دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
ینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه8
فهرست مطالب
راههای ایجاد و پرورش خلاقیت :
علمای تعلیم و تربیت، روشهای متعددی برای آموزش خلاقیت پیشنهاد می‌کنند که اغلب مشابه به یکدیگر است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم :
1ـ احترام به عقاید عادی و غیر عادی کودکان .
2ـ طرح پرسشهای برانگیزنده و محرک .
3ـ تشخیص و تمیز استعدادهای کودکان
4ـ دادن آزادی عمل به کودکان
5ـ احترام به کودکان و ایمان داشتن به توانایی آنها.
6ـ تشویق زیاد والدین در انجام کارهای خلاق .
7ـ حاکم بودن ارزشها نه قوانین .
8ـ داشتن تصاویر ذهنی مثبت از آینده کودکان خود .
9ـ احترام به تخیلات کودک
10ـ مشاهده اشیاء از نزدیک و دستکاری آنها .
11ـ تکمیل کردن اشیاء و امور ناقص، جملات ناتمام، داستانهای ناقص، نقاشیها و تصاویر نیمه تمام و مبهم .
12ـ تدارک فرصتهای مناسب یادگیری .
13ـ هدایت کودک به سوالات تازه .
14ـ واداشتن به کنجکاوی و کنکاشهای ذهنی .
اصولی برای توسعه تفکر خلاق از طریق مدرسه:
1ـ حساس کردن دانش‌آموزان به محرکهای محیطی
2ـ تشویق به دستکاری اشیاء
3ـ تشویق عقاید نو
4ـ ایجاد جوی خلاق در کلاس
5ـ آشنا کردن کودکان با فرایند خلاقیت
6ـ ارزشیابی و تشویق یادگیری خود انگیز
7ـ ایجاد فرصت برای تفکر خلاق
8ـ گسترش انتقاد سازنده
9ـ روحیه حادثه جو داشتن
10ـ کسب شناخت در رشته‌های گوناگون
11ـ ارزشمند داشتن تفکر خلاق
نتایج نظرسنجی از تعدادی معلمان در زمینه خلاقیت :
نتایج بدست آمده از نظرات تعدادی از دبیران مجرب، در زمینه عنوان مقاله به شرح زیر می‌باشد :
- اکثراً معتقدند که ارتباط مستقیمی بین متون درسی و خلاقیت وجود دارد و محتوای درسی در عین پربار بودن باید جالب و جذاب بوده و متناسب با نیازهای فردی و اجتماعی طراحی شود. به روز بودن مطالب درسی، نقش مهمی در ایجاد خلاقیت داشته و زمینه‌ساز و تقویت کننده آن می‌باشد .
- نحوه شناسایی دانش‌آموزان خلاق می‌تواند استفاده از روش مشاهده رفتار (یا از طریق مشاهده کارهای هنری ...) باشد.که این از طریق درگیری ذهنی دانش‌آموز نسبت به مطالب درسی، از عملکرد دانش‌آموز و از طریق ایجاد انگیزه در آنان، طرح سوالات معلم از شاگرد و پاسخ غیر معمول شاگرد به سوالات، انجام آزمایش و احترام به عقاید کودکان امکان پذیر می‌باشد .
- و اما خصوصیات عمده معلمان خلاق را در: علاقه به مطالعه، پر تحرک بوده و فعالیت و پویایی، نوآوری در طرح درس، پشتکار و جدیت، استفاده از حداقل امکانات جهت آموزش، داشتن ابتکار در تدریس، دارا بودن اعتماد به نفس، انعطاف‌پذیری، استفاده از فعالیتهای فوق برنامه (رسمی ـ غیر رسمی)، توجه به تفاوتهای فردی دانش‌آموزان، استفاده از وسایل کمک آموزشی، منضبط بودن و دانش کافی می‌دانند .
- عوامل مانع در تفکر خلاق عبارتند از:
1ـ مسایل مالی و معیشتی (اقتصادی(
2ـ تبعیض قایل شدن
3ـ جمود فکری
4ـ عدم استفاده از وسایل کمک آموزشی
5ـ داشتن مشکلات روحی و عاطفی
6ـ بی‌حوصلگی و کمبود امکانات
7ـ استفاده از روشهای سنتی در تدریس
8ـ تکیه بر نمره و امتحان
9ـ تفکر قالبی و همگرا .
راههای ایجاد و پرروش خلاقیت :
1ـ ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان
2ـ درگیری ذهنی با مطالب درسی
3ـ طرح موضوعات جدید
4ـ ایجاد فضای آموزشی مناسب
5ـ بکارگیری وسایل سمعی و بصری
6ـ تشویق دانش‌آموزان به تحقیق و پژوهش
7ـ احترام به دانش‌آموزان
8ـ اهمیت دادن به فعالیتهای فوق برنامه
9ـ مطالعه و تحقیق
- نقش معلم را در پرورش خلاقیت بصورت نقش محوری و به عنوان سکان‌دار علم و دانش می‌دانند و همچنین ایجاد نمودن روحیه پژوهش دردانش‌آموزان و ایجاد انگیزه، ابتکار و تشویق دانش‌آموزان به فعالیتهای غیر کلاسی .
و بالاخره نقش تحصیلات والدین و جو عاطفی حاکم بر خانواده، وضعیت اقتصادی مطلوب خانواده، استفاده از امکانات تفریحی و رفاهی سالم، ایجاد فضای سالم و روانی در مدارس وتوجه به علایق و استعدادهای دانش‌آموزان و کمک به انجام پژوهش و تحقیق را عامل مهمی در شکوفایی استعداد دانش‌آموزان می‌دانند .
راهبردهای پرورش خلاقیت در فراگیران:
درباره چگونگی پرورش خلاقیت دانش آموزان، تاکنون روش ها و راهبردهای عملی فراوانی ارائه شده و آزمایش ها و فعالیت های کاربردی خاصی نیز اعمال شده است.
این مقاله در پی آن است که راهبرد عملی در پرورش خلاقیت و راههای رشد و توسعه تفکر خلاق و بالنده را که منجر به پرورش خلاقیت می شوند برای مخاطبین خود ارائه کند.
راههای پرورش رشد و خلاقیت:
احترام به سؤال ها
سؤال، در واقع انعکاسی از مغز تشنه ای است که می خواهد با دریافت جواب از فردی که بهتر از او می داند، خود را سیراب کند. اگر چه احتیاج باید فوراً بر آورده شود ولی کمی مکث بین سؤال و جواب، غالباً می تواند افکار و ایده های مفیدی برای مباحثه به بار آورد.
جواب، باید کودک یا نوجوان را به سؤوال های تازه هدایت کند
مربی باید به هنگام جواب دادن به هر سؤوال، فرد را به سوی معماهای تازه تر بکشاند تا ذهنش خودآگاه یا ناخودآگاه، مشغول کنکاش و جستجو باشد. روی این اصل، از به کار بردن کلماتی از قبیل بلی، خیر، البته، هرگز، مطمئناً و امثال آن باید اجتناب شود. این نوع جواب ها چشمه جوشان کنجکاوی فرد را ارضا نمی کند. به علاوه به او می آموزد که برای هر مسئله و مشکلی در زندگی، فقط به دنبال یک راه حل بگردد و از امکانات مختلف و متعددی که ممکن است برای حل آن مشکل وجود داشته باشد، غافل بماند.
سؤوال، انعکاس کنجکاوی های ذهنی نوجوان است و پاسخ باید بین معلومات تازه و معلومات قبلی فرد ارتباط برقرار کند. پاسخ های ذکر شده کوته پاسخ، هیچ گونه ارتباط محکمی بین سؤوال نوجوان و معلومات قبلی او برقرار نمی کند، در واقع سؤوال فرد بی جواب می ماند.
ایجاد فضای مناسب در کلاس
در کلاس درس باید فضایی آزاد فراهم کنیم که مشکر و مستقوق کاوش های کنجکاوانه یادگیرندگان باشد. بایلر می گوید: اگر می خواهید دانش آموزانتان مبتل اندیش بار آیند، باید محدودیت ها و قید و بندهای آموزشی در کلاس درس را به حداقل کاهش دهید. اگر دانش آموزان نگران شکست در فعالیت های یادگیری خود باشند یا این که پاسخ های نادرست آنان در کلاس با تمسخر معلم و دیگر دانش آموزان مواجه شود، دانش آموزان در حل مسایلشان در کلاس به نحو خلاق موفق نخواهند بود.
احترام به عقاید عادی کودکان و نوجوانان
باید به کودکان و نوجوانان نشان دهیم که عقاید آنان با ارزش است. لازم است که والدین و مربیان نه تنها درباره امور و مسایلی که به کودک یا نوجوان مربوط می شود، بلکه درباره مسایل و امور خانه و مدارس که دخالت آنها شایسته است از آنها نظر بخواهند و عقایدشان را هم مثل عقاید بزرگ ترها در حضور خود آنها به بحث و گفتگو بگذارند.
احترام به عقاید غیر عادی کودکان و نوجوانان
افرادی که به نوعی خلاقیت آنها برانگیخته شده است، روابط و مفاهیمی را می بینند و درک می کنند که والدین و مربیان آنها ممکن است درک نکنند و گاهی چنان عقایدی را مطرح می کنند که بزرگترها قادر به ارزشیابی و جایگزینی آن نیستند، ترغیب کودکان و نوجوانان به ابراز عقاید نو و غیرعادی همراه با قدردانی از آنها، اصولی هستند که در تربیت خلاقیت باید مورد نظر باشند.
این نکته را باید در نظر داشت که اگر آمادگی قبلی برای احترام به عقاید و افکار غیر عادی را نداریم. نباید بروز و ظهور آن افکار را تشویق کنیم، زیرا بی اعتنایی نسبت به این گونه عقاید، ضرر و زیانش بیشتر از آن است که ابراز نشود.
ستایش اندیشه های مفید و بیان آزاد دانش آموزان
معلم به این منظور می تواند در جلسات درس خود، فرصتی را برای اظهارنظر آزاد مربیان عقاید و اندیشه های متنوع در اختیار دانش آموزان قرار دهد و اندیشه ها و عقاید و آزاد اندیشی آنها را مورد ستایش قرار دهد. همه روان شناسان وجود فضای آزاد آموزشی را که در آن ابراز عقاید مختلف دانش آموزان با تایید و خوشرویی معلمان و دیگران مواجه می شود، یکی از عوامل مهم رشد استقلال فکری می دانند.
تکمیل کردن اشیاء و امور ناکامل
یکی دیگر از روش های پرورش خلاقیت، این است که از کودکان بخواهیم جملات ناتمام، داستان های ناکامل و نقاشی ها و تصاویر نیمه تمام و مبهم و حتی اشیاء نیمه کاره را کامل کنند. کودک در چنین مواردی، سعی می کند منتهای ابتکارات خود را برای تکمیل مطالب یا شیء ناتمام به کار برد. برای مربی محتوای قسمت تکمیل شده نباید چندان مهم باشد، بلکه:
- روش و چگونگی تکمیل در درجه اول اهمیت قرار دارد.
- تکمیل کردن، قوای خلاقه کودک را به کار می گیرد.
- کودک، اندوخته معلومات خود را به بار می آورد.
- کودک، اندوخته معلومات خود را تجربه می کند.
-کودک، اندوخته معلومات خود را چنان ترکیب می کند که مکمل شیء موجود باشد.
بیان شرح حال و موفقیت اندیشمندان
کودکان و نوجوانان رفتار و اعمال شخصیت های محبوب و سرشناس را تقلید می کنند، بنابراین معلم می تواند از این توانایی یادگیرندگان در تشویق و تحریک اندیشه های آنان حداکثر استفاده را ببرد. به قول برونر: احتمال کمی وجود دارد که دانش آموزان به روش های تفکر شهودی خود اعتماد کنند، مگر این که او افراد بزرگتر از خود را که در آن نوع تفکر، به موفقیت دست یافته باشند را دیده باشند.
تجارب نوجوانان را محدود نکنید
علاوه بر شرایط معمول و موقعیت های متداول آموزش رسمی، برای دانش آموزان فرصت های ازه و متنوعی نیز فراهم آورید. به عنوان مثال:
- در درس علوم از دانش آموزان بپرسید اگر نیروی جاذبه وجود نمی داشت، چه اتفاقاتی برای انسان می افتاد؟
- بیشتر سؤوال ها را با “چگونه، به چه طریق” شروع کنید تا دانش آموزان به طرح فرض بپردازند، به استنباط دست بزنند و اطلاعات خود را برای تبیین پدیده های تازه به کار برند.
- سؤوال هایی مطرح کنید که تعداد زیاد، جواب داشته باشند. سؤوال هایی که تنها یک جواب داشته باشند، به «تفکر همگرا» می انجامند، اما سؤوال هایی که دارای جواب های زیادی باشند، مشوق «تفکر واگرا» هستند.
به تخیلات کودکان و نوجوانان احترام بگذارید
تخیل و تفکر زیربنای خلاقیت است، زیرا هر اندازه شخص بتواند راجع به موضوعی تا آنجا که ممکن است مطالب تازه در ذهن خود بپرورد، به همان اندازه امکان انتخاب او بیشتر است، اما تخیلی که زیربنای خلاقیت است محدود می باشد و در آن امکانات اجرایی مطالب پرورده شده مورد نظر قرار می گیرد.
تورنس می گوید: تفاوت عمده بین فکر تخیلی بیماران روانی و فکر خلاق شخص سالم در این است که:
- بیمار روانی جلوی قوه تخیل خود را رها می کند و هرگز درصدد وارسی و تجدید نظر تخیلات خود بر نمی آید.
- شخص سالم، تفکر خلاق خود را محدود می سازد و فقط درباره موضوع معینی به ایده آرایی می پردازد و هر چند گاه یکبار ایده های خود را ارزشیابی می کند و فقط به دنبال ایده هایی می رود که او را آسانتر به هدف می رسانند.
این مطالب در مورد تخیلات بزرگسالان صادق است، ولی تخیل کودکان گرچه نامحدود و بدون وارسی است ولی از نوع تخیل بیمارگونه نیست، نقاشی ها و تصاویر، گفتار و حرکات بدون مقدمه کودکان در جای خود نوعی «خلاقیت ابتدایی» است.
همچنین باید اذعان داشت که:
× خلاقیت و نوآوری یک امر و نیاز زیربنایی زندگی است و آن چنان که بعضی ها فکر می کنند دشوار نیست، این موضوعی است که همواره و در همه جا باید بر آن تاکید ورزید.
× مسئله در نفس خلاقیت و نوآوری نیست، بلکه منظور این است که آیا شما می خواهید که نوآور و خلاق باشید یا خیر؟
اگر به دقت به ابداعات و نوآوری ها دقیق شویم، در می یابیم که مبنای خیلی از آنها را واقعاً ایده های بسیار ساده تشکیل می دهند و اغلب هم نتایج ارزنده ای به همراه می آورند، خلاقیت و نوآوری در اداره کلاس درس، مدرسه، اماکن، ادارات، جوامع، خانه، خانواده و… نقش چشمگیری ایفاء می کند.
نوآوری و خلاقیت نقش بزرگی در تاریخ بشریت بازی کرده و می کنند، نوآوری و خلاقیت با عزم، تصمیم و اراده یک شخص خلاق شروع می شود که سعی می کند با درهم شکستن ایده های معمولی و موجود در این عصر و زمان چیز جدیدی ارائه دهد یا بسازد. لذا همواره باید تاکید کرد که خلاق بودن برای اشخاص بسیار با اهمیت است، زیرا این افراد خلاق هستند که به تاریخ شکل و به جهان جهت می دهند.
× رشد خلاقیت با کاوش و بررسی وضعیت و طرح برخی سؤوال ها شروع می شود:
- آیا من همه سعی خودم را به کار برده ام یا خیر؟ آیا شرایط موجود ایده آل است یا خیر؟
- آیا روش بهتری می توان یافت؟
چنین سؤوالاتی، خلاقیت های نهفته وجود انسان ها را بیدار و تحریک می کند و هر چه بیشتر کاوش کنیم، نتایج بهتری حاصل خواهد شد، وقتی ما از زاویه جدیدی چیزی را می بینیم، نسبت به مسایل آن آگاه می شویم و این مسایل، ما را در جهت پیشرفت و سازندگی پیش می برند. تمامی زندگی، یعنی داشتن ایده ها و اندیشه های نو و فعالیت های بکر و تازه در راستای تحقق آن.
منابع:
وب سایت خبری روزنامه سراسری عصر آزادی http://www.asreazadi.com
وب سایت روزنامه بشیر مازندران http://www.bashirnews.com
مرکز تعلیماتاسلامی واشنگتن http://www.iec-md.org
