روغن ها و چربی ها از زمان های گذشته یکی از اجزاء اصلی و مهم تشکیل دهنده غذای انسان بوده است که علت این امر انرژی زایی آنها است به طوری که یک گرم آن حدود 2/9 کالری انرژی در بدن تولید می کند.
صنعت روغن کشی از دانه های گیاهی، به موازات فعالیت کارخانجات تصفیه روغن از سال 1317 آغاز به کار کرده و در دهه 1330 اکثر کارخانجات روغن کشی موجود تاسیس گردیده و در حال حاضر 23 کارخانه به تولید روغن خام مشغول می باشند که اکثر واحدهای روغن کشی در نزدیکی مواد اولیه خود استقرار یافته اند و بیشتر شامل مناطق خراسان، مازندران و گیلان می باشد و کارخانجاتی که در تصفیه روغن فعالیت دارند بیشتر در مجاورت بازار مصرف مستقر شده اند.
روغن کشی از دانه های روغنی به وسیله چرخ های عصاری در ایران از قرن ها پیش مرسوم بوده و بیشتر مصرف دارویی داشته است.
پنبه دانه
پنبه دانه گیاهی است از تیره Malvacae که از آن برای تهیّه روغن خوراکی استفاده می شود. نام علمی آن Gosypium herbaceum می باشد. دانه این گیاه که پس از گرفتن الیاف پنبه باقی می ماند دارای مقداری باقیمانده الیاف کوتاه می باشد که به اصطلاح لینتر نامیده می شود. دانه حاصل دارای پوسته ای سیاه رنگ بوده که آن را می پوشاند. مغز دانه سفید و گاهی زرد رنگ بوده و دارای مقداری چربی می باشد که برای خوراک انسان ومصارف صنعتی استخراج می گردد. مازاد دانه پس از فرآیند روغن گیری کنجاله نامیده می شود. کنجاله حاصل دارای مقدار نسبتاً زیادی پروتئین بوده و برای مصرف خوراک دام و طیور مورد استفاده قرار می گیرد. این پروتئین از اسید آمینه های ضروری مهمی تشکیل شده که در زیر به آنها اشاره شده است.
آرژنین 2/4 سیستئین 8/0 هیستیدین 05/1 ایزولوسین 5/1 لوسین 32/2 لیزین 6/1 متیونین 58/0 فنیل آلانین 18/2 والین 9/1 تروئونین 34/1 تریپتوفان 5/0 تیروزین 7/0
با توجّه به احتیاج حیوانات پروتئین کنجاله تخم پنبه دانه می تواند تامین کننده قسمتی از نیاز پروتئین آنها باشد. کنجاله تخم پنبه دانه گرچه از نظر مقدار پروتئین قابل توجّه است ولی به علت داشتن مقداری گوسیپول Gosypol برای حیوانات تک معده ای موجب عوارض نا مطلوب و گاهی مسمومیت در آنها می شود؛ لذا باید در مصرف آن برای این حیوانات محدودیتی قائل شد. مصرف گوسیپول که یک آنتی اکسیدان طبیعی فنلی می باشد اثرات سوئی را در دستگاه تناسلی انسان بر جا می گذارد. بخشی از گوسیپول در اثر حرارت مرطوب خنثی می شود و نیز می توان به وسیلۀ برخی از حلال های آلی آن را از پنبه دانه جدا نمود ولی متاسفانه حرارت بیش از حد باعث کاهش ارزش پروتئین کنجاله شده و حلال های مطلوب به علت گرانی و خطراتی که برای کارخانجات ایجاد می کنند قابل مصرف نیستند بنابراین همواره مقداری از گوسیپول در کنجاله تخم پنبه دانه باقی خواهد ماند که در تنظیم جیره غذایی باید به آن توجّه زیادی شود. البته می توان با افزودن مقدار مناسب از نمک آهن محلول در آب به کنجاله حاصل، مقداری از آن را خنثی نمود. در کارخانه های تصفیه روغن در اثر هیدرولیز قلیایی تا حدود زیادی گوسیپول را حذف می کنند.
شامل 22 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله صنعت روغن کشی از پنبه دانه