جوغن یا جوغان ( جوقن یا جوقان ) در قبور گبری چیست ؟ آیا نشانه دفینه و گنج است ؟
جوغن در زبان آریاییان به معنی کاسه می باشد . در بعضی متون نیز از جوغان میتوان معنی هاون را برداشت نمود . در هر صورت مفهومی که منتقل میکند فضایی دایره شکل است که پیرامون و اطرافش به وسیله سنگ ، فلز ، سفال و هرچیز دیگری پوشیده باشد . تعبیر کاسه برای کلمه جوغن بسیار مناسب است .در حال حاضر به سنگ نگاره های مثلثی شکل و مربع و مستطیل و ... نیز جوغن اطلاق می شود. چند مکان تاریخی و روستا در کشورمان داریم که نامی برگرفته از جوغن دارند مثلا چغان تپه کردستان ، تپه چوغان لو در آذربایجان و ....
اقوام هند و اروپایی بنا بر اعتقاداتشان گورهایی مدور و کوچک میساختند و مردگان خودرا درون آن به دفن میکردند . ( دلایل آن در نسخ استخوانی و نحوه تدفین آریایی تشریح شده ) این قبور حفره مانند ، شباهت زیادی با کاسه و یا هاون داشت به نظر نگارنده علامت جوغن از همان زمان برای نماد قبر مورد استفاده قرار گرفته است . البته مشاهدات باستانشناسان نیز موید هم زمانی آغاز بکار گیری نماد جوغن ، برای شناسایی قبور گبریان ، با این نوع تدفین میباشد . جوغن فقط و فقط نشانه وجود قبر است . به همین دلیل است که در ارتفاعات پایین تر قبرستانهای گبری ، که تعداد بیشتری از مردم که همانا کشاورزان و ...مردم عادی هستند ، وجود دارد و در ارتفاعات بلند تر که اکثر مقبره ها در آن قرار دارد تعداد جوغنها خیلی کمتر می شود .
جوغنها به صورت افقی روی سطح سنگ ، عمودی بر دیواره سنگ و مایل وجود دارند که همگی نشانه وجود قبرند مگر اینکه نماد های دیگری نیز به همراه آن بکار گرفته باشند که این نمادها میتوانند نشانه وجود هدایا باشند .
یکی از مواردی که از این جوغنها استفاده میشده این بوده که درون آن مواد یا روغن خاصی می ریختند و آتش میزدند و در کنار نور و گرمای آن و چه بسا دود حاصل از آن ، به اجرای مراسم های مذهبی خود می پرداختند .
کتاب پک کامل جوغنها2