در سالهای اخیر تقاضا برای میوه های خارج از فصل گلخانه ای بطور محوسی افزایش یافته است. به همین دلیل توجه برخی از تولید کنندگان سبزی و صیفی به این مسئله معطوف گشته و اقدام به تولید گلخانه ای و خارج از فصل بسیاری از سبزیهای مختلف از جمله گوجه فرنگی و خیار نموده اند.
در اواسط قرن 17 میلادی ژاپنی ها موفق شدند بعضی از سبزیهای تابستانی را در زیر کاغذهای روشن که به وسیله ماده ای چرب شده بود و به آن کاغذ مقدس می گفتند پیش رس کنند.
بعد از اینکه تولید شیشه مسطح به اندازه و قطرهای مختلف شروع شد این ماده توانست پوشش مناسبی جهت گلخانهایی به شکل امروزی باشدو سالها رقیبی نداشت.
چنانچه در ساخت گلخانه های پلاستیکی دقت شود بیش از گلخانه های شیشه ای ارزش دارند و حتی گفته می شود که کیفیت محصولات در این گلخانه ها بالاتر است . این مطلب اگرچه ممکن است بطور مطلق صحیح نباشد اما آنچه مسلم است این است که در این گلخانه ها محصولاتی با کیفیت بالا تولید می شود.
کشت گلخانه ای موفقیت آمیزتر و پر درآمدتر از کشت باز بوده است. علت این موضوع را میتوان چنین دانست که در شرایط طبیعی عواملی چون آب و خاک را تا حدودی می توان از طریق آبیاری و کودپاشی تنظیم کرد ولی کنترل سایر عوامل مانند نور و حرارت فقط از طریق ساختمانهایی چون گلخانه شاسی و ... امکان پذیر است.
اهمیت اقتصادی کشت در گلخانه
دلایل اهمیت کشت در گلخانه عبارتند از:
1. با ایجاد گلخانه و بهره برداری فشرده و استفاده تکنیکهای جدید حتی کشاورزانی که اراضی کوچک مقدار محدودی آب در اختیار دارند، قادر به کسب درامد کافی خواهند شد که با افزایش عملکرد در واحد سطح منافع مکفی عاید آنها خواهد گردید.
2. زودرسی در بازار سبزی و صیفی عامل مهمی در کسب درآمد است که پرورش دهنده با تجهیزات به وجود آورده قادر شد حداقل یک ماه در اثر مناطق تولید زودرسی به وجود آورده و در پاره ای نواحی در هر زمان از سال که مایل باشد تولید را عرضه نماید.
3. کیفیت محصولات گلخانه ای به دلیل استفاده بذور خالص بسیار بالا بوده و در بساط فروشندگان بمثابه زمین درخشش دارد که خود به اهمیت اقتصادی این تولید کمک می کند.
4. صرفه جویی در آب به دلیل سیستمهای تحت فشار نیز از جمله امکانات مساعد تولید در گلخانه است.
5. نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید 20 تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در هوای آزاد یک سوم کاهش می یابد.
6. امکانات صادرات برخی از این محصولات به خارج از کشور نیز وجود دارد.
واحد های تولیدی سبزیها در فضای آزاد، به علت پیشرس شدن سبزیها و طولانی تر شدن زمان برداشت محصول به خوبی در فصل پاییز در گلخانه های پلاستیکی، فعالتر می شود و کاشت در زیر تونلها موجب تقسیم بهتر و اجتناب از تراکم کار در زمان خاصی می شود. با توجه به قیمت ارزان پلاستیک می توان با هزینه کمتری سبزیهای پیشرس و خارج از فصل تولید کرد، به همین دلیل کشورهایی که از نظر مالی ضعیفند و در عوض دارای نیروی کار ارزانتر هستند، مبادرت به تولید سبزی در داخل تونلهای پلاستیکی می کنند ولی با وجود این، در کشورهای صنعتی روز به روز به سطح زیر کشت گلخانه های پلاستیکی افزوده می شود.
همچنین از نظر اقتصادی مصرف پلاستیک در سبزی کاری نه تنها در مناطقی که دارای آب و هوای مناسبند، مقرون به صرفه است، بلکه در مناطقی که آب و هوا نامساعد است نیز می توان با بکار گرفتن پلاستیک برای سبزی کاری و کنترل عواملی مانند آب و نور، سبزیهای پیشرس با کیفیت عالی تولید کرد.
گلخانه ها و تجهیزات آنها
گلخانه ها معمولا متشکل از یک اسکلت فلزی یا چوبی است که محیط آن با شیشه یا نایلون شفاف برای عبور نور طبیعی لازم برای رشد و نموگیاهان پوشانیده شده است معمولا در احداث گلخانه مورد نظر گرفت:
الف) مکان: فضای انتخابی باید قطعه زمینی باشد که بتوان اندازه مورد نظر گلخانه را در آن پیش بینی کرد و در جوار آن بتوان ساختمانهای سرویس دهی را حداکثر تا 13% کف گلخانه احداث نمود. هر چند با افزایش تعداد گلخانه ها می توان مساحت ساختمانهای سرویس دهی را تا 5/7% کاهش داد. همچنین باید دارای زهکشی مناسب و خاک متناسب با عملیات زهکشی باشد.
ب) آب و هوا: در جایی که دارای مه دائمی و یا عوامل نامساعد جوی دیگر مثل طوفان است و یا در مسیر سیل واقع شده باشد، احداث گلخانه اصلاً مناسب نمی باشد. ضمن اینکه موقعیت محل گلخانه نباید در دامنه شمالی ارتفاعات واقع شده باشد.
ج) نیروی کار آزموده: در منطقه مورد عمل نیروی مورد نیاز و کارآزموده وجود داشته باشد.
د) راهها و جاده ها: به راهها و جاده های مواصلاتی نزدیک بوده، سوخت و تجهیزات مورد نیاز در دسترس باشد.
هـ)منبع تامین آب:آب آبیاری از نظر کیفی در حد مطلوب شد
و: جهت گلخانه ها:در عرض های پایین تر از 40 درجه شمالی جهت گلخانه ها از نظر طولی باید شمالی – جنوبی باشد . زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است
ز: طرح گلخانه: اسکلت گلخانه به نحوی طراحی شده که نور به راحتی به گیاه برسد اتلاف انرژی گرمایی حداقل باشد وامکان استفاده ماشین آلات مورد نیاز در آن وجود داشته باشد .
محصولاتی که در گلخانه ها قابل تولید است:
بسته به اقلیم و بازار فصل می توان به راحتی برای تولید انواع سبزیجات و گیاهان اقدام نمود
خیار – گوجه فرنگی- فلفل – طالبی- توت فرنگی – تربچه – وبرخی از سبزیجات برگی وانواع گیاهان زینتی .
انواع گلخانه ها :
1-گلخانه تونلی تک واحدی:
در این گونه تونل معمولاً به عرض 19 الی 14 متر و طول آن با توجه به میزان زمین موجود بین 40 تا 60 متر می توان در نظر گرفت البته انتخاب طول ها بر حسب موقعیت زمین وامکانات گلخانه داران می تواند کمتر یا بیشتر باشد .
با لوله های 6 متری وبا قطر حداقل 2 اینچ بنا می گردد حد اکثر ارتفاعی معادل 20/3 الی 5/4 متر خواهد داشت
برای احداث تعدادی از این گلخانه ها رعایت فاصله حدود 2 تا 3 متر از یکدیگر و به طورموازی مناسب باشد .
محاسن این گلخانه ها و معایب آنها عبارتند از :
جذب نور بیشتر از طریق سطوح سقف وتشعشع آن در سطح کمتر کف گلخانه
تجهیزات سیستم حرارتی وتهویه برای هر واحد مجزا می باشد ولی چون شرایط اقلیمی آن با سرعت بیشتری تحت تا ثیر محیط بیرون قرار می گیرد هزینه گرمایی و تهویه آن بیشتر خواهد بود
آفات و بیماری های گیاهی در صورت رعایت موارد احتیاطی به سایر گلخانه ها انتقال نمی یابد .
2-گلخانه تونلی مرکب
کاربرداین سیستم گلخانه ها بخاطر صرفه جویی در استفاده از زمین می باشد در این روش سقف واحد های گلخانه ها بخاطر صرفه جویی در استفاده از زمین می باشد در این روش سقف واحدهای گلخانه به وسیله رابط های افقی وپایه ها ی فلزی به یکدیگر متصل می شوند و از همین نقاط با یکدیگر رابطه دارند از جمله محاسن این روش استفاده حداکثر از زمین می با شد وتا حدودی هم در مصرف پلاستیک صرفه جویی می‌شود ولی محاسن تک واحدی را ندارد و همچنین بارندگی اگر به صورت برف باشد تخلیه انها از سقف مخصوصاً بین واحدها با مشکلات فراوانی مواجه ودر صورتی که بیش از حد سنگین شود امکان فروریختن اسکلت گلخانه وجود دارد .
3-گلخانه یک طرفه:
معمولا سقف شیب دار دارند و تر جیحاً شیب آن شمالی جنوبی است ویک طرف آن در طول از دیوار یا ساختمان مجاور استفاده می شود به نظر می رسد اگر برای ضلع شمالی آن منظور شود مناسب تر است وبیشتر برای پرورش گل استفاده می شود
1- گلخانه دو طرفه :
کاربرد گل خانه های دو طرفه برای تولیدات گل وگیاه بسیار بیشتر از یک طرفه می با شد زیرا سقف آن از یک اسکلت فلزی قوی و با شیشه پوشش داده می شود در نتیجه هزینه سرمایه گذاری اولیه آن بالا بوده و برای تولید سبزی و صیفی خیلی مناسب نمی باشد . از نظر ساختمان دیواره ها معمولا قسمت های پایینی آنها را بین 50 تا 70 سانتی متر با آجرپایین می سازند .
2- گلخانه سنتی:
دارای اسکلت چوبی می باشند دارای پایه های چوبی – فاصله 3 یا 4 متر از یکدیگر داخل ردیف و به فاصله سه متر بین ردیف ها می باشد
3- گلخانه اسکلت میلگرد :
4- بعضی از تولید کنندگان به صورت ابتکاری اسکلت های با سقف یک یا دو طرفه یا نیم دایره با استفاده از میلگرد با ابعادمختلف احداث می کنند که ممکن است به دلیل عدم رعایت استاندارد از استحکام لازم برخوردار نباشد ضمن اینکه در مواقع باد طوفان با تکان خوردن اسکلت به بوته ها لطمه وارد می گردد .
پوشش گلخانه :
یکی از مهمترین خصوصیت پوشش گلخانه توانایی عبور مقدار نور و حرارت آفتاب از آن می باشد در هیچ یک از انواع پوشش ها انتقال نور و حرارت صد در صد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور جذب پوشش شده و یا منعکس می شود .
بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور و پلاستیک از نظر نگهداری حرارت در مقام اول قرار دارند .
کیفیت و مرغوبیت شیشه و همچنین ابعاد آن در میزان عبور نور تاثیر دارد .
هرچه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد کدرتر می شود و نور کمتری را از خود عبور می دهد . قطعات بزرگتر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک هستند
پوشش گلخانه ها در ایران عبارتند از :
1- شیشه که بیشتر در گلخانه های یکطرفه و یا دو طرفه مسطح استفاده می شود
2- پلی اتین (نایلون) که برای پوشش گلخانه های تونلی براحتی قابل استفاده است و انواع مختلف با دوام یک تا پنج ساله دارند .
ب: در سایر کشورها از پوشش دیگری مثل 1- وینیل شفاف 2- وینیل مات 3- ورقه های پلی وینیل فلوراید (1/0 میلی متر ) 1- صفحات اکریلیک 5- صفحات پلی کربنات نیز استفاده می شود .
سیستم های گرمایی
یکی از فرمهای گلخانه ها بالاخص گلخانه ها تونلی وجود سیسم های حرارتی و تهویه مجهز می باشد که با استفاده ازآنها می توان کشت را به دلخواه تغییر داد در این خصوص قبل از ارائه انواع سیستم های حرارتی موارد احتیاطی زیر لازم است
1- در استفاده از سیستم حرارتی با ید دقت نمود که از نفوذ دود و گاز فنو اکسید کربن به داخل گلخانه بطور جدی جلوگیری گردد در غیر اینصورت کلیه بوته ها آسیب جدی خواهند دید
2- سعی می شود موقع نصب واحد تولید حرارت نزدیک بوته های گوجه فرنگی قرار داده نشود .
3- سوخت مشعل با مقدار مناسب هوا ترکیب و کامل سوخته شود .
4- در صورت استفاده از گازوئیل . مخزن سوخت در فضای آزاد نگاهداری نشود همچنین در سوخت رسانی به داخل گلخانه به هیچ وجه نباید از روی سطح زمین و در هوای آزاد عبور نماید زیرا احتمال یخ زدگی سوخت وجود دارد .
روشهای تولید گرما در گلخانه ها که هم اکنون رایج هستند عبارتند از:
1-دمند های حرارتی
2- سیستم آب گرم
3-استفاده از گرمای زیر بستر که به دو روش تامین می شود
الف – با از استفاده از لوله های آبگرم مارپیچ و یا صاف که از منبع موتورخانه شوفاز تغذیه می گردد .
ب- استفاده از المنتهای حرارتی برقی که با به کار گیری از یک واحد ترمو استاتیک درجه حرارت مورد نظر را تهیه و کنترل می نماید
4- استفاده از بخاریهای معمولی
تهویه و خنک کردن گلخانه :
هوا دادن به گلخانه به دلایل زیر ضروری است
الف- برای پایین آوردن درجه حرارت . هنگامی که گلخانه بیش از حد گرم باشد
ب – برای عوض کردن هوا و تامین گاز دی اکسید کربن
ج- برای کم کردن رطوبت نسبی به منظور گاهش امراض قارچی
دستوالعمل ضد عفونی خاک گلخانه و خزانه های تولید نشاء
ضد عفونی خاک در گلخانه هائیکه هر ساله مورد بهره برداری واقع می شود امری ضروری به نظر می رسد . در غیر اینصورت خاک آلودگی قارچی یافته و مشکلات عدید ه ای را به وجود می آورد
طریقه مصرف این سم به این صورت است که آسانترین روش وارد کردن محلول سم روی سطح خاک نرم شده تا عمق 25 سانتی متر بوسیله آبپاش می باشد و بلافاصله بعد از محلول پاشی خاک توسط روتیواتور مخلوط و در صورت امکان سطح آن با پلاستیک پوشانده شود و با تدخین گاز تا عمق قابل نفوذ خاک سم قادر است مواد اشاره شده فوق را تحت کنترل قرار دهد.
برای اطمینان از اثرات مخرب سم شستشوی خاک قبل از کشت بذر ضروری به نظر می رسد. بهترین دمای ضدعفونی بین 25-10 درجه سانتی گراد است.
ب: ماده ضد عفونی کننده دازومیت (Dazomet ) که به همان صورت متام سدیم بوده.
ج: متیل بروماید: که موثرترین روش ضدعفونی خاک است. این ماده روی کلیه قارچهای خاک زی و بالاخره علف های هرز تاثیرات شدیدی بجای گذاشته و برای چند سال آنها را تحت کنترل درخواهد آورد.
مقدار مصرف آن 70 گرم در متر مربع گاز می تواند در کنترل نماتدها و قارچهای مشابه نظیر منتیوم اثر بگذارد.
100 گرم در متر مربع برای ضد عفونی قارچهایی مشابه ورتسیلیوم (Verticilium ) مفید می باشد.
احتیاطات لازم در مصرف سموم ضد عفونی کننده:
تا یک متری کانالهای آبیاری سمپاشی انجام نشود.
در زمان سمپاشی هیچگونه گیاهی در حال رشد داخل گلخانه نباشد.
هنگام سمپاشی از ماسک مخصوص در گلخانه ها باید استفاده شود.
برای جلوگیری از آلودگی مجدد خاک ادوات کشاورزی را قبل از مصرف ضد عفونی نموده و از مصرف کودهای حیوانی قبل از ضدعفونی خودداری کنید.
گوجه فرنگی
گیاه شناسی و منشاء
گوجه فرنگی گیاهی است از خانواده بادنجان که اسم علمی آن ابتدا توسط لینه، سولانوم اسکو لنتوم (solanom scalentum mill ) نامیده شد. پس از آن در سال 1768 میلر، لیکوپرسیکون اسکولنتوم و در سال 1900 کارستن آن را لیکوپرسیکوم نامید. ولی در سال 1983 بروم وترول و رویل با توجه به قوانین بین المللی نامگذاری چون گونه لیکوپرسیکوم نمی تواند در جنس لیکوپرسیکون قرار گیرد به جای آن اسکولنتوم نمودند.
این گیاه از خانواده سولاناسه است. گیاهی است چندساله و علفی ولی معمولا به صورت یکساله کشت می گردد.
این گیاه ابتدا از موطن خود یعنی پرو به ایتالیا و سپس به سایر مناطق اروپایی گسترش یافت. گوجه فرنگی معمولا در مناطق بومی یا گرمسیری به صورت چند ساله است ولی در مناطق معتدله به صورت یکساله کشت می گردد.
دارای برگهای مرکب و ساقه علفی بوده و خصوصیات گل این گیاه به این شرح می باشد:
گلهای گوجه فرنگی بر روی نافه گرزن مانندی با درجات متغیر پیچیدگی های متعدد ظاهر می شوند. قاعده گلها روی ساقه به طور سه درمیان در گره های برگی ظاهر می گردد و در هر روز یک یا دو گل باز می شود. گلدهی در یک گل آذین معین قبل از اینکه در گل آذین قدیمی تر متوقف گردد شروع می شود.
از آنجاییکه به حالت آویزان است دانه های گرده توسط نیروی ثقل به دهانه لوله جائیکه کلاله قرار دارد می افتد بنابراین خودگرده افشانی به صورت خودبخودی صورت می گیرد.
بذرگوجه فرنگی پهن و سفید رنگ و 4 تا 5 سال قوه نامیده خود را حفظ می کند.
ارقام گوجه فرنگی
گوجه فرنگی دارای ارقام مختلفی می باشد که از نظر رشد، زودرسی و دیررسی، کیفیت، شکل و رنگ میوه و همچنین مقاومت به برخی آفات و امراض با یکدیگر تفاوتهایی دارند. بهترین ارقام گوجه فرنگی گلخانه ای دارای صفاتی به شرح زیر می باشد:
1- تولید محصول بالا در شرایط نور کم
2- رشد رویشی و گلدهی در دماهای پایین
3- مقاومت و میوه دهی در شرایط غیر مطلوب مثل نور کم و دمای پایین
4- بالا بودن کیفیت میوه های تولیدی در شرایط غیرمطلوب
5- مقاومت به بیماریها از جمله ویروس موزائیک توتون (TMV ) و سفیدک داخلی برگ و پوسیدگی ساقه و ریشه و طوقه
ارقام را می توان با توجه به رنگ و اندازه آنها گروهبندی کرد. از نظر رنگ اکثر ارقام پرورشی در حالت رسیده قرمز رنگ هستند ولی ارقام زردرنگ و صورتی نیز وجود دارد که در سطح کم پرورش می یابند.
برای کاشت در زمستان از ارقامی استفاده می شود که دارای رشدی متراکم و زودرس باشند. ولی در تابستان از ارقامی با رشد باز یا دیررس را انتخاب می کنند. ضمن اینکه اخیرا ارقامی با طول عمر بیشتر تولید شده است. تصاویر زیر تعدادی از ارقام مختلف گوجه فرنگی را نشان می دهد.
بسترهای کاشت:
1- بستر خاکی :
گوجه فرنگی را می توان در بیشتر بسترها پرورش داد که آسانترین آن پرورش در بستر خاکی است. به ویژه خاکی که دارای مواد آلی زیاد باشد. یعنی از کودهای حیوانی یا کمپوست بعنوان میزان کافی در خاک استفاده شده باشد.
البته در بستر خاکی کنترل رشد گیاه مشکل می باشد زیرا در آن آفات و بیماری های خاکزی وجود دارد. لذا باید ضد عفونی شود.
2- بسترهای هیدروپونیک
که دو نوع است: الف: بسترهای پشم شیشه ب: بسترهای دیگر هیدروپونیک
کوددهی قبل از کاشت
مهمترین کود پایه کودهای آلی حیوانی و یا کمپوست حاصل از بقایای گیاهی می باشد. این کودها وقتی با خاک مخلوط می شوند علاوه بر تامین عناصر غذایی، بافت فیزیکی و تهویه مناسب را برای خاک فراهم می کنند تا برای این منظور توصیه می گردد از کودهای آلی پوسیده و کمپوست شده کامل مصرف شود، مگر برای ضد عفونی کردن خاک با اشعه خورشیدی که کود به صورت تازه و پوسیده باشد، مصرف می گردد. میزان مصرف کود آلی را بین 50 تا 100 تن در هکتار می توان توصیه نمود. کودهای شیمیایی را می توان بر اساس توصیه کودی آزمایشگاه خاک شناسی استفاده کرد.
تولید نشاء
یک نشاء خوب بایستی عاری از آفات و بیماریها بوده، دارای رشد سریع باشد و برای انتقال به حد مطلوب رشد کرده باشد، نشاهای بزرگتر اگر چه زودتر به محصول می نشیند ولی زمان نگهداری آنها طولانی تر است. معمولا در یک نشاء خوب عرض آن بایستی مساوی یا حتی بیشتر از ازتفاع آن دارای برگهای سبزتیره و کاملا فضا را پر کرده باشد.
برای محصول دیررس زمان انتقال نشاء موقعی است که اولین جوانه های گل متورم شده و تا زمان بازشدن آنها حدود 10 روز زمان لازم داشته باشد.
در زمان انتقال یک نشاء به زمین اصلی باید شرایط طوری فراهم باشد که نشاء در یک حالت مطلوب محیطی بتواند سازگاری لازم را با شرایط جدید بیابد، بدون اینکه در رشد و نمو معمول آن وقفه ای ایجاد شود.
برای پرورش نشاء می توان از بسترهای خاکی یا پشته سنگ و پنت استفاده کرد و این مواد را به صورت گلدانی تهیه و نشاء را در آن تولید نمود. برای جلوگیری از رشد سریع نشاء مقاوم سازی آن نسبت به تغییرات محیطی، می توان محدودیتهایی را برای نشاء در خزانه با روشهایی مثل حرارتهایی مثل حرارتهای پایین ، کم آبی با قطع ریشه ها به وجود آورد تا از رشد رویشی بیش از حد آن جلوگیری شود. نتیجتاَ ظهور گل و میوه در آن تسریع می شود و با سخت تر شدن بافت های آن نسبت به شرایط محیطی مقاوم تر می گردد.
مدیریت کاشت
زمان کاشت گوجه فرنگی در گلخانه توسط تولید کنندگان در ایران می‌تواند طی دو فصل انجام شود. از جمله برای رقم های شاخه باز و دیررس از اواسط تیر الی مردادماه، کاشت بذر برای تولید نشاء صورت گیرد که در این شرایط دوره رشد تا پایان برداشت ممکن است نزدیک به یک سال طول بکشد و برای رقم های شاخه متراکم و زودرس از اوایل زمستان تا پایان آن می تواند انجام گیرد که در این شرایط طول دوره برداشت کوتاهتر خواهد بود.
فاصله ردیف های کاشت را می توان برای کاشت تابستانه برای هر دو ردیف متوالی 80 سانتی متر و فاصله ردیف بعدی 120 سانتی متر به منظور خدمات رسانی به دو طرف در نظر گرفت و فاصله بوته ها روی ردیفها 60 سانتی متر می باشد. در کاشت زمستانه این فاصله برای هر دو ردیف 80 سانتی متر در ردیف سوم 120 سانتی متر انجام می شود و فاصله بوته ها از هم روی ردیفها در کشت زمستانه 50 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
از مشکلات کاشت تابستانه این است که احتمال باقی ماندن بیماریهای قارچی دربستر کاشت از محصول قبلی که ممکن است آلودگی ایجاد کند وجود دارد .
در کاشت زمستانه به علت اینکه مدت زیادی نشاء ها در شرایط گرمای مصنوعی در رطوبت بالا قرار دارند احتمال شیوع بیمارهای قارچی نیز برای انها زیاد است.
روش های آبیاری
در ایران اگر چه هنوز در شرایط گلخانه ای سنتی اغلب آبیاریها به صورت جوی پشته و یا غرقابی انجام می گیرد ولی این روش آبیاری خسارتهایی را برای رشد ریشه ها به دنبال دارد.
دو روش آبیاری وجود دارد:
الف: آبیاری قطره ای
ب: آبیاری تراوا
که یکی از جدیدترین روشهای آبیاری بخصوص برای مقابله با کم آبی و خشکسالی است و در ایران به نام تراوا یعنی تراوش کننده تولید و عرضه می گردد.
تنها فرق این آبیاری با آبیاری قطره ای این است که به جای لوله پلی اتیلن و قطره چکان از لوله استفاده می شود وآبیاری به صورت نشتی و زیرزمینی از تمام بدنه طول لوله انجام می شود ضمن اینکه فشار آب مورد نیاز ناچیز و اختلاف ارتفاع منبع آب با سطح بسته 2 تا 3 متر کافی خواهد بود.
تکنولوژی آبیاری با لوله های تراوا منجر به صرفه جویی آب آبیاری تا 40% نسبت به آبیاری قطره ای و 80% نسبت به آبیاری غرقابی خواهد شد.
مراقبت از بوته های کشت شده در گلخانه
بهترین درجه حرارت جهت رشد مناسب در روز 24 درجه سانتی گراد و در شب 17-16 درجه سانتی گراد است.
در بالا تر از 35 درجه سانتی گراد عمل لقاح امکان پذیر نیست.
اگر درجه حرارت در 5 تا 10 روز قبل از بازشدن گلها بیشتر از 38 درجه سانتی گراد باشد میوه تشکیل نمی گردد. از لحاظ نیاز به نوری گوجه فرنگی روز خنثی می باشد، یعنی در گل انگیزی آن نور تاثیر ندارد. گیاهی است نیازمند آب زیاد معمولا بسته به نوع خاک 1 تا 7 روز یکبار آبیاری است.
داشت
1- هرس بوته گوجه فرنگی
انجام هرس ساقه های جانبی رابطه مستقیمی با فاصله کاشت و یا قصد تولید کننده برای تربیت ساقه اصلی دارد که به موارد مختلف آن اشاره خواهد شد.
برای تربیت بوته گوجه فرنگی با یک ساقه اصلی بایستی با ظاهر شدن اولین شاخه های فرعی آنها را به وسیله دست یا قیچی مخصوص از بغل ساقه اصلی و برگ مربوطه جدا کرد تا ساقه اصلی به طور کافی رشد کرده و طویل گردد. در مواقعی که هزینه نگهداری هر بوته بالا باشد می توان فواصل بوته ها را نسبت به یکدیگر تا 3/2 فاصله قبلی از هر طرف افزایش داد، آنگاه پس از ظاهر شدن دو شاخه فرعی ساقه اصلی را از بالای دومین شاخه فرعی قطع کرد. به همین ترتیب شاخه های فرعی دیگری که از این دو شاخه انشعاب می یابند، بایستی قطع شوند.
تا هر بوته با دو ساقه اصلی ترتیب گردد برای این کار می توان دو نشاء را نیز در یک گوده کاشت و نسبت به ترتیب دو ساقه اصلی اقدام کرد.
ترتیب طولی بصورت یک و یا دو ساقه اصلی بدینن ترتیب خواهد بود که پس از ظاهر شدن هرخوشه گل از ادامه رشد ساقه آن بعد از برگ بالای خوشه جلوگیری کرده و قطع شود. آنگاه از کنار این برگ، ساقه جانبی همراه با خوشه گل مجددی ظاهر می گردد که مثل حالت اول از ادامه رشد ساقه جانبی پس از برگ و خوشه جدید گل باید جلوگیری نمود و در نتیجه از کنار برگ بالایی خوشه دوم نیز، برگ و ساقه جانبی همراه با خوشه مجدد رشد می کند.
2- هدایت بوته ها
به دو صورت:
الف: روش سنتی خوابانیدن:
که در این روش بوته ها در کف گلخانه به طور افقی هدایت می شوند ولی نوک بوته همیشه به صورت عمودی نگه داشته می شود. در این شیوه اگر چه هزینه های داربست نمودن گرده افشانی و برداشت میوه ارزانتر تمام می شود ولی بخشی از ساقه و برگ ها و میوه هایی که با سطح بستر گلخانه تماس حاصل می نمایند ممکن است به آلودگی قارچی از جمله بوترتیس مبتلا شوند.
ب:روش متوالی قوسی:
در این روش آرایش بوته ها بسختی صورت می گیرد و به نظر می رسد علاوه بر سیم انتهایی، به سیم های موازی دیگری برای نگهداری قسمتهای دیگر بوته نیاز باشد. در این سیستم نیز ممکن است بخشی از برگها و میوه با زمین تماس حاصل نموده و آلوده به بیماریهای قارچی شوند.
ج: پرورش روی سیم با ارتفاع بلند
د: سیستم ریلی لوله ای
ر: روش کشت بینابینی
ز: روش قلابی
کوددهی
جهت تولید 100 کیلوگرم میوه لازم است که تقریبا 250 تا 300 واحد ازت 150-250 واحد فسفر و 250 تا 350 واحد پتاس به بوته ها داده شود. درواحد هکتار مقدار کوددهی مورد نیاز به قرار زیر است:
200 تا 400 کیلوگرم ازت
300 تا 500 کیلوگرم فسفر
400 تا 600 کیلوگرم پتاس
کودهای فسفات را در یک مرحله و ازت را در سه مرحله به زمین می دهند. معمولا قسمت اول ازت که نصف کود ازته است 20 روز قبل از کاشت . 4/1 باقیمانده در زمان گلدهی و 4/1 مابقی نیز در اوایل رشد میوه همراه با آب آبیاری به زمین داده می شود.
آفات
1- شته ها
2- کنه دو نقطه ای که یکی از آفات بسیار مهم که از طریق سایر میزبانان به بوته حمله می کند و عمدتا در مواقع گرم و خشک ظهور و طغیان می کند، کند می باشد اندازه این حشره بسیار ریز و حدود 3/0 تا 4/0 میلی متر که با چشم غیر مسلح دیده نمی شود و یا به زحمت می توان دید.
3- مگس سفید گلخانه (Trialeurodes vaporariorum )
4- منیوز : (liriomyza bryonial )
5- تریپس (Thrips Tabaci )
6- شب پره زمستانی (Agrotis siegetum )
7- کرم غوزه پنبه (Heliothis SP )
8- نماتد (Meloidogyne SPP )
بیماری ها
1- لکه باکتریایی Xan thomonas C ampestris
2- پوسیدگی میوه یا خال سیاه بوسیله قارچ آنتراکنور Colleto Trichum Coccodes
3- آلترناریا یا لکه موجی Alternaria Solani
4- پژمردگی فوزار یوفی
5- ویروس موزاییک خیار روی گوجه فرنگی (CMv)
6- ویروس موزاییک توتون روی گوجه فرنگی (TMv)
7- پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 50 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله کشت گلخانه ای خیار و گوجه
