علم دامپزشکی به عنوان یکی از علوم وابسته به سلامتی انسان است و اهداف عمده آن عبارتست از ارتقای سلامتی و حفظ سلامتی حیوانات که بستگی به سلامتی انسانها دارد. بدین لحاظ دانستیم که آموخته های ناچیز خود را در دوره کارآموزی به صورت مکتوب درآورم تامورد استفاده دیگران نیز واقع شود. بدین لحاظ توضیحاتی کوتاه درمورد روال کلی مطالبم شرح می دهم .
ابتدا خلاصه ای از رشته دامپزشکی درایران و شرح دو مقطع کاردانی و دکتری پرداخته ام در بخش دوم به قسمت کوچکی از آیات واحادیث نبوی در مورد حیوانات اشاره نموده ام و پس از آن در چند بخش متوالی به وظایف سازمان دامپزشکی و آئین نامه اجرایی آن وواحدهای درمانی و وظایف بخش خصوصی و اداره کل و بخش دولتی سازمان دامپزشکی پرداخته ام و پس از آن به اهداف واختیارات سازمان نظام دامپزشکی اشاره نموده ام و نیز به نقش دامپزشکی در اعتلای سطحی بهداشت جامعه اشاره نموده ام و در مورد تشخیص آبستنی مطالبی تهیه کردم همچنین در مورد کاربرد سیدر . پس از آن شرح موارد بیماری را به تفکیک نوع حیوان ذکر نموده ام. و مطالبی دیگر نیز که از منابع مختلف استخراج نموده ام و به نظر آمد که به کار آید را ذکر کرده ام .
در خاتمه باید از همکاری و راهنمایی های آقایان دکتر علوی و تکنسین محمودیان و دکتر فانی که عامل مهمی در به ثمر رسیدن این مجموعه بودند کمال امتنان و سپاسگزاری را به عمل آورم . امید که مقبول افتد. شهریور ماه 1383 مرتضی کارگر
خلاصه ای از دامپزشکی
دامپزشکی علم شناخت بیماریهای دامی اعم از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان یا بیماریهای خاص دام، پیشگیری از بیماریها و همچنین علم تغذیه انسان و دام می باشد.
در نشریه سازمان بهداشت جهانی آمده است هدف نهایی دامپزشکی درمان حیوانات نیست بلکه دقیقا تامین مواد غذایی و بهداشت انسان می باشد چرا که با واکسیناسیون دامها می توان از مرگ و میر آنها جلوگیری کرد و بر میزان فرآورده های دامی افزود.
در نتیجه مواد پروتئینی لازم را برای جیره غذایی انسان تامین نمود موادی که مقاومت انسان بخصوص کودکان را در مقابل کلیه بیماریها افزایش می دهد و نه تنها باعث کاهش قابل ملاحظه هزینه های درمان می شود بلکه جامعه ای سالم و فعال بوجود خواهد آورد.
یک دامپزشک علاوه بر دانش بسیارو قدرت تجزیه وتحلیل باید زیرک و هوشیار باشد تا بتواند نوع بیماری دام را تشخیص دهد و در درس زیست شناسی قوی باشد.
همچنین بر زبان انگلیسی مسلط باشد. رشته دامپزشکی در دو مقطع دکتری و کاردانی دامپزشکی دانشجو می پذیرد . در زیر به شمه ای از فعالیتها و اهداف تاسیس این رشته اشاره می نماییم .
1 – دکترای دامپزشکی : هدف تربیت دامپزشکان ورزیده در زمینه پیشگیری ریشه کنی درمان بیماریهای دامی تامین بهداشت عمومی از طریق کنترل بیماریهای مشترک انسان و دام و کنترل بهداشتی مواد غذایی با منشاء‌دامی است . طول دوره حداقل 5.5 سال و بطور متوسط 6 سال است .کارآیی فارغ التحصیلان عبارت است از : تشخیص، پیشگیری ،ریشه کنی و درمان بیماریهای دامی در دامداریهای سنتی صنعتی ، مدیریت واحدهای دامپزشکی برنامه ریزی و تحقیق پیرامون معضلات دامپزشکی ، مبارزه با بیماریهای مشترک ، تدریس و تحقیق در دانشکده ها و آموزشکده های دامپزشکی و پژوهش در موسسات تحقیقات ذیربط و امکان ادامه تحصیلات در دوره های تخصصی دامپزشکی وجود دارد.
کاردانی دامپزشکی : هدف تربیت افراد کارآمدی است که با راهنمایی و نظارت علمی دکترهای دامپزشک بتوانند در امر کنترل بیماریهای دامی بیماریهای مشترک انسان و دام و کنترل بهداشتی مواد خوراکی با منشاء دامی به فعالیت بپردازند. طول دوره حداقل 2 سال است . درحال حاضر ادامه تحصیل دراین رشته از طریق شرکت مجدد در آزمون سراسری و انتخاب رشته دکتری دامپزشکی ویا شرکت در آزمون کارشناسی ناپیوسته و انتخاب رشتهء‌علوم آزمایشگاهی دامپزشکی امکان پذیر است . مهمترین وظایف فارغ التحصیلان عبارت است از: همکاری در پیشگیری و ریشه کنی بیماریها ی دامی ، بیماریهای مشترک انسان و دام ، کنترل بهداشتی مواد خوراکی با منشاء‌دامی در آزمایشگاهها و کشتارگاهها ، در آزمایشگاههای دانشکده ها ، آموزشکده های دامپزشکی ، سازمانهای تحقیقاتی ذیربط ، مدیریت فنی و ارائه خدمات فنی در حد تکنسین در بخشهای استانهای کشور. .
سیری در آیات قرآن و احادیث نبوی و ائمه اطهار در مورد حیوانات
در سوره های مختلفی از قرآن کریم حیوانات مورد بحث قرار گرفته اند و از تسبیح آنان به درگاه خداوند تدبر و تفکر در آفرینش آنها به عنوان نشانه های قدرت پروردگار نوعی حیوان شناسی و موارد دیگری یاد شده است . همچینن در احادیث نبوی و امامان از ترحم و حمایت از حیوانات و نکات بهداشتی ذکر گردیده است . به عنوان مثال در مورد اسب : سوره و العادیات آیه های 1-5 «به نام خداوند بخشنده مهربان ، سوگند بدان اسباب دونده که نفسی همی زنند به آواز در تاختن و آتش جهنده از سمهای ایشان تا بامدادان آنها را به غارت گرفتند بر هامون دشمن گرد بر انگیختند و سپاه دشمن را همه در میان گرفتند » کلمه عادیات را منشاء گرفته از عدو به معنای دویدن و فصیح ،آواز نفس اسب است در وقت دویدن و برخی مفسران عنوان داشته اند که مقصود اسبان جنگجویان اسلام است .
و از جمله .احادیث نبوی می توان به حدیث نقل شده از پیامبر اسلام (ص)اشاره نمود که می فرمایند : «بهترین بازیها در پیش خدا اسب دوانی و تیراندازی است » .
تفکر و تدبر در مورد حیوانات :در قرآن کریم آیاتی چند درمورد حیوانات و فوائد آنها که به بشر می رسد توصیه به تفکر و تدبر در مورد جانوران می نماید ، از جمله : آیه 66 سوره النحل « ملاحظه چهارپایان همه عبرت و حکمت است که ما از آنچه در شکمهایشان است از میان سرگین و خون شیرپاک ، شما را بنوشانیم که در طبع همه نوشندگان گواراست »
توجه و رعایت حال حیوانات باتوجه به احادیث : احادیثی زیاد از پیامبر و دیگر امامان وجود دارد و همین توجه بزرگان بود که موجب گسترش دامپروری و ازدیاد ثروت دامی در ممالک اسلامی بوده است .
از پیامبر اسلام نقل شده است :« در هر خانه ای که 3 گوسفند باشد فرشتگان براهل آن خانه شب تا صبح دعا می کنند».و حدیثی دیگر از امیرالمونین (ع )منقول است که :یکی ازحاملین عرش به صورت گا و است و گا و سید بهترین حیوانات است ».
رعایت حقوق حیوانات نیز در احادیث نبوی بسیار سفارش شده است و حال می بینیم که کشورهای غربی تازه به اهمیت حیوانات پی برده اند و انجمنهای حمایت از حیوانات تشکیل داده اند و اگر بر فرض در جایی به حیوانی ستمی روا گردد، تنها با صدور بیانیه آنرا محکوم می کنند ویااگر خیلی لطف نمایند محلی جهت نگهداری آنها اختصاص می دهند.
بااین حال ، بر هر فرد مسلمانی وظیفه است که به اعمال سفارش شده توسط قرآن و بزرگان دین عمل کنند و از آن جمله رعایت حقوق حیوانات می باشد. به امید آن روز….
نمونه هایی چند از حیوانات در فرهنگ عامه و مثلهای زبان فارسی :
در مورد اسب :
1 – از اسب افتاد به خر سوار شد تنزل رتبه
2 – دندان اسب پیشکشی را نمی شمارند.
درمورد گاو : گاوش زایید حادثه جدید .
1 – تا گوساله گاو شود دل صاحبش آب شود گنایه از صبر بسیار
2 – گاو خوش آب و علف پرخور.
در مورد پرندگان : 1 – چوچه پائیزه جوجه بهاره را درس می دهد طفلی که می خواهد پیر مجرب رااغفال کند 2 – خروس بی محل 3 – مرغی که انجیر می خورد نوکش کج است . 4. – کبوتر چاهی آخرش جایش ته چاه است .
خلاصه ای از وظایف سازمان دامپزشکی :
ماده یک : به منظور تامین بهداشت دام کشور و فرآورده های مربوط به آن و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دامی به موجب این قانون سازمان دامپزشکی کشور وابسته به وزارت کشاورزی تاسیس و جایگزین اداره کل دامپزشکی میگردد.
سازمان دامپزشکی کشور که دراین قانون سازمان نامیده می شود ودارای شخصیت حقوقی است و به وسیله یک نفر رئیس از بین دامپزشکانی که دارای دکترا باشد به انتخاب وزیر کشاورزی اداره خواهد شد.
تبصره – سازمان دارای ذیحسابی است که طبق مقررات کانون محاسبات عمومی تعیین خواهد شد.
ماده دو : در این کانون کلمه دام به حیوانات اهلی طیور، ماهی ،زنبور عسل ، کرم ابریشم ، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ وحش اطلاق می شود و مقصود از کنترل بهداشتی بازرسی و اقداماتی است که از لحاظ پیشگیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترک بین انسان و دام لازم و ضروری است .
ماده سه : وظایف سازمان به شرح زیر است : بررسی بیماریهای دامی ، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماریها تامین بهداشت دام کشور از طریق پیشگیری ومبارزه با بیماریهای همه گیر و قرنطینه ای دام ، همکاری با وزارت بهداری درامر مبارزه با بیماریهای مشترک انسان ودام همچنین کنترل بهداشتی و ورود و خروج دام و فرآورده های خام دامی و نظارت در نقل وانتقال آنها و صدور گواهی بهداشتی دام و فرآورده های خام دامی که به خارج صادر می شود. نظارت بهداشتی چراهگاهها، مراتع ، آبشخورها، محل نگهداری دام و سایر تاسیسات مربوط به بهداشت دام همچنین نظارت برکارخانه های تولید خوراک دام از لحاظ بهداشتی ، نظارت بهداشتی کشتارگاهها و کارخانه های تولید و تهیه فرآورده های خام دامی اظهار نظر و نظارت در مورد ساخت ورود و صدور و فروش انواع دارو ، سرم ، واکسن و مواد بیولوژیکی مخصوص دام مشارکت در کنفرانسهای بین المللی دامپزشکی و اعزام نماینده به این کنفرانسها و همچنین مبادله اطلاعات علمی با مراکز و مراجع دامپزشکی تاسیس و توسعه شبکه های دامپزشکی و همچنین تربیت کادر فنی در مناطق و مراکز دامداری کشور.
ماده چهار: کلیه صاحبان و مسئولان نگهداری دام و کارگاهها و کارخانه ها و مراکز تهیه و آماده کردن فرآورده های خام دامی موظف به اجرای دستورهای بهداشتی و قرنطینه ای سازمان می باشند.
ماده پنج : سازمان مکلف است به منظور مبارزه با بیماریهای دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها اقدامات زیر را به عمل آورد :تلقیحات و معالجات دامی وانجام عملیات بهداشتی و قرنطینه ای در موارد لزوم از عبور و مرور ونقل وانتقال دام و فرآورده های خام دامی ممانعت به عمل آورد و مواد آلوده را در صورت لزوم ضد عفونی نموده و آن وسایل و مواد آلوده را با تادیه غرامت خراب یا معدوم نماید.
ماده شش : اشخاصی که در مواقع بروز بیماریهای واگیر دامی موجبات سرایت بیماری را فراهم کنند و یا مانع اجرای وظایف مقرر در ماده پنج این قانون شوند مورد تعقییب قانونی قرار گرفته و به مدت 3 تا 6 ماه حبس تادیبی و یا پرداخت جریمه نقدی از پنج هزار ریال تا پنجاه هزار ریال یا به هردو مجازات محکوم خواهند شد.
ماده نه : اشتغال به کار تهیه وترکیب و فروش داروهای ساده ، مرکب ،واکسنها ، سرمهای مورد مصرف دامپزشکی مستلزم اخذ پروانه از سازمان است.
ماده ده : تاسیس بیمارستانها و درمانگاههای دامپزشکی و همچنین اشتغال به مایه گویی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهد بود.
ماده چهارده :سازمان مجاز است در مقابل انجام خدمات دامپزشکی وجوه متناسبی با خدمات انجام شده دریافت نماید.
ماده پانزده : در صورت بروز بیماریهای واگیر دامی که به طور غیر مترقبه شایع می شود و هزینه آن در بودجه سازمان منظور نگردیده باشد وزارت کشاورزی موظف به مبارزه فوری است و دولت نیز مکلف است اعتبار لازم را تامین و دراختیار وزارت کشاورزی بگذارد.
ماده هیجده :بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت در کشتارگاههای کشور از وظایف سازمنا است و شهرداریها و سازمانهای ذیربط مکلفند پرسنل بودجه واعتبار لازم را طبق آئین نامه اجرایی این قانون در اختیار سازمان بگذارند.
آئین نامه بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت : این آئین نامه در 21 ماده در مورد بازرسی گوشت در کشتارگاههای کشور تدوین شده است . بنابر مواد 4 و 6 آن کلیه دامهای کشتاری باید قبل و بعد از کشتار بوسیله بازرسان بهداشتی مورد بازرسی و معاینه لازم قرار گیرند. لاشه گوشت بهداشتی سالم مهر می گردد.
لاشه گوشت و ضمائم لاشه ناسالم زیر نظر بازرسان ضبط واز مصرف خارج وامحاء می گردد.
خلاصه ای از آئین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشکی .
مواد 10-11 قانون سازمان دامپزشکی کشور
ماده 10 – تاسیس بیمارستانها و درمانگاه های دامپزشکی و همچنین اشتغال به مایه کوبی و درمان دام مستلزم اخذ پروانه از سازمان خواهند بود. درمانگاه ها و بیمارستانهای وابسته به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مشمول این ماده نخواهند بود.
ماده 11 – در صورتی که اشخاص بدون اخذ پروانه از سازمان به مایه کوبی و درمان اشتغال ورزند به تقاضای سازمان مورد تعقیب قرار گرفته و به 3 تا 6 ماه حبس تادیبی محکوم خواهند شد.
آئین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشکی کشور برای صدور پروانه های بیمارستان ، درمانگاه ، آزمایشگاه و اشتغال به امور درمانی دامپزشکی.
فصل اول – تعاریف:
ماده 1 – بیمارستان دامپزشکی مکانی با فضای مناسب مطابق نقشه استاندارد موجود در سازمان دامپزشکی کشور، با امکانات دامهای کوچک و بزرگ، طیور و … یا هریک از آنها است که دارای امکانات معاینه ، تشخیص ، معالجه ، جراحی دامها ، امکانات آزمایشگاهی برای انجام آزمایشات لازم ، تامین داروهای تجویز شده و در صورت لزوم بستری کردن دامها و اعزام اکیپهای سیار به مناطق تحت پوشش می باشد.
ماده 2 – درمانگاه دامپزشکی ، مکانی با فضای مناسب ، طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشکی کشور است که دارای امکانات کافی برای پذیرش دام ، معاینه ، تشخیص ، معالجه سرپائی دامها و در صورت لزوم اعزام اکیپهای سیار به مناطق تحت پوشش میباشد.
ماده 3 – آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی ، مکانی با فضای مناسب طبق نقشه های موجود در سازمان دامپزشکی کشور و مجهز به لوازم و وسایل فنی و مواد آزمایشگاهی است که در آن آزمایشهای مجاز تشخیص دامپزشکی انجام می شود.
تبصره – فعالیت بیمارستان ، درمانگاه و آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی به صورت اختصاصی ، عمومی یا تخصصی (حسب تخصص دامپزشکان) مجاز است.
ماده 4 – پلی کلینیک دامپزشکی ، درمانگاهی عمومی با فضای مناسب و شامل چند بخش اختصاصی است.
ماده 5 – نسخه ورقه ای است که در آن تجویز دارو بر اساس معیارهای نسخه نویسی و به زبان لاتین صورت می گیرد و روش تجویز آن به زبان فارسی نوشته می شود.
ماده 6 – دامپزشک ، به فارغ التحصیلان رشته های دامپزشکی داخل و خارج از کشور اطلاق می شود که مدرک دکترای دامپزشکی آنها به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.
ماده 7 – طبقه بندی بیماریها ، گروه بیماریهای (A,B,C) است که بر اساس طبقه بندی موجود در دفتر بین المللی بیماریهای واگیر دام ( OIE ) تعیین می شود.
فصل دوم – هدف و شرایط اشتغال :
ماده 8 – هدف از صدور پروانه بیمارستان ، درمانگاه ، پلی کلینیک و آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی خصوصی و اشتغال به امور درمانی و مایه کوبی دام ، اجرای سیاستهای سازمان دامپزشکی کشور در جهت ایجاد هماهنگی و نظارت لازم بر فعالیتهای مربوط به بهداشت و درمان دام به منظور حفظ سرمایه دامی کشور و بالا بردن سطح بهداشت عمومی است.
ماده 9 – دامپزشکان در صورتی می توانند به حرفه دامپزشکی اشتغال ورزند که پروانه مربوط را از سازمان دامپزشکی کشور دریافت کرده باشند.
تبصره – شاغلان حرفه های دامپزشکی شاغل در دستگاه های دولتی فقط بعد از ساعت اداری و با رعایت مقررات مربوط می توانند در بخش خصوصی فعالیت کنند.
فصل سوم – دو ماده 10 و 11 که انواع پروانه را توضیح داده است.
فصل چهارم – دارای 6 ماده 12 الی 17 که شرایط کلی صدور پروانه را توضیح داده است.
فصل پنجم – سایر مقررات :
ماده 18 – دامپزشکان دارای پروانه مکلفند به ترتیب زیر بروز بیماریهای واگیر را حداکثر ظرف 24 ساعت به نزدیکترین اداره دامپزشکی گزارش کنند.
- گروه بیماریهای A , B به صورت تلفنی یا تلگرافی.
- گروه C به وسیله گزارشهای پستی .
ماده 19 – آزمایشهای مربوط به تشخیص بیماری سل ، بروسلوز ، مشمشه و بیماریها دیگری که تحت نظارت و ریشه کنی سازمان دامپزشکی کشور هستند و آزمایشهای مربوط به ترخیص یا صادرات فرآورده های خام دامی و خوراک دام و طیور، همچنین آزمایشهای کنترل کمی و کییفی دارو و مواد بیولوژیک فقط توسط سازمان دامپزشکی انجام می شود.
ماده 20 – چنانچه برای تشخیص بیماریهای تحت نظارت اعلام شده انجام آزمایشهای مخصوص در مناطق و دامداریهایی که در شعاع برنامه ریشه کنی بیماریها قرار نگرفته اند لازم باشد، دامپزشکان دارای پروانه می توانند با موافقت کتبی سازمان دامپزشکی کشور و با در نظر گرفتن کلیه شرایط و مقرراتی که برای کنترل و ریشه کنی بیماریها اعلام شده است ، نسبت به آزمایشات مورد نظر اقدام کنند.
ماده 21 – در موارد اضطرار دارندگان پروانه های دامپزشکی موظفند تا رفع اضطرار با سازمان دامپزشکی کشور همکاری کنند.
ماده 22 – سازمان دامپزشکی می تواند در صورت لزوم نسبت به برگزاری دوره های مختلف بازآموزی اقدام کند. دارندگان پروانه ، موظف به شرکت در برنامه های پیش بینی شده هستند.
ماده 23 – دارندگان پروانه های موضوع این آئین نامه موظفند درصورت معرفی و درخواست کتبی سازمان دامپزشکی کشور کارآموز معرفی و درخواست کتبی سازمان دامپزشکی کشور کارآموز معرفی شده را برای آموزش در قالب تعرفه های موضوع ماده 17 این آئین نامه بپذیرند.
انواع واحدهای درمانی بر اساس نوع فعالیت آنها
الف – انواع بیمارستان :
1 – بیمارستان عمومی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به انواع دام می باشد.
2 – بیمارستان اختصاصی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به یک نوع دام ، نظیر بیمارستان دامهای بزرگ و بیمارستان دام کوچک و … می باشد.
3 – بیمارستان تخصصی جهت انجام یک نوع عملیات روی یک یا چند نوع دام ، نظیر بیمارستان تخصصی ، مامایی و بیمارستان تخصصی جراحی می باشد.
تبصره – منظور از ارائه خدمات بهداشتی و درمانی پرداختن به امور زیر می باشد.
الف – انجام کلیه امور درمانی بمنظور معالجه و تامین سلامت دام بیماری.
ب – انجام امور مامایی و تولید مثل نظیر تلقیح مصنوعی ، انتقال جنین و غیره.
ج – انجام مایه کوبی دامها که بر اساس سیاستهای سازمان دامپزشکی عنداللزوم به بخش خصوصی محول می شود.
د – همکاری و شرکت در اجرای برنامه های مبارزه ، کنترل و پیشگیری از بیماریهای دام بر اساس پیشنهاد و سیاستهای سازمان دامپزشکی کشور.
ه – مسئولیت امور بهداشتی و درمانی دامداریهای صنعتی.
ب – انواع درمانگاه :
1 – درمانگاه عمومی جهت ارائه خدمات بهداشتی ، درمانی سرپائی انواع دام می باشد.
2 – درمانگاه اختصاصی جهت ارائه خدمات بهداشتی ، سرپائی یک نوع دام نظیر درمانگاه طیور ، درمانگاه آبزیان ، درمانگاه حیوانات بزرگ و … میباشد.
3 – درمانگاه تخصصی جهت انجام یک نوع عملیات روی یک یا چند نوع دام نظیر درمانگاه تخصصی مامائی و درمانگاه تخصصی جراحی و … می باشد.
4 – پلی کلینیک اختصاصی شامل حداقل سه بخش اختصاصی با فضاها و امکانات ویژه جداگانه است که هر بخش آن دامپزشک متخصص خود را خواهد داشت.
5 – پلی کلینیک تخصصی شامل حداقل سه بخش تخصصی با فضاها و امکانات ویژه جداگانه است که هر بخش آن دامپزشک مختص خود را خواهد داشت.
ج – دفتر خدمات درمانی :
دفتر خدمات درمانی جهت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به انواع دام در محل دامداری می باشد.
تبصره 1 – دفاتر خدمات درمانی دامپزشکی مجاز به پذیرش دام بیماری ویا لاشه دام در محل دفتر نمی باشد .
اصول نسخه نویسی
الف – سرنسخه های تجویز دارو باید مطابق نمونه ضمیمه این دستورالعمل و حاوی اطلاعات زیر باشد.
1 – آرم یا نام بیمارستان یا پلی کلینیک یا درمانگاه برای نسخ دامپزشکان شاغل در آنها .
2 – نام کامل دکتر دامپزشک .
3 – کد مخصوص دامپزشک .
4 – نام دامدار .
5 – محل دامداری
6 – نوع دام
7 – تعداد دام بیمار
8 – جنس و سن دام
9 – تعداد دام دامداری
10 – تاریخ مراجعه
11 – شماره تسلسل نسخه
12 – مهر وامضای دامپزشک معالج
13 – حروف RP.
14 – نشانه دفتر کار یا درمانگاه بیمارستان ویا شماره تلفن در زیر نسخه
15 – عبارت لطفا هنگام مراجعه نسخه را همراه داشته باشید در قسمت پائین سر نسخه .
ب – هر نسخه در 3 برگ و 3 رنگ مختلف تنظیم شده که یک برگ آن جهت دامدار یک برگ برای داروخانه ویا ازمایشگاه و یک برگ دیگر به بایگانی دامپزشک اختصاص می یابد.
در مواردی که دارو در دفترچه های مختص دامداری یا مرغداری تجویز می شود نسخه دوم باید توسط دامپزشک برداشته و بایگانی گردد.
ج – اسامی داروها می بایست براساس نام ژنریک وبه صورت لاتین نوشته شود.
د- رعایت موارد زیر ضروری است :
1 – عدم تنظیم نسخه وتجویز دارو بدون معاینه دام بیمار.
2 – استفاده از آزمایشگاه جهت تشخیص قطعی بیماری و عامل آن ( موکدا توصیه میشود)و تجویز دارو براساس تشخیص قطعی و یافته های آزمایشگاهی .
3 – رعایت تقدم عدم تناقضات دارویی و تاثیرات جانبی داروها .
4 – رعایت تناسب داروی تجویز شده با وضعیت ( سن ، جنس ووزن ) حالتهای عمومی تعداد دامهای بیمار وغیره .
5 – تفهیم و توجیه دامدار در مورد چگونگی کاربرد صحیح داروهای تجویز شده .
سیستم اطلاع رسانی
1 – دامپزشکان داروی پروانه واحدهای دامداری موظف به ثبت گزارش کارکرد روزانه خود در دفتر مخصوص بوده و گزارش ماهیانه را نیز می بایستی طبق فرم شماره (8)به شبکه دامپزشکی محل ( شهرستان )ارسال نمایند.
2 – بیماریهای طبقه بندی شده با توجه به اولویتهای کشورمان و لیست OIE که توسط سازمان دامپزشکی تنظیم شده و ضمیمه این دستورالعمل است وهمچنین بیماریهای اگزوتیک منطقه را علاوه بر گزارش ماهیانه می باید بلافاصله و ظرف 24 ساعت پس از مشاهده تشخیص ویاحتی مشکوک شدن به آن به طور جداگانه به شبکه دامپزشکی شهرستان یااداره کل دامپزشکی استان بصورت فاکس یا تلفنگرام اطلاع داده شود.
3 – شبکه دامپزشکی شهرستان پس از بهره برداری از گزارشات ارسالی دامپزشکان بخش خصوصی آنها را تنظیم وبه اداره کل دامپزشکی استان ارسال خواهد داشت .
4 – اداره کل دامپزشکی استان باید بیماریهای طبقه بندی شده و اگزوتیک شایع در منطقه را سریعا علاوه بر انعکاس به سازمان از طریق شبکه های دامپزشکی شهرستانها به دامپزشکان بخش خصوصی استان اعلام نماید.
5 – اداره کل دامپزشکی استان گزارشات واصله از دامپزشکان بخش خصوصی را پس از بهره برداری بخشهای ذیربط خود از طریق اداره دارو درمان و آزمایشگاهها جمع بندی و در فرمهای مربوطه (22و21 )ماهانه به سازمان دامپزشکی ارسال خواهد داشت .
6 – دامپزشکان بخش خصوصی می باید در پروژه های تعقیب و مراقب Survellance که توسط اداره کل دامپزشکی استان اعلام می شود به نحو مقتضی شرکت وهمکاری نمایند.
7 – اداره کل دامپزشکی استان موظف است اطلاعات واصله از کانون یابی وآنالیز اطلاعات بیماریها را بنا به درخواست دامپزشکان بخش خصوصی در اختیار آنان قرار دهد.
8 – در صورتی که دامپزشکان دارای پروانه بخواهند ازوضع بیماریهای تحت کنترل منطقه مورد عمل خود اطلاع حاصل کنند . می توانند اطلاعات لازم را با درخواست کتبی از شبکه دامپزشکی محل دریافت نمایند.
وظایف و تعهدات
وظایف و تعهدات دامپزشکی بخش خصوصی
دارندگان پروانه بیمارستان درمانگاه واشتغال به امور درمانی دارای وظایف و تعهدات زیر می باشند:
1 – ملزم به اجرای کلیه مفاد آئین نامه اجرایی ماده 10 قانون سازمان دامپزشکی و همچنین کلیه بخشنامه ها و دستورالعملهای فنی صادره از طرف سازمان دامپزشکی می باشند.
2 – نسخ و دفاتر ثبت معالجات و کارکرد روزانه خودر ا طبق نمونه ای که ضمیمه این دستورالعمل است تنظیم نمایند.
3 – گزارش عملیات درمانگاهی خود را می بایست بطور ماهانه و طبق فرمهایی که نمونه آن ضمیمه این دستورالعمل است به شبکه دامپزشکی استان تسلیم واداره کل مراتب را به سازمان دامپزشکی منعکس نماید.
4 – هرنوع گواهی نظیر مایه کوبی مرگ سقط جنین و بیماری را می یابد در دو برگ تنظیم کرده یک برگ به صاحب دام تسلیم نموده و برگ دیگر را برای ثبت در دفتر معالجات وکارکرد روزانه نزد خود نگهداری نماید.
5 – برگ سوم نسخه وبرگهای دوم گواهیهای صادره و دفاتر معالجات و کارکرد روزانه را باید برای مدت حداقل سه سال نگهداری نمایند تا در صورت مراجعه بازرسان سازمان دامپزشکی به آنها ارائه گردد.
6 – در صورت مشاهده دام مشکوک ویا مبتلا به یکی از بیمارهای ویروسی واگیردار ( طاعون و شبه طاعون )و بیماریهای غیر بومی وغیر قابل درمان می بایست پس از دادن دستورات بهداشتی مراتب را بلافاصله به نزدیکترین واحدهای تابعه اداره کل دامپزشکی استان اطلاع دهند و حق مداوای دام را قبل از انجام اقدامات لازم بهداشتی و پیشگیرانه توسط واحدهای مذکور ندارند.
7 – لیست دامداریها و مرغداریهای تحت پوشش خود را به اداره کل دامپزشکی استان و شبکه دامپزشکی محل کار خود اطلاع دهند.
8 – پلی کلینیکها درمانگاهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی موظفند ساعات کار خود را در محل کار نصب نمایند.
9 – بیمارستانها تعطیل بردار نبوده و می بایست بطور شبانه روزی باز و آماده پذیرش دامهای بیمار و ارائه خدمات درمانی به آنها باشند.
10 – پلی کلینیکها و درمانگاهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی در تمام اوقات شبانه روز و ایام تعطیل موظف به ارائه خدمات درمانی به موارد اضطراری مراجعه شده به آنها می باشند . بنابراین لازم است آدرس و تلفن خود را برای مراجعات اضطراری مشخص و در معرض دید و اطلاع دامداران قرار دهند.
11 – دارندگان پروانه های نیمه وقت در ماموریتها و اوقات موظف اداری مجاز به کار و فعالیت درمانی خصوصی نمی باشند.
12 – مسئول بیمارستان و یا پلی کلینیک می بایست قبلا عدم حضور خود ویا دامپزشکان شاغل در بیمارستان و یا پلی کلینیک و مدت آن را (که نباید بیش از 3 ماه باشد)به اداره و شبکه دامپزشکی استان اعلام و دامپزشک واجد شرایط دیگری را بعنوان جانشین معرفی نماید.
بدیهی است دامپزشک جانشین در مدت مذکور پاسخگوی تعهدات صاحب پروانه خواهد بود . مرخصی و عدم حضور دامپزشکان باید طوری تنظیم شود که باعث اختلال جدی در کار بیمارستان ویا پلی کلینیک ویا تعطیلی آن نگردد.
13 – دامپزشکان دارای پروانه درمانگاه و اشتغال به امور درمانی در صورتی که بهر دلیل نتوانند برای کوتاه مدت در محل کار خود حاضر شوند می بایست عدم حضور خود و مدت آن را قبلا به اداره کل دامپزشکی استان اعلام و پس از هماهنگی لازم جهت ارائه خدمات جایگزین اقدام به تعطیل مرکز درمانی خود نمایند و مدت تعطیلی نباید از سه ماه تجاوز کند. ضمنا تلفنهای تماس ضروری را باید به اداره کل دامپزشکی استان اعلام نمایند.
14 – دامپزشکان دارای پروانه که جهت ادامه تحصیل ویا معالجه (در داخل یا خارج کشور) مجبور به تعطیلی محل کار خود هستند باارائه گواهی های معتبر با مجوز اداره کل دامپزشکی استان برای همان مدت محل کار خود را تعطیل و پس از مراجعت با لحاظ مدت اعتبار پروانه خود مجاز به بازگشایی مجدد آن می باشند.
15 – پروانه را در محل مناسب و قابل دید نصب نمایند.
16 – نام مناسبی جهت بیمارستان ویا درمانگاه خود انتخاب نمایند. دارندگان انواع پروانه حق استفاده از نام و عنوان دیگری غیر از آنچه در پروانه قید گردیده را ندارند.
17 – نرخ و تعرفه های خدمات درمانگاهی در مدخل درمانگاه یا بیمارستان و یا دفتر اشتغال به امور درمانی به نحوی نصب گردد که برای مراجعه کنندگان قابل رویت باشد.
.18 – پلی کلینیکها درمانگهها و دفاتر اشتغال به امور درمانی مجاز به انجام آزمایشات پاراکلینیکی ( به استثناء تبصره 4 بند ب بخش اول )نمی باشند. همچنین مسئولین داروخانه ها و آزمایشگاههای دامپزشکی حق دخالت درامور درمانی و نسخه نویسی را ندارند.
19 – افراد غیر مجاز را که در امر درمان و مایه کوبی دامها دخالت می کنند به اداره کل دامپزشکی استان و مراجع قانون معرفی کنند.
20 – در موارد خاص همه گیری بیماریها در صورتی که سازمان دامپزشکی لازم بداند دامپزشکان دارای پروانه موظفند همه گونه همکاری باادارات کل دامپزشکی استانها و واحدهای تابعه آنها داشته باشند.
21 – برحسب ضرورت سازمان دامپزشکی می تواند برای انجام امور مایه کوبی تشخیص و کنترل و ریشه کنی بیماریها و انجام سایر خدمات دامپزشکی طبق ضوابط جداگانه ای با پرداخت حق الزحمه وانعقاد قرارداد با دارندگان پروانه های درمانی از خدمات دامپزشکی طبق ضوابط جداگانه ای با پرداخت حق الزحمه وانعقاد قرارداد با دارندگان پروانه های درمانی از خدمات آنها بعنوان نیمه وقت و یا تمام وقت استفاده نماید و دامپزشکان دارای پروانه موظف به همکاری دراینگونه موارد می باشند.
تعهدات اداره کل دامپزشکی استان و سازمان دامپزشکی کشور :
1 – اداره کل دامپزشکی استان موظف است همراه با فعالیت دامپزشکی بخش خصوصی و متناسب با فعالیت و توان خدمات رسانی آنها در هر منطقه کلیه خدمات درمانی درمانگاه اداره کل از قبیل جراحیها مامائی ، تشخیص آبستنی ، نسخه نویسی و غیره در محل دامداری یا درمانگاه را قطع نمایند.
بدیهی است این درمانگاهها بعنوان مراکز تشخیص و بیماری یابی بویژه بیماریهای ناشناخته و واگیر دام در مواردی که بخش خصوصی قادر به تشخیص و درمان آن نمی باشند وبه درمانگاه اداره ارجاع داده می شوند فعالیت خواهند نمود.
2 – اداره کل دامپزشکی استان موظف به ایجاد جاذبه و زمینه مناسب جهت فعالیت دامپزشکان بخش خصوصی در مناطق مختلف استان می باشد.
3 – ادارات کل دامپزشکی استانها موظفند به منظور حمایت از متقاضیان و دریافت کنندگان احداث و تجهیز بیمارستان پلی کلینیک ، درمانگاه به مراجع ذیربط معرفی کرده و پیگیریها لازم راانجام دهند.
4 – اداره کل دامپزشکی استان می تواند داروهای دامی مورد نیاز و مصرف پلی کلینیکها و درمانگاهها و دفاتر خدمات درمانی را براساس عملکرد ماهانه و نسخ آنها دراختیار آنان قرار دهد .
5 – سازمان دامپزشکی در جهت تامین احتیاجات بیمارستانها ، پلی کلینیکها و درمانگاهها از نظر وسایل فنی در حد مقدور اقدامات لازم راانجام خواهد داد.
6 – سازمان دامپزشکی و یاادارات کل دامپزشکی استانها راسا و یا در صورت درخواست کتبی دراندگان پروانه متناسب با امکانات ویا برنامه های خود دوره های باز آموزی برای آنها تدارک خواهند دید .
7 – اداره کل دامپزشکی استان می بایست از طرق مناسب و ممکن آدرس و مشخصات بیمارستانها ، پلی کلینیکها ، درمانگاهها و دامپزشکان آزاد را به اطلاع عموم دامداران استان برساند.
8 – اداره کل دامپزشکی استان موظف است حداقل هر سه ماه یکبار با دامپزشکان شاغل در بخش خصوصی تشکیل جلسه داده و موضوعات مختلف ذیربط مانند بخشنامه ها ،دستورالعملها ، سیاستهای سازمان و مشکلات را مطرح و پیشنهادات و نظرات آنان را اخذ و طی صورتجلسه ای به سازمان دامپزشکی کشور ارسال دارند.
9 – اداره کل دامپزشکی استان می بایست کلیه گزارشات ارسالی توسط دامپزشکان بخش خصوصی را در اختیار واحدهای ذیربط اداره کل قرار داده و پس از بهره برداری مناسب و جمع بندی نموده و به دفتر دارو درمان و آزمایشگاههای سازمان ارسال دارد.
10 – اداره کل دامپزشکی استان و ادارات تابعه موظفند براساس مفاد قانون مواد 10 ،11،12 قانون سازمان دامپزشکی کشور باافرادی که بدون مجوز در امر درمان و یا مایه کوبی دامها دخالت می کنند برخورد کرده آنها را تحت پیگرد قانونی قراردهند.
اهداف و وظایف و اختیارات سازمان نظام دامپزشکی
قانون تاسیس نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران
بسمه تعالی شماره 26006
وزارت جهاد سازندگی تاریخ : 79.9.13
قانون تاسیس سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هجدهم آبان ماه سال یکهزار و سیصد و هفتاد و شش مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 76.8.21 به تایید شورای نگهبان رسید و طی نامه شماره 16.06 ق مورخ 76.9.8. واصل گردیده است به پیوست جهت اجرا ابلاغ می گردد.
سید محمد خاتمی
رئیس جمهور
اهداف وظایف و اختیارات
ماده 1 – سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران که در این قانون به اختصار سازمان نامدیه می شود سازمانی است دارای استقلال مالی، شخصیت حقوقی مستقل غیر دولتی که به منظور رسیدن به اهداف و انجام وظایف مقرر دراین قانون تشکیل می شود.
ماده 2 – اهداف سازمان عبارتند از :
1 – تلاش در جهت ارتقای اخلاق حرفه ای در کلیه امور دامپزشکی در چارچوب ارزشهای عالیه اسلام.
2 – تلاش در جهت حفظ شئون حرفه دامپزشکی.
3 – تلاش در جهت پیشبرد و اصلاح امور دامپزشکی.
4 – تلاش در جهت حسن اجرای وظایف فنی و حرفه ای دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
5 – تنظیم روابط حرفه ای بین دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
6 – حفظ و حمایت از حقوق صنفی دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی در برابر اشخاص حقیقی و حقوقی.
7 – حفظ و حمایت از حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی که به نحوی از خدمات حرفه دامپزشکی بهره مند می شوند.
8 – تلاش در جهت همکاری هر چه بیشتر شاغلان حرفه دامپزشکی با دستگاه های اجرائی دولتی به منظور ارتقاء بهداشت عمومی.
9 – تلاش در جهت دستیابی به آخرین یافته های علمی و تکنولوژیک دامپزشکی.
10 – تلاش در جهت حسن اجرای مقررات و قوانین مربوط به امور دامپزشکی.
ماده 3 – وظایف و اختیارات سازمان به شرح زیر تعیین می شود:
1 – همکاری و هماهنگی با مراجع ذیربط برای گسترش و پیشبرد فعالیتهای علمی و تحقیقاتی در امور دامپزشکی.
2 – همکاری با مراجع ذیربط برای تعیین و تنظیم و اجرای صحیح تعرفه های خدمات دامپزشکی.
3 - همکاری با دستگاه های ذیربط به منظور حسن اجرای مقررات و قوانین مربوط به امور دامپزشکی .
4 – همکاری با مراجع ذیربط در اجرای برنامه های بازآموزی و نوآموزی مستمر دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی در جهت رشد و دستیابی به آخرین یافته های علمی و تکنولوژیک دامپزشکی.
5 – اظهارنظر مشورتی در زمینه تدوین پیش نویس لوایح ، تصویب نامه ها و آئین نامه های مرتبط به امور دامپزشکی که از مراجع ذیصلاح ارجاع شده باشد.
6 – تدوین دستورالعملها و ضوابط خاص صنفی مربوط به استاندارد کردن فعالیتهای مختلف دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی.
7 – صدور کارت عضویت و اعطای شماره نظام دامپزشکی به دامپزشکان عمومی و متخصصان عضو.
8 – رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه ای شاغلان حرفه دامپزشکی که عنوان جرائم عمومی را نداشته باشند از طریق هیاتهای ذیربط سازمان طبق مقررات مربوطه.
9 – همکاری در جهت جلوگیری از دخالت اشخاص حقیقی و حقوقی غیرمجاز در حرفه دامپزشکی.
10 – همکاری با مراجع ذیربط در تعیین میزان مالیات و عوارض موسسات و شاغلان حرفه دامپزشکی.
11 – همکاری با مراجع ذیربط در ارائه خدمات امدادی دامپزشکان به هنگام بروز حوادث غیرمترقبه از طریق بسیج اعضاء .
12 – همکاری با مراجع ذیصلاح در جهت رسیدگی به تخلفات و جرائم شاغلان حرفه دامپزشکی و اظهارنظرهای کارشناسی مشورتی در این رابطه به مراجع ذیربط.
13 – اعلام نظر کارشناسی و تخصصی به مراجع ذیصلاح قضائی در رابطه با رسیدگی به تخلفات غیرصنفی و غیرحرفه ای و جرائم شاغلان حرفه دامپزشکی.
نقش دامپزشکی در اعتلای سطح بهداشت جامعه
از سالهای پیش از این ، دامپزشکان کمکهای زیادی در رابطه با بهداشت انسان کرده اند از زمانهای بسیار دور رابطه بین بیماریهای انسان و حیوان مشخص بوده و ارسطو بیماری هاری را در رابطه با حیوان و انسان معرفی کرده است و حتی انسان های اولیه نیز ارتباط مابین بیماریهای انسان و حیوانات را می دانستند بطوری که قبایل ماسائی آفریقای شرقی از خوردن گوشت حیوانات تلف شده خودداری کرده و مصرف این نوع گوشتها را باعث بیماری می دانستند.
مطالعه و شناخت علمی بیماریهای مشترک انسان و دام به سبک جدید از قرن نوزدهم میلادی توسط آسیب شناس معروف آلمانی (رادولف ویرشو) متداول شد و مبنای جدید پیدا کرد و برای اولین بار این فرد که یک دامپزشک بود ، لفظ بیماریهای مشترک انسان و دام یا (زئونوزها) را در متون پزشکی رایج نمود.
کمیته مشترک کارشناسان سازمان خواربار کشاورزی ملل متحد و سازمان جهانی بهداشت در سال 1974 در ژنو ، واحد دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی چنین تعریف کرده است: دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی عبارت است از آن قسمت از فعالیتهای بهداشتی که با استفاده از منابع ، اطلاعات و تخصص های دامپزشکی به منظور حفظ و ارتقای تندرستی انسان انجام می گیرد. مهمترین بخش دامپزشکی در خدمت بهداشت همگانی هر جامعه مبارزه ، کنترل و ریشه کنی بیماریهای مشترک انسان و دام است که در این مقوله به مهمترین بیماریهای مشترک نظیر تب مالت (بروسلوز)، هاری ، سیاه زخم ، سل و مسمومیتهای غذایی ناشی از فرآورده های دامی باید اشاره نمود.
ناگفته نماند که مروری بر فهرست بیماریهای شناخته شده مشترک انسان و دام نشان میدهد که تاکنون بالغ بر 200 بیماری مشترک در سطح جهان مورد تایید دانشمندان و پژوهشگران پزشکی و دامپزشکی قرار گرفته و در آینده نزدیکی امکان دارد چند بیماری مرموز دیگر نظیر (جنون گاوی) و (بیماری ویروسی برنا) به فهرست این بیماریها اضافه شود.
بدون شک پژوهش و آموزش عمومی در این راستا بس سازنده است و در سطوح دانشگاهی چنانچه دربرنامه آموزشی پزشکان و سایر رده های حرفه پزشکی و همچنین دامپزشکان و سایر رده های حرفه دامپزشکی درس بیماریهای مشترک انسان و دام الزامی شود در دراز مدت اثرات بسیار مطلوب خواهد داشت. بدین لحاظ نقش دامپزشکی در بهداشت موادغذایی خصوصا” با منشاء دامی بسیار مهم است.
از آنجا که در چند ماده قانون وظایف سازمان دامپزشکی به این اقدامات اشاره گردیده است. مثلا” در ماده دو پس از تعریف کلمه دام مقصود از کنترل بهداشتی را اینگونه تعریف نموده است که : بازرسی و اقداماتی است که از لحاظ پیشگیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترک بین انسان و دام لازم و ضروری است و یا در ماده 18 می گوید: بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت در کشتارگاههای کشور از وظایف سازمان دامپزشکی است و…
بر اساس آئین نامه بازرسی و معاینه بهداشتی گوشت آمده است که: کلیه دام های کشتاری باید قبل و بعد از کشتار بوسیله بازرسان بهداشتی مورد بازرسی و معاینه قرار گرفته و لاشه گوشت بهداشتی سالم مهر می گردد، لاشه گوشت و ضمائم لاشه ناسالم زیرنظر بازرسان ضبط و از مصرف خارج و امحاء می گردد. اینجاست که یک دامپزشک نقش خود را ایفا میکند و به قول یکی از بزرگان ، اگر یک دامپزشک کارش را خوب انجام دهد کمتر نیاز به پزشک می شود.
دامپزشکی با تامین بهداشت حیوانات مبارزه با بیماریهای مشترک و تامین بهداشت مواد غذایی دامی بر علیه دو دشمن بشر یعنی گرسنگی و بیماری عمل می نماید و در خاتمه میتوان گفت که دام سالم ، غذای سالم ، اسنان سالم1.
دامپزشکی در خدمت بهداشت عمومی
مقدمه
از جنبه های مختلف ، بهداشت عمومی جوامع انسانی مدیون خدمات دامپزشکی میباشد. اگر در برنامه ریزی های اجتماعی و سیاسی نقش تمام عوامل موثر در بهداشت و سلامتی جامعه به طور واقع بینانه در نظرگرفته شود سرمایه گذاری کافی در بخش دامپزشکی اجتناب ناپذیر است
در این صورت است که استقلال و آبادانی کشور از منظر امنیت و سلامتی غذا کاهش بار بسیاری از بیماریهای مهلک و پر هزینه و حفظ محیط زیست به مخاطره نخواهد افتاد.
این اهمیت باعث گردیده امروزه مباحث تخصصی و رشته های دانشگاهی متعددی در هریک از زیر گروههایی که دامپزشکی می تواند در بهداشت عمومی نقش داشته باشد وجود داشته و مورد توجه سیاستگزاران بسیاری از ممالک قرار گرفته است . در نوشتار حاضر به اجمال نقش دامپزشکی در بهداشت عمومی واقدامات دولت دراین خصوص مورد بحث قرار گرفته است 1 – امنیت غذایی ( Food Security.) و سلامتی غذا (Food Safety )
امروزه دسترسی همگان به مواد غذایی و اطمینان از سالم بودن آن یکی از دغدغه های دولتها سازمانهای بین المللی بهداشتی و تجارتی است .
عوامل آلودگی غذایی که کلیه اقشار جامعه در هر گروه سنی به خصوص گروه با ریسک بالا ( کودکان )را در مخاطره قرار می دهند شامل باکتریها ویروسها وانگلها می باشند.این آلودگیها می توانند اولیه ویا ثانویه باشند و درانسان ایجاد بیماریهای عفونی و یا توسط سموم مترشحه باکتریها ایجاد مسمومیت نمایند به گونه ای که مسمومیتهای ایجاد شده توسط میکروارگانیسمها به مراتب بیشتر از مسمومیتهای شیمیایی رخ می دهند.
در سالهای اخیر نگاه ویژه ای به بحث امنیت و سلامت غذا ( دسترسی به غذای کافی و سالم )می شود به طوری که روشهای نوین تضمین ایمنی مواد غذایی مانند Risk Analysis ( تجزیه و تحلیل عوامل خطر )شناسایی نقاط بحرانی و برقرار نمودن کنترل و پایش نقاط بحرانی یا HACCP در کل زنجیره تولید تا مصرف جایگزین روشهای کنترل سنتی شده اند تا اطمینان حاصل گردد که مواد غذایی سالم به دست مصرف کننده برسد.
علاوه بر موارد فوق ، مخاطرات دیگری مانند باقایای داروهای دامپزشکی سموم دفع آفات ، حشره کش ها ، قارچ کش ها و جونده کش ها ، مواد شیمیایی دیگر مانند فلزات آرسنیک ، کادمیوم ، کرومیوم ، سرب نیکل ، جیوه و آنادیوم ، مس و….
وعوامل آلوده کننده محیطی نظیر مواد رادیواکتیو به این مخاطرات افزودند که اهمیت آنها کمتر از مخاطرات بیولوژیک نیست این مخاطرات می توانند منجر به سرطانها و ناهنجاریهایی در انسان گردند چرا که برخی از این عوامل مخاطره آمیز هپاتوتوکسیک ،موتاژلیک ، تراتوژنیک و کارسینوژنیک ( سرطان زا )هستندکه دراثر تجمع آنها در بدن اثرات آنها ظاهر می گردد.
بقایای آنتی بیوتیکهای مورد مصرف در دامپزشکی (در اروپا 40 درصد داروهای دامپزشکی مورد مصرف را تشکیل می دهند ) به راحتی از طریق فرآورده های دامی به انسان منتقل واولین عارضه ایجاد مقاومت در باکتریهای بیماری زاست به طوری که بسیاری از آنتی بیوتیکهای انسانی در مقابل عوامل بیماریزا کارآیی لازم را از دست می دهند.
استفاده از مواد افزایش دهنده رشد نظیر هورمونها ، آنتی بیوتیکها و… همه وهمه از جمله مسائل مهم در بهداشت عمومی است که مسئولیت کنترل آنها به عهده HPV یا بهداشت عمومی دامپزشکی می باشد.
2 – زئونوزها Zoonoses
بیماری قابل انتقال از حیوانات به انسان Transmissible to man
تعریف :
برای زئونوزها تعاریف مختلفی وجود دارد .
زئونوزها عفونتهایی هستندکه در طبیعت بین انسان وحیوانات مه
دانلود مقاله علم دامپزشکی
