چکیده
طرح بانک اطلاعات پروژه‌های تحقیقاتی و مدارک علمی آب در سال 1374 با هدف آماده سازی 10000 مدرک درموضوعات آب، به طور مشترک بین وزارت نیرو و مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران آغاز شد. این مجموعه بااستفاده از نرم افزار CDS/ISIS و اصطلاحنامه‌های معتبر جهانی در موضوع آب تهیه شده. در این مقاله که با استفاده ازبانک مذکور نوشته شده، با اشاره به آمار قنات‌های کشور، وضع آن در سه دهه اخیر بیان شده و نقاط قوت و ضعف‌مطالعات انجام شده مشخص گردیده. ضمناً علل آلودگی آب قنات‌ها و چگونگی تغذیة مصنوعی از سیلاب به منظورحفاظت از آبدهی قنات‌ها را تشریح گردیده و اشاره شده که با کمک فن قنات‌سازی علاوه بر انتقال آب شیرین از مناطق‌کوهستانی به دشت‌ها و حاشیة کویرها، با تکیه بر علوم و فن‌آوری جدید می‌توان آب‌های شور را از مجاورت سفره‌های‌آب شیرین دور کرد. در پایان پیشنهادهایی نیز برای تقویت بانک اطلاعاتی فوق الذکر ارائه شده است.
آمار قنات‌های کشور
اولین مطلبی که به ذهن می‌رسد این است که ما در ایران براستی چند قنات داریم؟ با مطالعه چند مدرک گردآوری شده نتایج زیرحاصل شد:
ع. بهینا در کتاب "قنات سازی و قنات داری" نوشته که قریب 40000 رشته قنات در سراسر ایران موجود است(1).
کاظم. صدر و حبیب ا...سلامی تعداد قنات‌ها را 3000 رشته اعلام کرده‌اند(2.)
اچ،ای. وولف در مقاله‌ای تعداد قنات‌های ایران را 22000 رشته با بیش از 274000 کیلومتر درازا اعلام می کند (3).
نتیجه این که ما دقیقاً نمی‌دانیم در ایران چند رشته قنات داریم و این قنات‌ها در کجا قرار دارند.
در سال 1372 پایان نامه کارشناسی ارشدی با عنوان «روش EM-VLF و کاربرد آن در اکتشاف قنات ها با استفاده ازدستگاهABEM-WADI» در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران کار شده (4) و درآن راه‌ها عملی و پیشنهادهای ارزشمندی در ارتباط بااکتشاف قنات‌های کشور ارائه شده است.
در سال 1372 در سمینار کاربرد کامپیوتر در علوم کشاورزی مقاله‌ای با عنوان "جمع آوری اطلاعات و ایجاد پایگاه اطلاعاتی‌برای قنوات ایران" ارائه شده (5) که بیشتر جنبة آماری دارد.
بررسی وضع قنات‌ها در سه دهه اخیر
آغاز تخریب قنات‌های ایران مربوط به سال 1346 است (6).بعد از «کنفرانس جهانی آب برای صلح، در سال 1967، دربرنامه‌ای با عنوان «سیاست‌های مربوط به توسعه منابع آب ایران و مشکلات و راه حل‌های آن»، حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق دردشت‌های کشور و در حریم قنات‌ها آغاز گردید و بعد از آن، شاهد افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی و آب دهی کم و کم‌تر قنات‌هابوده‌ایم.
در سال 1349 موسسه آبشناسی ایران دست به یک سری تحقیقاتی زد که نتایج آن‌ها به صورت پایان نامه کارشناسی ارشد باعناوین زیر عرضه شده است:
-بررسی نوسانات سطح آب‌های زیرزمینی دشت ورامین(7)
-بررسی نوسانات سطح آب‌های زیرزمینی منطقه کرج(8)
-بررسی نوسانات سطح آب‌های زیرزمینی دشت قزوین(9)
-بررسی نوسانات سطح آب‌های زیرزمینی دشت تهران(10)
-بررسی نوسانات سطح آب‌های زیرزمینی دشت مشهد(11)
در این تحقیقات موارد زیر مورد مطالعه قرار گرفته است:
نوسان سطح آب، آب زیرزمینی، مختصات جغرافیایی، آب و هوا، آب سطحی، آبدهی، زمین شناسی، بهره برداری آب، چاه،قنات، و داده‌های آماری. شایان ذکر است که دراین مطالعات، قنات‌ها و چاه‌ها اعم از عمیق و نیمه عمیق به عنوان منابع آب زیرزمینی‌بطور همزمان بررسی شده‌اند و ضمن بررسی موارد فوق، پیشنهادها و نظریات مربوط به هر مورد آمده است.
شامل 13 صفحه Word
دانلود تحقیق قنات و کاربردهای آن