد قطعه به کار رفته، مراجع نقشه ها
- لیست مواد
لیست مواد شباعت زیاید به لیست قطعات دارد و از آن یک فهرست مواد اغلب به لیست قطعاتی گفته می شود که شامل همان اطلاعات لیست قطعات به علاوه اطلاعاتی در مورد ساختار محصول باشد. معمولاً ساختار محصول دارای سلسله مراتبی است که به آن سطح مونتاژ محصول گرفته می‌شود. سطح صفر معمولاً مشخص کنندة محصول نهایی است. سطح را برای زیر مونتاژها و اجرایی به کار می رود که مستقیماً محصول نهایی را به وجود می آورند. سطح 2 زیر مونتاژهای اجزاء سطح‌اند. و به هم ترتیب تا ریزترین قطعات و مواد دیده می شود. می توان گفت یک نمودار درختی جایی از این سطح بندی و طبقه‌بندی به دست می آید. در شکل زیر نمونه ای از یک لیست مواد را مشاهده می کنید.
- برگ مسیر تولید
پس از آنکه تصمیم در مورد ساخت یک محصول گرفته می شود، لازم است در مورد چگونگی ساخت محصول تصمیم گرفته شود. این تصمیمات بر اساس تجربه های موجود، نیازها، تجهیزات، نرخ تولید، تقاضا و پیش بینی های آینده انجام می گیرد. شاید بتوان گفت به همین دلیل است که در تسهیلات مختلف فرآیندهای متفاوت، فعالیت ها و کارهایی که انجام می شود به نسبت متفاوت است.
آنچه یکسان است رویه انتخاب است. ورودی های مورد نیاز جهت انتخاب فرآیند را «توصیف فرآیند» می نامند. توصیف فرآیند شامل تشریح آن چیزی است که باید انجام شود. برای یک محصول ساخته شده توصیف فرآیند شامل مشخص کردن نحوة ساخت قطعاتی از لیست قطعات است که باید ساخته شوند و در این راه، نفشة سازندة هر قطعه و تعدادی که باید تولید شود شناسایی می شود.
رویه انتخاب فرآیند به صورت زیر است:
1- تعریف عملیات پایه
2- تشخیص فرآیندهای مختلف به عنوان گزینه های موجود انجام عملیات
3- تحلیل گزینه های مختلف انجام فرآیند
4- استاندارد کردن فرآیند
5- ارزیابی گزینه های مختلف انجام فرآیند
6- انتخاب فرآیند
خروجی های رویه انتخاب فرآیند: مجموعة فرآیندها، تجهیزات و مواد خام مورد نیاز برای تولید محصول در کارخانه هستند. خروجی ها معمولاً به شکل برگ مسیر تولید نمایش داده می شوند.
در برگة تولید حداقل اطلاعات زیر مورد نیاز است: نام قطعه و شماره آن، توصیف عملیات و شمارة آن، تجهیزات مورد نیاز، انجام‌های انجام کار، مواد خام مورد نیاز.
شکل دیگری از برگه مسیر تولید نیز وجود دارد که به اسم های مختلفی شناخته می شود. برگه عملیات، برگه فرآیند، برگه تولید، البته برگه مسیر تولید حالت کاملتری از برگه عملیات می باشد. معمولاً در برگه عملیات به اطلاعات زیر اکتفا می شود. شماره عملیات، نام عملیات، ماشین آلات و تجهیزات، قید و بند و ابزار و زمان استاندارد. در زیر یک نمونه از برگه عملیات می توان مشاهده کرد.
- نمودار مونتاژ
اطلاعاتی که نمودار مونتاژ به ما می دهد همانطور که از اسم آن پیدا است، در مورد چگونگی مونتاژ محصول است. ساده ترین راه برای ساخت یک نمودار مونتاژ آنستکه با یک محصول کامل شروع کنیم و آن را خرد کنیم و آن قدر این کار را ادامه دهیم تا به اجزای اصلی برسیم. شبیه یک نمودار درختی که در آن سیستم یک محصول در شاخه های مختلف تا حد امکان ریز شده است. نمونه ای از یک برگه مونتاژ را نیز می توان در زیر دید.
هرچند برگ مسیر تولید اطلاعات روش های تولید را در بر دارد و نمودار مونتاژ نحوة سوارشدن قطات روی یکدیگر را نشان می دهد. ولی هیچ کدام از این دو درک کاملی از جریان درون یک مجموعه را ایجاد نمی کنند. ولی با ترکیب این اطلاعات یعنی برگه مسیر تولید و نمودار مونتاژ، نموداری به وجود می آید که اطلاعاتی در مورد جریان درونی را نیز به ما می دهد.

- نمودار فرآیند عملیات
نمودار فرآیند عملیات، نقاطی را که مواد وارد فرآیند تولید می شوند و نیز ترتیب تمام عملیات و بازرسی ها را به جز حمل و نقل مواد نشان می دهد. این نمودار همچنین اطلاعاتی را هم که در تجزیه و تحلیل مواردی از قبیل زمانبندی مراحل و نحوة قرار گرفتن دستگاه ها مفید تشخیص داده می شوند در بر می‌گیرد. همانطور که گفته شد نمودار فرآیند عملیات برای استقرار بسیار مهم است. زیرا یک دید کلی و منظم از فرآیند تولید به دست می دهد. مخصوصاً در واحدهایی که تولید پیچیدگی زیاید داشته باشد این دید کلی بدون استفاده از این نمودار به سختی حاصل می شود.
- علائم استاندارد به کار برده شده در نمودار فرآیند عملیات: (طبق تعریف)
عملیات دایره: هرگاه تغییری در خصوصیات فیزیکی یا شیمایی قطعه روی دهد مثلاً قطعه ای مونتاژ شود چیزی از آن جدا گردد، اطلاعات ارایه یا دریافت شود و یا عمل طرجریزی یا محاسبه ای انجام شود گوئیم عملی صورت گرفته است.
حمل و نقل (): هرگاه چیزی از جایی به جای دیگر منتقل شود، به جز حرکاتی که جزئی از عملیات به حساب آید یا حرکاتی که توسط کارگر در ضمن انجام کار یا در حین بازرسی اتفاق می افتد گوئیم حمل و نقل صورت گرفته است.
بازرسی: (مربع) هرگاه چیزی به منظور شناسایی آزمایش شود و یا کیفیت و یا کمیت هر یک از خصوصیات آن بررسی شود، گوئیم بازرسی صورت گرفته است.
تأخیر (D): تأخیر در مورد یک محصول، هنگامی پیش می آید که به غیر از شرایطی که خودمان برای ایجاد تغییرات فیزیکی و شیمایی فراهم کرده ایم، شرایط دیگری برای انجام فوری عمل بعدی روی محصول یا قطعه فراهم شده باشد و محصول مجبور به انتظار شود.
انبار (): انبار کردن هنگامی است که قطعه در جایی نگهداری می شود و از بیرون بردن آن بدون اجازه جلوگیری شود.
فعالیت ترکیبی (◙): انجام یک عمل توأم با بازرسی را نشان می دهد.
برای به وجود آوردن یک نمودار از فرآیند عملیات از سمت راست بالای نمودار شروع کرده و ابتدا اجزای به کار رفته در اولیت مونتاژ را درنظر می گیریم. اگر قطعات خریداری می شوند، به صورت خطوط افقی نشان داده می شوند که در محل مناسب برای مونتاژ به قطعات دیگر متصل می شوند.
اگر قطعات باید ساخته شوند روش تولید را باید از برگ مسیر تولید استخراج و با توالی مورد نظر به صورت عمودی نمایش داد که در محل مناسب مونتاژ می شوند. نمودار فرآیند عملیات به این ترتیب کامل می شود تا جایی پیش می رود که مواد و قطعات از انبار ترخیص و طی این نمودار به محصول تبدیل می شوند.
دیاگرام شبکه فعالیت ها در تهیه نمودار مونتاژ و نیز نمودار فرآیند عملیات تأثیر بسزایی دارد.
- ظرفیت و زمانبندی
چقدر تولید کنیم؟ چه زمانی تولید کنیم؟ برای پاسخ به این سؤالات لازم است بدانیم تولید محصول تا چه موقع ادامه خواهد داشت. این آگاهی از طریق پیش‌بینی بازار به دست می آید. همچنین به طور کلی لازم است بدانیم سطح سفارش چقدر است. تصمیمات مربوط به طراحی و استقرار زمانبندی روی انتخاب ماشین الات، تعداد شیفت ها، تعداد کارکنان،‌ احتیاجات فضا، تجهیزات انبار، تجهیزات حول و نقل مواد، احتیاجات کارکنان، سیاست های انبار، طراحی واحد بار، اندازة ساختمان و ... اثر می گذارد. در عین حال برای اتخاذ تصمیم در مورد زمانبندی لازم است علاوه بر اطلاعات کافی در مورد فرآیندها و محصول اطلاعات بازاریابی دقیقی در اختیار تصمیم گیران قرار گیرد.
- تخمین ضایعات:
تخمین بازار مشخص می کند که سالانه چه حجمی از هر محصول باید تولید شود. برای تولید مقدار مورد نیاز محصول تعداد واحدهای مورد نیاز جهت زمانبنذی تولید، می بایست برابر تخمین بازار به علاوه تخمینی از ضایعات باشد. بنابراین ظرفیت تولید باید برای ضایعات هم منظور و محاسبه شود. در غیر اینصورت هنگامی که ضایعات به وجود می آیند ممکن است تقاضای بازار بر طبق پیش بینی برآورده نشود. ضایعات شامل مادة اولیه اضافی است که در فرایند ساخت به دلیلی شکل هندسی قطعات یا ملاحظات کیفی دور ریخته می‌شود.
گاهی اوقات نیز ضایعات به دلیل کیفیت بد به وجود می ایند. اشتباه در ماشین کاری یا عملیات مونتاژ و ... می تواند عامل آن باشد. در هر زمان لازم است در راستای بهبود مستمر برای به صفر رساندن ضایعات الاش کرد، که البته نجالی برای طرح این بحث در این جا وجود ندادر..
- تجهیزات مورد نیاز
قدم بعدی در تکمیل اطلاعات پیش نیازی استقرار محاسبه تجهیزات و ماشین الات ضروری و اساسی می باشد. برای محاسبه تجهیزات لازم است برآورد قابل اعتمادی از حجم تولید، درصئ ضایعات و زمانهای استاندارد برای تمام عملیات ها انجام گیرد. برگه ماشن آلات مورد نیاز در طرح استرقار جهت این کار طراحی شده است که به صورت زیر می باشد.
برای تخمین تعداد تجهیزات مورد نیاز می توان از مدل قطعی زیر استفاده نمود:

به طوریکه:
F= تعداد مورد نیاز در هر شیفت
S= زمان استاندارد (برحسب دقیقه) برای هر واحد تولید
Q= تعداد واحدهایی که باید در یک شیفت تولید شود.
E= عملکرد واقعی، که به صورت درصدی از زمان استاندارد بیان شده است.
H= میزان زمان (دقیقه) موجود برای هر ماشین
R= پایایی ماشین، که به صورت درصدی از «زمان کار» ماشین است.
- جدول جریان تولید
همانطور که می دانیم جریان مواد در فرآیند تولید با تسهیلات رابطة بسیار نزدیکی دارد. بنابراین لازم است که هنگام فرمولبندی طرح استقرار پیشنهادی، به طور دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. یکی از مفیدترین روش های مطالعه جریان تولید، استفاده از جدول جریان تولید است که به صورت نمایش تصویری از توالی تمام عملیات از قبیل حمل و نقل، بازرسی، تأخیرها و انبار کردن که در ضمن فرآیند اتفاق می افتد، مشخص می کند. این اطلاعات شامل زمان مورد نیاز و میزان ساخت حرکت است که برای تجزیه و تحلیل جریان تولید مطلوب تلقی می شود. جدول جریان تولید در حقیقت به راحتی می تواند مسیر حرکت یک محصول یا فعالیت های یک کارگر را دنبال کند. این جدول نیز مانند نمودار فرآیند عملیات دید خوبی (البته با جزئیات مخصوص به فروش) به طراح استقرار می دهد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  45  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید