فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
چکیده
هستة مرکزی رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، تشکیل سرمایه است. این امر مستلزم آن است که مقادیر قابل توجهی از منابع کشور از تهیة کالاها و خدمات مصرفی منحرف شده و صرف تولید کالاهای سرمایه‌ای گردد. از طرفی بازار سرمایه نیز پلی است که پس‌انداز واحدهای اقتصادی دارای مازاد را به واحدهای سرمایه‌گذاری که بدان نیازمندند، انتقال می‌دهد. بنابراین بازار سرمایه، واحدهای پس‌اندازی و سرمایه‌گذاران را با یکدیگر ارتباط می‌دهد. از طرف دیگر ساز و کارهای تعبیه شده در این بازار از طریق رشد حجم پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، رشد اقتصادی را تسریع می‌کند. بنابراین تصمیم‌گیری در این بازار از اهمیت خاصی برخوردار است. افزون بر این، به دلیل پویایی بازارهای سرمایه، همواره فرایندها و نیازهای جدیدی در رابطه با مدلهای پرتفوی سهام مورد شناسایی قرار می‌گیرد. با توجه به الزامات گفته شده، در دنیای واقعی تصمیم‌گیرنده بایستی چند هدف متعارض را تحلیل، و راه‌حل بهینه را انتخاب نماید. یکی از معروفترین و پرکاربردترین برنامه‌ریزیهای ریاضی برای بهینه‌سازی چند هدفة متعارض، برنامه‌ریزی آرمانی است که اهداف متعددی را به ترتیب اولویت و به صورت همزمان بهینه می‌نماید. بارزترین نکتة این پژوهش در شناخت و ادغام ورودیهای جدید و پربارسازی مدل از طریق استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی پاسخگو به منظور غنی‌سازی فرایند تبدیل و ایجاد خروجیهای واقعی است. علیرغم تعداد زیاد متغیرهای دستوری در اقتصاد ایران به طور اعم و بازار سرمایه به طور اخص و علیرغم بی‌انگیزگی مؤسسات مالی در ساخت و پربارسازی مدلهای مالی، اینگونه مدلها در شرایط اقتصادی کشور ما نیز قابل تدوین و بهره‌برداری است. بنابراین در این پژوهش به ارائة مدلی می‌پردازیم که سه نیاز محوری «افق زمانی سرمایه‌گذاری»، «بیقاعدگیهای بازار سرمایه» و «نسبتهای مالی» بعنوان معیارهای جدید در تشکیل سبد سهام در شرکتهای پذیرفته شدة بورس اوراق بهادار تهران مورد توجه قرار گرفته و از برنامه‌ریزی آرمانی برای بهینه‌سازی الگوی انتخابی سهام استفاده شده است.
واژه‌های کلیدی: تصمیم‌گیری با اهداف چندگانه، برنامه‌ریزی آرمانی، پرتفوی بهینه، افق زمانی سرمایه‌گذاری، نسبتهای مالی
مقدمه
رویکرد سرمایه‌گذاری در چارچوب پرتفوی سهام، در پرتو اندیشه‌های مارکویتز و شارپ، روند تکاملی پیموده است و کاربرد برنامه‌ریزی ریاضی، دقت تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری در پرتفوی سهام را افزایش داده است. مدل مارکویتز به نام مدل میانگین ـ واریانس، از دو معیار بازده و ریسک به همراه سرمایه‌گذاری، در قالب برنامه‌ریزی کوآدراتیک استفاده نموده است. افزون بر این به دلیل پویایی بازارهای سرمایه، مدل‌سازی مالی باید الزامات و نیازهای جدید را از طریق مدلهای تصمیم‌گیری قابل انعطاف‌تر برآورده سازد. این مدلها باید معیارهای مختلفی، علاوه بر معیارهای بازده و ریسک را درنظر گیرد. در این راستا باید از روشهای مختلف برنامه‌ریزی در دستیابی به این معیارها، استفاده شود. این وضعیت ایجاب می‌نماید که محدودیتها و اهداف بازار سرمایه، پرتفوی سهام و رویکردهای سرمایه‌گذاری به طور یکپارچه مورد شناسایی قرار گیرد. مدلهای فراگیر و در عین حال یکپارچه به سرمایه‌گذار فرصت خواهد داد تا محدودیتها و اهداف مورد نظر خود را در مدل انتخاب و به فراخور اولویت مورد نظر خود در چارچوب تئوری پرتفوی سهام، از مدل استفاده نماید و اطلاعات مؤثر در افق دور و نزدیک سرمایه‌گذاری را سریعاً در تصمیم‌گیری ملحوظ گرداند (شاه‌علیزاده، معماریانی، 1382، 102ـ83).
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت موضوع تحقیق در شناخت و ادغام ورودیهای جدید و پربارسازی مدل از طریق استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی پاسخگو به منظور غنی‌سازی فرایند تبدیل و ایجاد خروجیهای واقعی است. علیرغم تعداد زیاد متغیرهای دستوری در اقتصاد ایران به طور اعم و بازار سرمایه به طور اخص و علیرغم بی‌انگیزگی مؤسسات مالی در ساخت و پربارسازی مدلهای مالی، اینگونه مدلها در شرایط اقتصادی کشور ما نیز قابل تدوین و بهره‌برداری است. افزون بر این به دلیل پویایی بازارهای سرمایه، همواره فرآیندها و نیازهای جدیدی در رابطه با مدلهای جدید سهام ایجاد می‌شود (نابیل و دیگران، 2007، 8ـ1).
اهداف تحقیق
1ـ تشکیل سبد سهامی که با ریسک معین، حداکثر بازده را (طبق مطلوبیت مورد انتظار سرمایه‌گذار) با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی داشته باشد.
2ـ لحاظ کردن افق زمانی آتی نسبتهای مالی و بیقاعدگیهای بازار در سبد سهام تشکیل شده با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی.
فرضیة تحقیق
استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی در انتخاب پرتفوی سهام به ازای ریسک معین حداکثر بازده را ایجاد می‌کند.
روش تحقیق
نوع تحقیق حاضر توسعه‌ای، کاربردی بوده و روش آن قیاسی ـ استقرایی است، زیرا ابتدا در روش قیاسی مدل کلان تحقیق ترسیم شده و سپس با استفاده از روشهای استقرایی به گردآوری اطلاعات و حرکت بسوی نتیجه‌گیری پیش می‌رود.
جامعة و نمونة آماری
به منظور اجرای مدل در شرایط واقعی، 15 شرکت سودآور پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بطور تصادفی انتخاب شدند. هدف از انتخاب این تعداد سهم، نیل به پرگونه‌سازی مؤثر سبد سهام است. مبنای تئوریک و عملی این انتخاب یافته‌های ایوانز و آرچر است که معتقدند ریسک یک سبد متشکل از 15 سهم تقریباً با ریسک کل بازار برابر است (شاه‌علیزاده، معماریانی، 1382، 102ـ83). بر اساس داده‌های تاریخی بازده کل (برای سالهای 1385 لغایت شش ماهة اول سال 1389) میانگین بازده کل و ضریب بتای هر سهم به صورت شیب رگرسیون خطی بازده کل هر سهم با بازده سالانة سبد سهام محاسبه گردید. شاخص بازده جامع یا شاخص بهره‌وری سرمایه در بورس به عنوان نمایندة سبد سهام بازار بکار گرفته می‌شود. پس از محاسبة بتا، از معیار R2 جهت نیکویی برازش رگرسیون خطی بازده کل استفاده شده است. استرانگ از این معیار برای ارزیابی قابلیت اطمینان بتا استفاده نموده است.
ردیف نام شرکت / بازده کل سالانه 1385 1386 1387 1388 شش ماهة اول 1389 ضریب بتا (β) R2 (RSQ)
1 ایران خودرو دیزل 14/0 19/0 24/0 76/0 03/0 60/2 60/0
2 کربن ایران 31/0- 30/0 15/0 09/2 0 0 60/0
3 سرمایه‌گذاری بهمن 25/0 09/0 52/0 78/0 16/0 1 68/0
4 داروسازی کوثر 12/0 21/0 24/0- 27/1 07/0 591/0 37/0
5 فولاد مبارکة اصفهان 64/0 16/0 40/0 99/0 85/0 444/0 21/0
6 هپکو اراک 18/0 37/0- 02/0- 67/1 38/0- 011/1 42/0
7 ایران ترانسفو 12/0 23/0- 05/0 14/1 13/0- 66/0 56/0
8 تراکتورسازی ایران 22/1 34/0- 28/0- 35/2 22/0 197/1 36/0
9 توسعة معادن روی ایران 11/0 07/0 27/0 37/1 02/0 10/2 54/0
10 سایپا 90/0 16/0 31/0- 21/4 42/0 23/1 03/0
11 پتروشیمی آبادان 89/3 05/0 22/0- 21/1 32/0 1 37/0
12 ماشین‌سازی اراک 15/2 21/0 12/0 90/0 1 30/1 20/0
13 کارخانة چینی ایران 08/1 15/0 04/0- 46/0 88/5 594/0 20/0
14 سیمان سپاهان 02/0 48/0- 10/0 48/0 17/0 2 87/0
15 سیمان فارس و خوزستان 30/0- 12/0- 27/0 42/0 95/0 07/2 50/0
جدول داده‌های تاریخی بازده کل و ضریب بتا و قابلیت اطمینان بتا
متغیرهای تحقیق
متغیرهای مستقل شامل بازده سالانه شرکتها، بازده نقدی، ریسک (ضریب بتا)، نسبت قیمت به درآمد، نسبت جاری، نسبت بازده سود سهام، نسبت سود خالص به فروش، نسبت فروش به ارزش بازار، ارزش بازار و بازده آتی شرکتها میباشد. متغیر وابسته شامل وزن شرکتها در پرتفوی (xi) بعلاوه متغیرهای انحرافی مثبت (P) و متغیر انحرافی منفی (n) میباشد (تعداد شرکتهای نمونه (15 - 1=i).
متغیرهای وابسته به صورت زیر تنظیم شده است.
X1=وزن سهام ایران خودرو دیزل X9=وزن سهام توسعة معادن روی ایران
X2= وزن سهام کربن ایران X10=وزن سهام سایپا
X3= وزن سهام سرمایه‌گذاری بهمن X11=وزن سهام پتروشیمی آبادان
X4=وزن سهام داروسازی کوثر X12=وزن سهام ماشین‌سازی اراک
X5=وزن سهام فولاد مبارکة اصفهان X13=وزن سهام کارخانة چینی ایران
X6=وزن سهام هپکو اراک X14=وزن سهام سیمان سپاهان
X7=وزن سهام ایران ترانسفو X15=وزن سهام سیمان فارس و خوزستان
X8=وزن سهام تراکتورسازی ایران
ارقام مربوط به متغیرهای مستقل شرکت به صورت زیر محاسبه گردیده است.
«رقم بازده کل» هر شرکت، از میانگین ارقام بازده سالانة سالهای 1385 الی شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم بازده «نقدی» هر شرکت، از میانگین ارقام بازده نقدی سالهای 1385 الی شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم «نسبت قیمت به درآمد» هر شرکت، از نسبت قیمت به درآمد شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم «نسبت جاری» هر شرکت، از ارقام شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم «نسبت بازده سود سهام» هر شرکت، از ارقام شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم «سود حاصل به فروش» هر شرکت، از ارقام شش ماهة اول سال 1389 حاصل شده است.
رقم «فروش به ارزش بازار» هر شرکت، مربوط به شش ماهة اول سال 1389 میباشد.
رقم «بازده آتی» هر شرکت تکرار بازده سالانه شش ماهة اول سال 1389 میباشد.
رقم «ارزش بازار» هر شرکت مربوط به ارزش بازار شش ماهة اول سال 1389 میباشد که اطلاعات مربوط به این ارقام در جدول (1ـ1) آورده شده است.
جدول (1ـ1): داده‌های اولیة سهام انتخابی برای تشکیل سبد سهام
ردیف نام شرکت / بازده کل سالانه ارزش بازار در سال 1389 میانگین بازده کل ضریب بتا (β) بازده نقدی بازده کل آتی P/E نسبت جاری نسبت پوشش ثابت نسبت سود خالص به فروش نسبت فروش به ارزش بازار شرکت
1 ایران خودرو دیزل 2256 27/0 60/2 29/0 76/0 1 02/1 6/2 02/0 236/1
2 کربن ایران 311 45/0 0 59/0 68/0 4 94/0 3/2 01/0- 593/0
3 سرمایه‌گذاری بهمن 6336 36/0 1 20/0 78/0 65/7 36/2 8/3 46/0 937/0
4 داروسازی کوثر 22254 29/0 591/0 29/0 27/1 4 21/1 4/5 06/0 015/0
5 فولاد مبارکة اصفهان 40037 64/0 444/0 33/0 99/0 3 96/0 2/6 30/0 429/0
6 هپکو اراک 133 22/0 011/1 32/0 67/1 2 58/1 6/1 10/0- 405/6
7 ایران ترانسفو 968 95/0 66/0 36/0 14/1 4 95/0 2/3 03/0- 096/0
8 تراکتورسازی ایران 10137 79/0 197/1 35/0 35/2 3 18/1 7/3 07/0 136/0
9 توسعة معادن روی ایران 227 37/0 10/2 46/0 37/1 18/13 02/1 5/1 65/0 221/0
10 سایپا 250 08/1 23/1 305/0 25/0 2 92/0 1 18/0 891/0
11 پتروشیمی آبادان 3950 07/1 1 38/0 21/1 4 24/1 1/2 11/0 140/0
12 ماشین‌سازی اراک 1757 88/0 30/1 20/0 90/0 7 24/1 70/0 12/0 076/0
13 کارخانة چینی ایران 7167 15/1 594/0 11/0 46/0 3 28/1 9/5 26/0 041/0
14 سیمان سپاهان 3085 06/0 2 24/0 48/0 4 51/12 4/2 03/1 016/0
15 سیمان فارس و خوزستان 4588 24/0 07/2 26/0 42/0 57/3 22/1 1/6 36/0 051/0
بیان مدل پژوهش
ساخت مدل
جهت تنظیم و ساخت عددی مدل ابتدا بایستی ضمن تبیین مفروضات مدل، راجع به متغیرها و نحوة بدست آوردن آنها و نیز توابع هدف محدودیت و اولویت آرمانها توضیحات لازم ارائه گردد.
مفروضات مدل
مفروضات و اهداف مدل برنامه‌ریزی آرمانی به شرح زیر میباشد.
1ـ تخصیص کامل کل بودجة سرمایه‌گذاری.
2ـ تأمین حداکثر بازده سبد طی ریسک معین.
3ـ سرمایه‌گذاری با توجه به دامنه ریسک هر شرکت.
4ـ سرمایه‌گذاری با توجه به تخمین اطلاعات دوره آتی.
5ـ سرمایه‌گذاری با توجه به بازده نقدی هر شرکت.
6ـ سرمایه‌گذاری با توجه به استراتژی نسبت قیمت به درآمد پایین.
7ـ سرمایه‌گذاری با توجه به نسبتهای مالی شرکت؛ نسبت جاری، نسبت قیمت به درآمد، نسبت بازده سود سهام، نسبت فروش به ارزش بازار، نسبت سود به فروش.
8ـ سرمایه‌گذاری با توجه به ارزش بازار هر شرکت.
محدودیتها
توابع هدف ـ محدودیت با استفاده از مفروضات زیر تثبیت شده است.
1ـ بودجة کل سرمایه‌گذاری توسط سهام درون سبد جذب شود.
2ـ سطح تمایل بازده کل سبد برابر حدأقل 80 درصد تعیین گردید.
3ـ سطح تمایل ضریب بتا برای سبد برابر حداکثر 1 تعیین گردید (به این معنی که حساسیت تغییرات بازده بازار برابر 1 باشد).
4ـ سطح تمایل بازده نقدی سبد برابر 20 درصد تعیین شد.
5ـ سطح تمایل بازده کل دوره آتی سبد برابر حدأقل80 درصد تعیین شد.
6ـ حدأقل 3 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سهام کربن ایران تخصیص یابد (به دلیل بتای پایین).
7ـ حدأقل 7 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سایپا تخصیص یابد (به دلیل نسبت جاری پایین).
8ـ حدأقل 5 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام کربن ایران تخصیص یابد (بازده نقدی بالا).
9ـ حداکثر10 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سهام ایران خودرو دیزل تخصیص یابد (به دلیل بتای بالا).
10ـ حداکثر 5 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سهام توسعة معادن روی ایران تخصیص یابد (به دلیل بتای بالا).
11ـ حداکثر 6 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سهام سیمان فارس و خوزستان تخصیص یابد (به دلیل بتای بالا).
12ـ حداکثر 12 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاری سیمان سپاهان تخصیص یابد (به دلیل نسبت جاری بالا).
13ـ حدأقل 15 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به شرکتهای داروسازی و خودروسازی تخصیص یابد شامل داروسازی کوثر، ماشین‌سازی اراک، هپکو، ایران خودرو دیزل و سایپا (صنعت خاص).
14ـ حداکثر 25 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به شرکتهای داروسازی و خودروسازی تخصیص یابد شامل داروسازی کوثر، ماشین‌سازی اراک، هپکو، ایران خودرو دیزل و سایپا (صنعت خاص).
15ـ حداکثر 75 درصد بودجة کل سرمایه‌گذاری به سهام دارای P/E کمتر از 5/2 شامل شرکتهای سایپا، هپکو اراک، ایران خودرو دیزل تخصیص یابد.
16ـ حدأقل 35 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام شرکتهای با ارزش بازار کمتر از 200 میلیارد ریال (به مأخذ سال 1389) شامل سهام هپکو اراک تخصیص یابد.
17ـ حداکثر 15 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام شرکتهای با نسبت جاری کمتر از 1 شامل شرکت کربن ایران، فولاد مبارکة اصفهان، ایران ترانسفو و سایپا تخصیص یابد.
18ـ حداکثر 7 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام شرکتهای با نسبت پوشش ثابت کمتر از 1/1 شامل سایپا و ماشین‌سازی اراک تخصیص یابد.
19ـ حداکثر 15 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام شرکتهای با نسبت سود به فروش کمتر از 10/0 شامل ایران خودرو دیزل، کربن ایران، داروسازی کوثر، هپکو، ایران ترانسفو و تراکتورسازی ایران تخصیص یابد.
20ـ حداکثر 15 درصد بودجه کل سرمایه‌گذاری به سهام شرکتهای با نسبت فروش به ارزش بازار کمتر از 3/0 شامل سهام داروسازی کوثر، ایران ترانسفو، تراکتورسازی ایران، توسعة معادن روی، پتروشیمی آبادان، ماشین‌سازی اراک، کارخانة چینی ایران، سرمایه‌گذاری سیمان سپاهان و سیمان فارس و خوزستان تخصیص یابد.
آرمانها
تابع هدف به صورت کمینه‌سازی مجموع انحرافات از آرمانها (بر اساس متغیرهای انحرافی تعریف شده در بالا) تعریف گردید و کل تابع هدف در چارچوب بیست اولویت تعریف گردید.
اولویت مرتبة اول به آرمان «تخصیص کل بودجه سرمایه‌گذاری» تعلق گرفت.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 15 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله انتخاب پرتفوی بهینة سهام با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی