تنوع ناهمواریها:
گستردگی دو رشته ارتفاعات کپه داغ و آلاداغ در شمال و جنوب این شهرستان، از پهنه دشت قوچان و پای کوههای آن گرفته تا ارتفاعات سربه فلک کشیده آلاداغ ( شاه جهان) وکپه داغ( هزارمسجد) در پس آیند خود، موجب تنوع در اقلیم ، پوشش گیاهی شده، که به نوبه خود توانسته جذب جمعیت را در پهنه دشت ( شهر قوچان ) بوجودآورد.
آب :
آب از پراهمیت ترین عامل در ایجاد اغلب شهرهای دنیا به خصوص نواحی خشک و نیمه خشک می باشد . جاری بودن رودخانه اترک در شهرستان قوچان و همچنین بالابودن بالنسبه سطح سفره های آب های زیرزمینی، وجود چشمه های فراوان موجب جذب جمعیت و رونق اشتغال و فعالیتهای اقتصادی در این ناحیه ( شهر و روستا) گردیده، چنان که لردکروزن در این زمینه چنین نوشته است « در سرتاسر شمال ایران محل حاصل خیزتر و پرآب تر از جلگه قوچان نیست ».(1)
حاصلخیزی خاک:
حاصلخیزی خاک یکی از مهمترین عوامل ایجاد و اهمیت این شهر بوده است . با نگاهی به تاریخ گذشته، درمی یابیم که پایه اقتصاد اغلب شهرهای قدیم از فرآورده های کشاورزی و دامداری را تشکیل می داده اند. بر این اساس وجود خاک های حاصلخیز و مستعد در اطراف رودخانه اترک توانسته عامل جذب و تجمع جمعیت را در این شهر به وجود آورد، چنان که دشت قوچان از مهمترین دشتهای حاصلخیز خراسان بوده و بنام انبار غله خراسان شهرت گرفته است (2). در حال حاضر نیز دشت مذکور یکی از مهمترین و حاصلخیزترین دشتهای خراسان محسوب می شود و مطالعات خاکشناسی و بررسی استعدادهای آن از سال 1348 به بعد، طی چندین گزارش منتشر شده است، بیان کننده این مدعاست.
پوشش گیاهی :این ناحیه ( قوچان ) به صورت بامی نسبت به سایر نواحی همجوار خود توانسته نقش ییلاقی را جهت جذب جمعیت، چه به صورت جمعیت های ساکن و چه به صورت جمعیت های غیر ساکن، فراهم کند و همه ساله در فصل بهار و تابستان دامداران زیادی را به سوی خود فرا می خواند. به عبارتی پوشش گیاهی انبوه همراه با ییلاقی بودن قوچان خود عاملی جهت جذب جمعیت و عامل وجودی شهر بوده است ، چنان که عده ای از محققین، قوچان را به معنای کوچان ( محل کوچ در فصل گرم سال ) دانسته اند.
موقع جغرافیایی:موقع جغرافیایی شهر قوچان به جهات مختلف درخور اهمیت است، از مهم ترین آنها می توان به موقع استراتژیکی قوچان اشاره کرد، چرا که ارتفاعات کپه داغ و آلاداغ در این ناحیه همانند بامی بر سر نواحی همجوار خود می باشد. حائل بودن این ارتفاعات از طرف جنوب به نواحی داخل ایران و از طرف شمال به آسیای مرکزی و اقوام آن ناحیه ( ترکمنها، ازبکها، قرقیزها، قزاقها و غیره) که در طول تاریخ ، شهرهای کشور ما را مورد چپاول قرار می داده اند، بر اهمیت موضوع افزوده است ، بطوری که شاه عباس صفوی برای تحکیم بخشیدن به این موقعیت حدود 40 هزار خانوار از اکراد را از غرب کشور به این ناحیه گسیل داشته است(3).
از دیگر موقعیت های این شهر می توان به موقع ارتباطی، اشاره کرد که همانند شهرهای چهارراهی، از طرف شمال با جمهوری های آسیای مرکزی و از جنوب به شهرهای ایران مرکزی و از غرب به شهرهای شمالی ایران( گرگان، گنبد ، رشت و ...) و از شرق با شهرهای مشهد، سرخس و کشور افغانستان ارتباط دارد.
موقعیت ارتباطی ویژه این شهر باعث رونق تجاری شهر، طی ادوار تاریخی گذشته شده است و این شهر بیش از این که در ارتباط تجاری با شهرهای مرکزی ایران بوده باشد در ارتباط تجاری با شهرهای آسیای مرکزی بوده است. به علاوه موقعیت اقتصادی (تجاری) شهر، به سبب تلاقی اقتصاد زراعی و دامداری در ناحیه بوده که بازار تبادلات را در این شهر بیشتر و گرمتر نموده است .
عوامل انسانی :
تعلق داشتن اراضی شهر به شخص حاکم :
شهر قوچان در پی زلزله های متوالی که در قرن گذشته اتفاق افتاده ( خصوصا زلزله های سال 1311و 1312 هجری قمری ) قوچان عتیق به کلی ویران شده و شهر جدید به منظور رهایی و فرار از مصائب زلزله به عنوان یک عامل طبیعی و از طرف دیگر تعلق داشتن زمینهای نظرآباد به حاکم وقت محمد ناصرخان شجاع الدوله و با همکاری دولت وقت مرکزی ( ناصرالدین شاه قاجار) در فاصله 12 کیلومتری جنوب شرقی قوچان ساخته شد(4).
شامل 93 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق قوچان شناسی