ابراهیم جان معطر شرح احوال میرزا محمدباقر بواناتی
به کوشش: ایرج افشار
کتاب حاضر شرح حال زندگی و آثار و افکار محمد باقر بواناتی (حدود 1240 تا 1309ش) است که به قلم ایرج افشار، از روی 17 منبع و مأخذ معرفی شده. میرزا باقر معروف به ابراهیم معطر، چندین شاگرد داشته که مشهورترین آنها ادوارد براون مشتشرق معروف انگلیسی است. وی معلم فارسی ادوارد براون بوده و متون فارسی را به وی آموزش داده است. وی به شش زبان دنیا مسلط بوده، در تمامی ادیان تفحص کرده و مدتی به هر یک گراییده بود تا اینکه مذهب اسلام را برتر از همگان دانسته و به تبلیغ اسلام روی آورد. او علاوه بر احاطه بر مباحث دینی و کلامی، در افکار سیاسی و مسائل اجتماعی ایرانی نیز صاحب نظر بود و با رجالی همچون جمال الدین اسدآبادی و سیدحسن تقی زاده همنشین بود. از وی اشعاری نیز به جا مانده که مثنوی «سدیره ناسوتیه» و «شمیسه لندنیه» از آن جمله است. تخلص وی، معطر، مسیحی و گاهی باقر بوده است. تفسیر ذوقی «روضات لندنی و فوحات انجمنی و کنایت از قرآن معطر» که تفسیر منظوم از 26 سوره قرآن (و محفوظ در کتابخانه کمبریج) است و کتاب «مفتاح العرفان فی ترتیب سورالقرآن» از دیگر آثار میرزا باقر بواناتی است. در سفرنامه حاجی پیرزاد نیز شرحی از بواناتی آمده که در این کتاب آورده شده است.
ابراهیم جان معطر شرح احوال میرزا محمدباقر بواناتی