در این بخش شیپ‌فایل GIS استان خراسان شمالی برای دانلود قرار داده شده است. این محصول حاول دو شیپ فایل پوشش گیاهی و محدوده استان( بر اساس تقسیمات سیاسی ایران در سال 1394) می‌باشد. تصویر پیشنمایش مربوط به همین محصول می‌باشد.
در این بخش مدل رقومی ارتفاعی(DEM) با دقت 50 متر استان خراسان شمالی برای دانلود قرار داده شده است. این فایل DEM کاملاً ژئورف و دارای جدول اطلاعات توصیفی کامل می‌باشد. تصویر پیشنمایش مربوط به همین محصول می‌باشد.
موقعیت جغرافیای خراسان شمالی
خراسان بزرگ که با مساحتی برابر 295524 کیلومترمربع یک پنجم وسعت کشور ایران را در بر می گرفت وسیعترین استان کشور بود و به تنهایی برابر با 7 کشور اروپایی شامل سوئیس ، اتریش ، دانمارک ، هلن ، بلژیک ، لوکزامبورگ و چک وسعت داشت .
مساحت زیاد این استان از مهمترین عوامل بازدارنده در به ثمر رسیدن تلاشها برای توسعه و عمران این منطقه بشمار می رفت .
پس از پیروزی انقلاب تعداد زیادی از استانهای کشور تقسیم شدند و نتایج خوبی این تقسیمات در محرومیت زدایی و ایجاد تعادل در مناطق مختلف کشور ایجاد نمود .
آرزوی دیرینه مردم خراسان بزرگ در سال 1383 به ثمر نشست و خراسان به سه استان :
الف ) خراسان رضوی به مرکزیت شهرستان مشهد
ب ) خراسان شمالی به مرکزیت شهرستان بجنورد
ج ) خراسان جنوبی به مرکزیت شهرستان بیرجند تقسیم شد .
حدود موقعیت استان خراسان شمالی :
استان خراسان شمالی بین مدارهای 42 / 36 تا 14 / 38 عرض شمالی و نصف النهارهای 3 / 56 تا 3 / 58 طول شرقی قرار گرفته است . این استان از شمال با کشور جمهوری ترکمنستان ( با 270 کیلومتر مرز مشترک ) از مشرق و جنوب با استان خراسان رضوی ، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همسایه می باشد .
نقشه تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران به تفکیک استانها در سال 1383
خراسان شمالی با 3 / 28347 کیلومترمربع 71/1% از کل مساحت ایران را در بر می گیرد . این استان از نظر مساحت از 14 استان کشور بزرگتر است .
تقسیمات سیاسی :
استان خراسان شمالی به مرکزیت شهرستان بجنورد دارای 7 شهرستان بنامهای اسفراین ، بجنورد ، جاجرم ، شیروان ، فاروج ، مانه و سملقان و بام و صفی آباد می باشد .
نقشه تقسیمات سیاسی استان
این استان دارای 15 بخش ، 14 نقطه شهری ، 40 دهستان و بیش از هزار روستا می باشد .
ناهمواریهای استان :
خراسان شمالی از نظر ناهمواری ها به دو قسمت : الف ) نواحی کوهستانی ب ) پست و هموار تقسیم می شود .
مرتفع ترین نقطه أن قله شاه جهان در رشته کوههای آلاداغ 3051 متر و پست ترین نقطه آن در روستای تازه یاب در قسمت خروجی رودخانه اترک با ارتفاع 4000 متر از سطح دریا قرار دارد . ارتفاع متوسط استان 1326 متر از سطح دریا می باشد .
نقشه ناهمواری های استان
الف ) نواحی کوهستانی : کوههای استان از نظر زمین شناسی حاصل آخرین حرکات کوهزایی دوران سوم و از کوههای جوان می باشند . این کوهها به دو بخش عمده : 1- رشته کوه کپه داغ 2- رشته کوه آلاداغ تقسیم می شوند .
رشته کوه کپه داغ : این رشته کوه در شمال استان واقع شده و بوسیله گسل عشق آباد ( گسل کپه داغ ) از دشتهای پست ترکمنستان و بوسیله رودخانه اترک و دشتهای مانه و سملقان ، بجنورد ، شیروان و فاروج از رشته کوه جنوبی آلاداغ جدا می شود .
این ارتفاعات شباهت زیادی از نظر ساختار زمین شناسی با زاگرس دارند و وجود گسلهای متعدد ساختار رسوبی ، نامتقارن بودن چینها ، فقدان فعالیتهای آتشفشانی و وجود سنگهای دارای درز و شکاف آن شرایط مساعدی برای ذخایر آب زیرزمینی و منابع نفت و گاز ایجاد می نماید .
رشته کوه آلاداغ : این ارتفاعات توسط دشتهای مانه و سملقان ، بجنورد ، شیروان ، فاروج ، از رشته کوه کپه داغ جدا شده است . آلاداغ در غربی ترین منطقه در حوالی جاجرم بوسیله یکسری کوههای کم ارتفاع به رشته کوهستانی شاه کوه البرز می پیوندد . جبهه شمالی آلاداغ با یکسری پرتگاههای گسلی به رود اترک و جبهه جنوبی آن از طریق گسلهایی با دشت جاجرم ارتباط پیدا کرده است .
شامل 25 صفحه Word
جهان سوم و دوران جدید
چنین به نظر می رسد که جهان سوم در دورة حاضر به یکی از نقاط عطف تاریخی خود رسیده است. در این دوره شرایط نوینی هم از حیث سیاسی و هم از جهت اقتصادی، هم در داخل این کشورها و هم در سطح بین المللی در حال شکل گرفت است و بیشتر کشورهای جهان سوم نیز خود را بیش از پیش ناچار از تطبیق دادن با این شرایط جدید دیده اند.
پایان نظم دو قطبی در دوران جنگ سرد، هم به عمر یکی از دو الگوی رشد خاتمه داده و هم به پاره ای منافع جنبی که چنین نظمی، مستقیم یا غیر مستقیم، عاید بخش قابل توجهی از ممالک جهان سوم می کرد، پایان بخشیده است. تحت همین شرایط دوره اعطای «امتیازات تجاری» یا تخیصیص منابع تحت عنوان «کمکهای توسعه» با انگیزه های سیاسی و استراتژیک نیز در حال به سر رسیدن است.
جهان سوم، در پی تحولات تاریخی اواخر دهه 1980 و اوائل دهه 1990 ، اهمیت پیشین خود را در روابط بین المللی از دست داده و حتی بخشی از آن در معرض خطر رانده شدن به حاشیه و از دست دادن هر گونه نقشی در نظام بین المللی قرار گرفته است. لذا واقعیات موجود چنین می نماید که تنها آن دسته از کشورهای در حال توسعه به عنوان وزنه ای در نظام بین المللی آینده به حساب خواهند آمد که بتوانند از یک موقعیت اقتصادی قابل توجه برخوردار شوند.
به موازات فروپاشی نظام دوقطبی، اوج گیری و افزایش سرعت روند جهانی شدن اقتصاد نیز عامل مؤثر دیگری در شکل گیری ذهنیت های جدید در کشورهای جهان سوم بوده است. این روند که با امواجی از تکنولوژی های پیچیده، وسائل مدرن ارتباطی و تولیدات متنوع با کیفیت بالا همراه است،بیش از پیش در حال فائق آمدن بر مقاومت متنوع با کیفیت کشورهای در حال توسعه ای است که تا کنون نسبت به پیوستن به جریان اصلی اقتصاد جهانی اکراه داشته اند.
تضعیف این مقاومت به ویژه در زمانی امکان پذیر شده است که راه و روشهای دیگری از جمله « راه رشد غیر سرمایه داری»، «استراتژی جایگزینی واردات» و امثال آن در عمل راه به جایی نبرده است. عدم موفقیت آن دسته از کشورهای جهان سوم که به این راهها رفتند، در برابر جوامعی که به تجارت خارجی آزاد» و «استراتژی توسعه صادرات» روی آوردند، تقریباً توجه همگان در سراسر جهان سوم را به خود جلب کرده است.
از طرفی ، دگرگونی های ریشه ای در سیاست و اقتصاد بین المللی و در رأس همه،شکست اقتصادهای متمرکز در بلوک شرق در واقع روندی را که از قبل شروع شده بود به اوج خود رساند. این امر هم الگو و هم حمایت های سیاسی، نظامی و اقتصادی از ناحیه این الگو را یکباره از صحنه ناپدید ساخت و در نتیجه تردیدی بسیاری از کشورهای در حال توسعه حتی آنها را که طی دهه ها بینش ها و روشهای متفاوتی را صمیمانه و مجدانه پیگیری کرده بودند (مثل چین،هند ، سوریه و ... ) برطرف ساخت.
کاهش بیش از پیش اهمیت مواد خام و محصولات کشاورزی نیز که اغلب کشورهای در حال توسعه تاکنون برای کسب ارز خارجی به صادرات آنها وابسته بوده اند،عامل مهم دیگری درالزام جهان سوم به جستجوی راههای نو بوده است. نزول قابل ملاحظه بهای این مواد طی یکی دو دهه گذشته بیش از پیش ثابت کرده است که کشورهای در حال توسعه نه تنها دیگر نمی توانند با تکیه بر آنها (حتی مهمترین آنها یعنی نفت) وزنه ای در اقتصاد جهانی به شمار آیند، بلکه با توجه به رشد تکنولوژی و پیدایش مواد جایگزینی و علل دیگر هر روز درآمد حاصل از صادرات این اقلام کمتر و کمتر می شود.
مطابق گزارش بانک جهانی اگر چه کشورهای در حال توسعه از 1980 تا 1990 معادل 45% بر حجم صادرات خود افزوده اند، اما کاهش شدید بهای اقلام صادراتی آنها عملا مانع از افزایش درآمد این کشورها شده است. براساس این گزارش طی این مدت بهای قهوه 70% بهای شکر 60% پنبه و کائوچو 50% و متوسط بهای واقعی محصولات کشاورزی 39% کاهش یافته است. در این گزارش همچنین پیش بینی شده است که تنها محتمل است که در اواخر دهه 90 بهای این اقلام به کندی رو به رشد نهد. در همین مورد در خورد یادآوری است که بهای واقعی نفت نیز از سال 1980 تا کنون بیش از 75% کاهش داشته است1.
در چنین شرایطی گرایش کشورهای جهان سوم به اقتصاد آزاد در داخل، و تجارت آزاد در خارج، با هدف نهایی پیوستن به جرگة صادرکنندگان کالاهای صنعتی متنوع و فرار از دور باطل اقتصاد تک محصولی از ویژگیهای چرخشی است که اکثریت قریب به اتفاق این کشورها در حال انجام آن هستند. در همین حال، تلاش آنها برای جلب سرمایه های خارجی، اجرای پروژه های مشترک با شرکت های چندملیتی و استفاده از اعتبارات بین المللی و بذل هر کوششی در راه احتراز شرایط لازم برای این منظور از پیامدهای نمایان چنین چرخشی است.
این تحولات به نوبة خود باعث شده است که سازمانها و تشکیلاتی چون گات،صندوق بین المللی پول و بانک جهانی که در چندین دهه اخیر تلاشی کند را به منظور اشاعه راه و رسم های اقتصادی مورد نظر خود در سراسر جهان صورت می دادند، ناگاه با اقبالی تازه مواجه شوند و گوشهای شنواتری در غالب کشورهای جهان سوم بیابند (گفتنی است که همه عوامل فوق الذکر از جمله عواملی است که شکل گیری یک نظم اقتصادی در سطح جهانی را اجتناب ناپذیر ساخته و عملاً در دستور کار قرار داده است).
شامل 64 صفحه word
چکیده
مورفولوژی کنونی خراسان شمالی حاصل فرایندهای فرسایش است که پس از تاثیر آخرین فازهای کوهزایی آلپین Passaderion movement بوقوع پیوسته است. رسوبگذاری در دورانهای مزوزوئیک و سنوزوئیک تقریباً بطور پیوسته در این حوضه ادامه داشته و پانزده سازند در آن قابل تشخیص است که همه آنها در شرق حوضه برونزد دارند ولی بطرف غرب و شمالغرب به دلیل عوامل زمین شناسی ساختمانی، حرکات حوضه در زمان رسوبگذاری و ضخامت زیاد سازندها این مسئله دیده نمی شود. این رسوبات در اواخر میوسن و قبل از پلیوسن چین خورده و تشکیل آنتی کلینالها و سین کلینالهایی را داده است.
هدف از این مطالعه بررسی اشکال ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه خراسان شمالی و ارتباط این واحدها با واحدهای زمین شناسی را نشان می دهد.
ارتفاع توپوگرافی از جنوبشرق به سمت شمالغرب افزایش پیدا می کند که سازندهای آهکی در ایجادانها تاثیر داشته است.
در سازمدهای مزدوران تیرگان کلات و چهل کمان اشکال کارستیکی فراوانی دیده می شود.
واحدهای سنگی مقاوم (Competent) و متراکمی چون آهکی سازند مزدوران و تیرگان غالباً نواحی برآمده در تاقدیسها را تشکیل داده و واحدهای نامقاوم (Incompetent) و فرسایش پذیری چون ماسه سنگها، مارنها و شیلهای سازندهای شوریچه، سرچشمه و سنگانه در نواحی پست در هسته ناودیسها دیده می شوند. چنین اختلاف مقاومتی چین خوردگی این واحدها را در رشته جبال کنترل می نمایند. بطوریکه هرچه ضخامت این واحدهای سنگی نامقاوم بیشتر باشد چین خوردگی فشرده تر و نامنظم تر و با کاهش ضخامت آنها چین های بازتر و منظم تری تشکیل می گردد.
در این منطقه بعلت ریزشهای فراوان جوی و نفوذ آب همچنین تحت تاثیر نیروی ثقل و در جهت شیب توپوگرافی لغزش رسوبات صورت می گیرد.
زمین لغزش یکی از پدیده های ژئومورفولوژیکی نسبتاً خطرساز در منطقه می باشد که می تواند برای ادامه زندگی روستائیان در بعضی مناطق مشکل ساز باشد.
مقدمه
لندفرمها یا ناهمواریهای زمین عمومی ترین و رایج ترین چهره هایی هستند که افراد دست اندرکار در عملیات زمین شناسی صحرایی با آن مواجه هستند. اگر ناهمواریها خوب و درست تحلیل شوند خواهند توانست تاریخ زمین شناسی ساختمان ولیتولوژی یک ناحیه را روشن سازند.
دانشمندان علوم زمین هر یک برداشتی متفاوت اما نزدیک بهم در مورد تعریف و محتوای علمی ژئومورفولوژی دارند. لئوپولد (Leopold) ولمن (Wolman) و میلر (Miller) معتقدند که قسمت اعظم ژئومورفولوژی همان زمین شناسی چینه شناسی است، زیرا که در طی یک دوره زمانی طولانی در نتیجه عمل تدریجی فرآیند های مورفولوژیک جلوه ژئومورفورلوژیک برخی لندفرمها از بین می رود لیکن آثار فرسایش و خواص رسوبگذاری که در ارتباط با خواص فیزیکی و شیمیایی محیط رسوبگذاری کنترل می شود، در روی رسوبات آن دوره محفوظ می ماند و جلوه خاصی به لندفرمها می بخشد. بدین ترتیب تفسیر مورفولوژی لندفرمها و نیز ویژگی های رسوباتی را که خطوط اصلی شکل لندفرمها را مشخص می کند بعنوان پارامترهای تشخیص داده های کمی در مورد فرآیندها و لندفرمهای وابسته فراهم می سازد که قابلیت تفسیری لازم برای مشخص کردن محیط های زمین شناسی و اقلیمی اشکال زمین را دارا بوده و از طریق آن وقایع ژئومورفولوژیک بازسازی گردیده و تاریخ چشم انداز مشخص می شود.
بریان (Bryan) نیز بگونه ای دیگر تاید می کند چشم انداز ژئومورفولوژیک نمی تواند بطور مناسبی تفسیر گردد مگر اینکه تاریخ ژئومورفولوژیک تحول و تکامل آن مورد مطالعه قرار گیرد و بدین ترتیب با مطرح کردن بعد زمان در تحول و تکامل اشکال به یک تمایل تاریخی در ژئومورفولوژی ایجاد می کند.
بریان معتقد است که هدف اولیه ژئومورفولوژی تشخیص و تمایز لندفرمهای گذشته از لندفرمهای ناشی از فرآیندهای امروزی است وی از اینگونه بررسی ها برای روشن کردن تاریخ ژئومورفیک مناطق بر حسب کنترل کننده های زمین شناسی و اقلیمی استفاده می کند.
باید گفت ژئومورفولوژی و تحقیقات ژئومورفولوژیکی امروزه در جهان از اهمیت خاصی برخوردار است بطوریکه اکثر کشورها طی برنامه ریزی های عمرانی اقدام به تهیه نقشه های ژئومورفولوژی و مطالعات ژئومورفولوژیکی از نواحی در حال توسعه می نمایند. این مطالعات از عناصر مهم در مراحل اولیه عمران هر ناحیه محسوب می شود و همراه سایر علوم نقش عمده ای در توسعه مناطق دارد.
مطالعات مزبور هنگامی موثرتر واقع می شود که ارتباط بین زمین شناسی و واحدهای مختلف زمین شناسی را با مورفولوژی منطقه پیدا کرده و اثرات مسائل جوی و طبیعی را بر روی واحدهی مختلف زمین شناسی ارزیابی کنیم.
این تحیق مقدماتی مروری است بر زمین شناسی منطقه کپه داغ در شمالشرق ایران که با جمع آوری اطلاعات مربوط به هواشناسی و وضعیت اقلیمی همچنین مسائل سنگ شناسی و زمین شناسی منطقه و خصوصیات تکتوفیکی آن، پدیده های ژئومورفولوژیکی این ناحیه را که یکی از ایالات ساختاری ایران محسوب می شود و مورد مطالعه قرار داده و ارتباط بین واحدهای ژئومورفولوژی و زمین شناسی را بصورتی مدون ارائه خواهد کرد که این هدف نهایی ما بوده است.
آنها که به ماهیت تحقیقات ژئومورفولوژی آشنایی دارند بخوبی می دانند که برای تشخیص یک منطقه ژئومورفولوژیک و تفسیر پدیده های مختلف ژئومورفولوژیکی آن لازم است که مسائل مربوط به زمین شناسی ناهمواری، اقلیم شناسی، آب شناسی، خاکشناسی و امثال آن تلفیقاً مورد توجه قرار گیرد و در بررسی تاثیرات است متقابل این مسائل در همدیگر نظر کلی در مورد کم و کیف چشم اندازهای ژئومورفولوژیکی ابراز می گردد این تحقیقات نیز طی مراحلی که ذیلاً بدان اشاره می شود انجام گردیده است.
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه 2
فصل اول
1-1- کلیات 5
2-1- تاریخچة بررسی 11
3-1- زمین شناسی و چینه شناسی منطقه 11
4-1- کامبرین 12
1-4-1- سازند باروت E bt 12
2-4-1- سازند میلت E m 12
5-1- اردویسین – سیلورین 13
6-1- اردویسین 14
1-6-1- Os,sh واحد زیرین 14
2-6-1- (Ov) 14
7-1- دونین 15
1-7-1- واحد زیرین (Ds) 15
2-7-1- واحد بالایی (D I,sh) 15
3-7-1- Osh,s 15
4-7-1- O1, sh,s 15
8-1- نهشته های کواترنر 16
1-8-1- آتشفشان جوان (QLO) 17
9-1- رسوبهای ترشیری 17
1-9-1- ائوسن 17
2-9-1- نئوژن 18
3-9-1-Ng1(1) 18
4-9-1-Ng2 (11) 18
10-1- ژوراسیک 19
1-10-1 سازند شمشک Jss 19
2-10-1- سازند چمن بید jch 20
3-10-1- سازند مزدوران j-Kmz 20
4-10-1- سازند شوریجه Ksh 22
5-10-1- سازند سرچشمه (Ksr) 23
6-10-1- سازند تیرگان (Ktr) 23
7-10-1- سازند سنگانه (Ksn) 24
8-10-1- سازند آبدراز (Kab) 25
11-1- زمین ساختمانی و تکتونیک منطقه 25
1-11-1- ویژگی سنگهای رسوبی 28
2-11-1- ویژگی سنگهای آذرین 30
12-1- بررسی های ساختمانی 31
13-1- گسل های منطقه 33
1-13-1- گسل های تراشی و واژگونه 33
2-13-1- گسله کوه سلوک 34
3-13-1- گسله قرچه رباط 34
4-13-1- گسله شیرویه 34
5-13-1-گسله گردنه حصار 34
6-13-1- گسله شمال سارران 34
7-13-1- گسله چهار خروار 34
14-1- محیط تکتونیکی 36
15-1- زمین شناسی اقتصادی 42
16-1- ژئوشیمی و پترولوژی 43
1-16-1- بررسی عناصر اصلی 47
2-16-1- بررسی عناصر کمیاب و ناسازگار 49
17-1- رده بندی شیمیایی و کانی شناسی 49
18-1- کانی شناسی و سنگ شناسی 50
1-18-1- سنگهای رسوبی 53
2-18-1- رده بندی در محیط تشکیل سنگهای رسوبی 55
3-18-1- سنگهای آتشفشانی 57
4-18-1- فاز اول 58
5-18-1- فاز دوم 59
6-18-1- فاز سوم 59
فصل دوم
1-2- تاریخچه مطالعات ژئومورفولوژی در ایران و حوضه کپه داغ 64
2-2- مختصری از ژئومورفولوژی ایران 65
3-2- رشته کوهها 68
4-2- دشتها 69
5-2- موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه 69
6-2- موقعیت اقلیمی و آب و هوایی منطقه 72
7-2- بررسی درجه حرارت در منطقه 77
8-2- زمین شناسی عمومی حوضه کپه داغ 80
9-2- چینه شناسی حوضة کپه داغ 81
10-2- تکتونیک حوضه کپه داغ 89
11-2- مورفوتکتونیک 92
12-2- بررسی ژئوموفورفولوژیکی سازندهای حوضة کپه داغ 96
13-2- برخی از پدیده های ژئومورفولوژیکی در حوضه کپه داغ 111
فصل سوم
1-3- موقعیت جغرافیایی زون بینالود 121
2-3- وضعیت آب و هوا 121
3-3- گسترش جغرافیایی تشکیلات ژوراسیک در زون مورد مطالعه 124
4-3- موقعیت زون بینالود در ارتباط با حوضه های رسوبی – ساختاری ایران 126
5-3- اشاره ای به وضعیت تکتونیکی ناحیه 129
6-3- چینه شناسی زون بینالود 130
7-3- رسوبات ژوراسیک در برش مورد مطالعه 131
8-3- مشخصات لیتولوژیکی سکانس رسوبی مورد مطالعه 131
9-3- زمین ساخت راندگی ناحیة بینالود، شمال شرق ایران 133
نتیجه گیری 154
منابع 155