اصول و ضوابط بدنه سازی ساختمانها
بنام خدا
مقدمه
در مرحله اول مطالعات و طراحی شهری بلوار و میدان جانباز ، کل محدوده پروژه به پنج حوزه تقسیم گردیده است . از آنجائیکه هر حوزه طراحی ضوابط و معیارهای کلی بالادست را به منظور حفظ یکپارچگی و انسجام در خط آسمان و ترکیب بندی احجام بویژه ضوابط مهار ارتفاع حفظ خواهند نمود ، لیکن در مرحله تفصیلی طرح در هر حوزه لازمست که ضوابط و مقررات طراحی شهری بویژه در بدنه سازی و ساختار فضائی آن مشخص شود تا سازندگان و مجریان پروژه های معماری براساس آن بتوانند احداث بنا نمایند .
بنابراین این مجموعه ضوابط و مقررات اجرائی ، به منظور پاسخگوئی به متقاضیان و هدایت طراحان در طراحی تک بناها وادای عناصر و فضاهای شهری در این حوزه می باشد . بدیهی است که هر گونه تغییرات جزئی و اساسی در ضوابط و مقررات طرح تفصیلی ملاک عمل شهرداری ، قبلا بایستی با تأیید حوزه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری و دفتر طراحی شهری برسد .
1- وضعیت عمومی حوزه یک بلوار جانباز (میدان جانباز )
حوزه یک بلوار جانیاز، مبداء ورودی به محدوده پروژه و بلوار جانباز و محدودهای است که تحت عنوان میدان جانباز در طراحی تفصیلی ( اراضی آستان قدس و مسیل کال چهل بازه ) پیش بینی شده است.
میدان جانباز علیرغم اصطلاح میدان برصدر آن، عملاً با توجه با عدم امکان دسترسی ایمن به مرکز میدان و درجه اول بودن حرکت سواره در آن، فلکه محسوب میگردد. لذا ساماندهی به این حوزه به شکل یک فضای شهری پویا عملی است که بجز با اقدامات جدی میسر نخواهد بود.
بنابراین و با توجه به آنکه نتایج بررسیهای این مشاور تاکید بر ضرورت تبدیل این میدان به فضای شهری و پیاده نمودن آن را دارد، لذا این مشاور کوشش نموده است تا توازن و انسجام لازم را به تاکید بر ساماندهی فضای میدان ( به عنوان یک فضای شهری) و هویت خاص این حوزه ، بوجود آورد.
با ضوابط صادرات و I T چک شود.
1-1- اهداف کلی طراحی در حوزه یک بلوار (میدان جانباز)
- از آنجا که در آینده بدنه میدان با انواع کاربریهای عمومی، خدماتی، دولتی و ... در مقیاس شهری اشغال شده و به نوعی مبلغ سبکی نو در بدنه خواهد بود. لذا هماهنگی فرم عمومی ساختمانها، یکپارچگی و تاکید بر محورهای تقارن و شخصیت میدان (ترافیکی – فضای شهری) اهمیت مییابد.
- هویت این حوزه از بلوار به لحاظ تفاوتهای اساسی در کارکرد آن (فضای سبز و عمومی) و موقعیت خاص آن میتواند عملکردی پر جنب و جوش به لحاظ تمرکز فعالیتهای تجاری، اداری و ... هماهنگ با عناصر نمادین و شاخص باشد.
- ادراک فضای میدان بصورت یک کلیت یکپارچه، پیوستگی عناصر کالبدی، خط آسمان جداره میدان و ... ضرورت ایجاد تجانس میدان اجزاء و عناصر تشکیل دهنده را بوجود میآورد.
- ایجاد تنوع در جدارههای این بخش از خیابان بویژه با توجه به ویژگیهای خاص آن
- از نظر دید بصری و بدنه سازی بناها بایستی احساس تجانس را در جزئیات از دور و تنوع جزئیات را از نزدیک فراهم سازد.
- تمرکز شاخصترین و فعال ترین کاربریها و عملکردها در مجاورت میدان افزایش سفرهای ترافیکی شده و صهولت و سرعت حرکت سواره را کاهش میدهد. لذا ارتباط فضاهای اطراف میدان از طبقات زیرین تنظیم ورودی سوارهها تدارک و تأمین پارکینگهای عمومی مناسب در این حوزه ضروری است.
- ایجاد محوطه سازی مناسب برای فضاها و کاربرها به منظور ایجاد سهولت حرکت در فضاهای پرجنب و جوش در این حوزه
- استفاده از ارتفاع ساختمانها برای ترکیب و ایجاد خط آسمان در نظاره متوالی
- غنی سازی خط آسمان و ارزشهای کالبدی در سیمای میدان برای استقرار نشانههای با ارزش
- ایجاد تعادل در جداره و افزایش وضوح و خوانایی میدان
- ایجاد تقارن نسبی در جداره خیابانهای منتهی به میدان، با حفظ محوریت در امتداد حرکت برای افزایش وضوح و خوانائی میدان ضروری است.
2-1 ضوابط اجرائی و طراحی شهری .
1- استفاده از حداقل تراکم مصوب و پایه – 5% در این حوزه الزامی است.
2- اعمال ضوابط تشویقی و ارائه تسهیلات بمنظور افزایش تراکم ساختمانی و ارتقاء نوع عملکردها و فضاها برای امکان ساخت و ساز و سرمایه گذاری در این حوزه توصیه میشود.
3- در این حوزه ایجاد عملکردهای تجاری- اداری و کاربریهای مرتبط با آن پیشنهاد میگردد.
4- با توجه به هویت خاص این حوزه و موقعیت آن، احداث رواق در ین بخش توصیه نمیگردد.
5- سطح اشغال قطعات در این حوزه مطابق با طرح کالبدی و ضوابط خاص ارائه شده در بندهای بعدی خواهد بود.
6- کلیه قطعات مجاور میدان و فضاهای سبز اطراف آن ملزم به ایجاد فضای باز و استفاده از آن به عنوان محوطههای عمومی خواهند بود.
7- کلیه پلاکها ملزم به تعبیه پارکینگ جهت استفاده ساکنین و مراجعین مجموعه خواهد بود. (این پارکینگها در مورد پارکینگهای مجاور فضاهای سبز اطراف میدان به صورت پارکینگهای طبقاتی در طبقات زیرین توصیه میشود.
8- با توجه به ویژگیهای خاص میدان جانباز (میدان ترافیکی ) و بمنظور سهولت حرکت و دسترسی عابرین پیاده ارتباط فضاهای ریز فضاهای سبز عمومی اطراف میدان (لچکیها) توصیه میگردد.
3-1- ضوابط بدنه سازی :
1-3-1- ضوابط عمومی :
1- کلیه نماهای قابل روئت ساختمانها مشمول ضوابط نما سازی میباشند.
2- با در نظر گرفتن موقعیت خاص حوزه 1، استفاده از نما سازی مناسب و خاص برای جلب توجه و توقف دید بمنظور غنی سازی خط آسمان و نمای کلی میدان الزامی است.
3- در نما سازی توجه به جنبههای مختلف معماری نظیر رنگ، تکرار اجزاء و عناصر کالبدی و ... در کل پهنهو زمینه ساختمان عامل ایجاد هویت و وحدت در مجموعه میباشد.
4- ساختمانهای واقع در این حوزه مشمول ضوابط تشویقی تراکم خواهند بود . لیکن کاهش سطح اشغال و ایجاد گشایش و فضاهای باز عمومی از مهمترین مباحث در ساخت کالبدی این مجموعه محسوب میگردد.
5- بنابراین پیشنهاد میشود بر اساس ضوابط بند فوق و بعنوان حداکثر تراکم ساختمانی مجاز (600-500) با اعمال ضابطه 5% کاهش در سطح اشغال و 10% افزایش تراکم ساختمانی، مالکین و سرمایهگذاران برای استفاده مناسب از این ضابطه تشویق شوند.
6- همانگونه که قبلاً نیز اشاره شده به منظور ایجاد یک فضای شهری پویا ضمن توجه به رعایت ایمنی در میدان جانباز ایجاد فضاهای تجاری – تفریحی در طبقه 1- فضاهای سبز عمومی اطراف میدان (لچکیها) و ارتباط این فضاها به یکدیگر توصیه شده است.
7- حفظ چشم اندازهای میدان در رابطه با لایه بلافصل و لایههای مسکونی حوزه بلافصل میدان توصیه میشود .
4-1- ضوابط مهار ارتفاع :
در این حوزه بمنظور مهار ارتفاع و کنترل خط آسمان با استفاده ازابزارهای طراحی شهری همچون تراکم ساختمانی، درصد سطح اشغال همکف، تعداد طبقات و ارتفاع ساختمانها، ضوابط زیر قابل اجرا خواهد بود.
با توجه به الگوی پینهادی باری میدان (گشایش و بدون گرایی) کلیه ساختمانهای واقع در حاشیه میدان و بلوار جانباز ملزم به رعایت تراکم مصوب طرح تفصیلی و سطح اشغال همکف و اول 10% و رعایت عقب نشینی مطابق با ضوابط طرح تفصیلی از معبر (پشت) موازی بلوار جانباز میباشند.
ساختمانهای شاخص واقع در عمق مجموعه مشمول ضوابط تشویقی و ارائه تسهیلات به منظور افزایش تراکم ساختمانی و ارتقاء نوع عملکردها و فضاها خواهند بود. بر این اساس با کاهش سطح اشغال (تا حداقل 25% زیربنا)ساختمانها مجاز به افزایش تراکم بیش از 5% خواهند بود. ضمن آنکه فضای باز این مجموعهها به عنوان محوطههای عمومی خواهند بود.
2-3-1- ضوابط خاص
1- با توجه به ارتقاع زیاد و موقعیت خاص ساختمانها در این حوزه لازم است ساختمانها با استفاده از عناصر معماری مناسب و ایجاد ضرباهنگ در نما به «مردم واری» و «مقیاس انسانی» در نما توجه خاص نمایند. ضمن انکه عناصر موجود ضرباهنگ میبایست تا تراز سقف طبقه اول تداوم یابد.
2- پیمون و ضرباهنگ انتخابی نماها باید توجه به ایجاد هماهنگی و یکپارچگی در جداره میدان نماید و با اندازه و ابعاد نما متناسب باشد.
3- در طبقات همکف و اول (تراز پایه نما) رنگ نما میبایست کنترل شده و در هماهنگی با میدان و سایر ساختمانهای اطراف آن باشد. ضمن آنکه رنگ و طرح نما باید به تایید شهرداری برسد.
4- توصیه میشود که بمنظور ایجاد هماهنگی بیشتر در جداره میدان (در زاویه دید ناظر) رنگ تراز پایه تیرهتر انتخاب گردد.
5- با توجه به اهمیت ساختمانها در این حوزه ورودی بنا از اهمیت زیادی بر خوردار بوده و میبایست خوانا ، روشن و با مقیاس مناسب طراحی شود.
6- به منظور شناسایی و آردس دهی ساختمانها علائم و تابلوهای مشخصه نام ساختمان میتواند در 2 تراز نصب شوند :
- در مقیاس عابرین پیاده ، که محل آن بالای مدخل ورودی و هماهنگ با طراحی بدنه نما است
- در مقیاس میدان که محل قرارگیر یان در طبقات بالایی نما است.
7- به منظور ایجاد پیوستگی در نماهای میدان، میبایست در نمای ساختمانها از خطوط پیوسته قوی (در تراز میانی نما «طبقات دوم به بالا») استفاده شود.
8- کلیه تأسیسات و الحاقات بام میبایست نسبت به لبه اصلی حجم عقب نشینی داشته باشد و بوسیله صفحه بندی از دید پنهان شوند.
9- ضمن آنکه هیچگونه الحاقی به بدنه و نمای ساختمانها (کولر، کانال کولرو...) مجاز نیست.
10- استفاده از پوشش گیاهی و فضاهای سبز در طبقات بالایی نما مجاز است. بدین منظور میبایست تمهیدات فنی لازم پیشبینی گردد.
2- وضعیت عمومی حوزه 2 بلوار جانباز
حوزه 2 بلوارجانباز ، حد فاصل میدان جانباز تا ابتدای فضای سبز عمومی پیش بینی شده در طراحی تفصیلی ( اراضی آستانقدس ) و مسیل کال چهل بازه می باشد ، این حوزه که حدود 600 متر طول دارد ، عملا پس از قوس 60 درجه نسبت شمال غرب ، ادامه پیدا می نماید . پس از مجتمع تجاری پروما ـ بانک پارسیان و چند ساختمان در دست احداث می باشد . در مجموع تعداد 45 قطعه با متوسط مساحت 600 تا 1000 مترمربع وجود دارد . بیشتر متقاضیان ساخت و ساز و واگذاری آستانقدس رضوی در این حوزه اتفاق افتاده که این مشاور با هماهنگی و هدایت طراحان و مجریان این پروژه ها حدالامکان کوشش نموده است تا توازن و انسجام لازم را با توجه به نوع قطعه بندی ، عقب نشینی های جانبی و احداث رواقها و ... بوجود آورد .
1-2- اهداف کلی طراحی حوزه 2 :
1- ایجاد یکپارچگی و پیوستگی عناصر کالبدی و خط آسمان در جداره بلوار با ایجاد پیوستگی فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی .
2- ایجاد فضاهای پر جنب و جوش و فعالیت با محوطه سازی فضاهای خدماتی .
3- استفاده از ارتفاع ساختمان ها برای ترکیب با خط آسمان در نظاره متوالی ( همجواری ها )
4- حفظ تداوم ساخت و ساز با میانگین ارتفاع جداره آسمان .
5- غنی سازی خط آسمان و ارزشهای کالبدی در سیمای جداره در مقابل دید در پیچ خیابان (اکسهای متقابل ) برای استقرار یک نشانه با ارزش .
6- ایجاد تنوع حجمی در این بخش از جداره خیابان .
7- رعایت تناسبات عرض و طول و ارتفاع برای حفظ ارزشهای محیطی .
8- از نظر دید بصری و بدنه سازی ، بناها می بایستی احساس تجانس را در جزئیات از دور و احساس تنوع جزئیات را از نزدیک فراهم سازند .
9- ایجاد تعادل در جداره و امتداد حرکت برای افزایش وضوج و خوانایی خیابان .
2-2- ضوابط اجرائی و طراحی شهری :
1- استفاده از تراکم مصوب 500% و سطح اشغال 100% ( در طبقات همکف و اول ) الزامی است .
2- به منظور حفظ یکپارچگی و رعایت دقیق ضوابط ملاک عمل ( خازنی ) احداث رواق به ارتفاع 10/5 متر و به عرض 5 متر الزامی است و این رواق جزئی از کل ساختمان بوده و ساختمان مجاز به عقب نشینی جانبی از بر مشرف به خیابان جانباز نمی باشد و رواق نمی بایستی به سطح اشغال همکف اضافه شود . ( احداث رواق در پیاده روی خیابان ) این امر به منظور هماهنگی و ایجاد بستر مناسب در شکل گیری بدنه خیابان الزامی است .
3- براساس ضوابط ملاک عمل ، ساختمانهای واقع در گذرگاه مرکز خطی شهر ( بلوار جانباز ) می بایست نسبت به محور 30 متر عقب نشینی را رعایت نمایند ، هرچند عرض گذرگاه 50 متر تعیین شده است .
4- با توجه به عرض کم قطعات ( 14 متر ) و با توجه به اینکه امکان تجمیع پلاک ها در این حوزه میسر نمی باشد ، میبایست در صورت امکان از ترکیب دو نما با یکدیگر در طراحی استفاده شود .
5- عقب نشینی در طبقات جهت اجرای ضوابط سطح اشغال و تراکم ، از معبر موازی بلوار جانباز ( در پشت قطعات ) محاسبه می گردد .
6- در کلیه ساختمانها ، ارتفاع رواق 10/5 متر و مجموع ارتفاع طبقات همکف و اول 50/10 متر و ارتفاع طبقات بالاتر 50/3 متر می باشد .
7- کلیه کاربری ها ملزم به دسترسی پیاده از بلوار جانباز و معبر موازی این بلوار در پشت ساختمان می باشند .
8- دسترسی پارکینگ ساختمانها ( بارانداز و پارکینگ ویژه ساکنین ) می بایست از پشت ساختمان باشد.
9- کلیه کاربری ها ملزم به تعبیه پارکینگ جهت استفاده ساکنین ساختمان می باشند . حداقل ظرفیت لازم برای پارکینگ مطابق با ضوابط شهرداری خواهد بود .
3-2- ضوابط بدنه سازی
1- کلیه نماهای قابل رویت ساختمانها مشمول ضوابط نماسازی می باشند .
2- لازم است که عناصر و اجزاء به کار رفته در نمای ساختمان ها ( پنجره ها و عناصر عمودی و افقی و ... ) ضمن ایجاد جذابیت و تناسبات در هویت بخشی ساختمان ریتم لازم را در زاویه دید بوجود آورند.
3- در طراحی بدنه ساختمان ، نقش ورودی حائز اهمیت می باشد و لزوما بایستی مورد توجه خاص قرار گیرد.
4- در نماسازی مجموعه ای از جنبه های معماری ، رنگ تکرار اجزاء و عناصر کالبدی در کل زمینه و پهنه ساختمان عامل وحدت و هویت بخش باشد .
5- الحاق پله فرار و کلیه تأسیسات به بدنه ساختمان در نما مناسب نمی باشد و در حجم ساختمان می بایست به نحوی پیش بینی گردد که از نمای خارجی خیابان قابل رویت نباشد .
6- کلیه ساختمان های واقع در نبش گره ها و تقاطع ها مشمول ضوابط خاص نماسازی خواهند بود و رعایت ضوابط در این محدوده برای آنها الزامی است .
7- استفاده از نماسازی بصورت نمایی سمبلیک برای جلب توجه و توقف دید در نقاط کانونی پرسپکتیو خیابان ، به منظور غنی سازی خط آسمان و نمای جداره ها .
8- رعایت تناسب عرض و ارتفاع در امتداد، معرف جهت حرکت در پیچ بلوار و به عنوان نشانه خواهد بود .
کتاب-اصول و ضوابط بدنه سازی ساختمانها - در 45 صفحه-docx