یکی از بیماریها که در یکی دو دهه اخیر نام آن زیاد به گوش می خورد بیماری آرتروز است. این بیماری که در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. از شایعترین بیماریهای مفصلی به شمار می آید. عوامل متعددی در روند بیماری آرتروز موثرند. عواملی مثل جنسیت، نژاد، وراثت یا نحوه زندگی افراد، آمار مبتلایان به بیماری آرتروز در قاره آسیا بیشتر از سایر نقاط دنیاست. اسکلت بدن ما از استخوان های متعددی تشکیل شده است.
هر کدام از اعضای بدن استخوانهای مخصوص خود را دارد. گاه این استخوانها از اعضا درونی بدن محافظت می کنند مثل استخوانهای قفسه سینه که از قلب و شش ها مراقبت می کنند و تقریبا" ثابت و بی حرکت هستند و گاه نقش حرکتی بر عهده دارند، مثل استخوانهای دست یا پا که با کمک عضلات چسبیده به آنها حرکت می کنند. در فاصله بین یک استخوان تا استخوان بعدی مفصل قرار گرفته است. مفصل ها مثل لولا عمل می کنند. استخوانها روی مفصل ها می چرخند، بدین ترتیب حرکت در یک عضو میسر می شود. سطح مفصل که با استخوان در ارتباط است با لایه لغزنده ای بنام غضروف پوشیده شده است. لغرندگی سطح غضروف چرخش استخوان روی مفصل را ممکن می کند. با گذشت زمان و سپری شدن عمر سطح مفاصل یا همان غضروف دچار سائیدگی و از بین رفتگی می شود. با کم شدن لغزندگی، حرکت یا چرخش استخوانها روی مفاصل با درد همراه می شود. بیماری آرتروز بیماری است که در آن سطح مفصل یا همان غضروف به شدت آسیب دیده و تا حد زیادی از بین رفته است.
به همین جهت چرخش یا حرکت استخوان روی مفصل با درد شدید همراه است. درد با شروع حرکت آغاز می شود و با استراحت بهبود می یابد. از بین رفتن غضروف در بیماری آرتروز تنها به علت پیری نیست. عوامل متعددی می توانند موجب سائیدگی سطح مفصل و بروز بیماری آرتروز شوند. کار و فعالیت شدیدبدنی، اضافه وزن یا ورزشهای سنگین از جمله این موارد هستند. مفاصل استخوانهای زانو و مفاصل استخوانهای لگن بیشتر از سایر مفاصل دچار فرسایش و سائیدگی می شود به همین جهت آرتروز در این مناطق شایع تر است. اما احتمال بروز آرتروز در هر یک از بندها یا همان مفصل های بدن وجود دارد. به عنوان مثال آرتروز انگشتان که در تایپیست ها شایع است. سیر بیماری در افراد مختلف متفاوت است و کاملا" به نحوه زندگی فرد وابسته است. متاسفانه هیچ راهی برای ترمیم غضروف فرسوده و از بین رفته وجود ندارد. پیشرفت بیماری آرتروز موجب خشک شدن عضو می شود.
اصطلاحی که مفهوم آن تخریب شدید غضروف و عدم تحرک استخوان بعلت درد زیاد است. این حالت که بیشتر در بیماران مبتلا به آرتروز زانو مشاهده می شود ضعف یا تنبلی عضلات چسبیده به استخوانهای پا را به دنبال دارد و وضعیت بدنی بیمار را وخیم تر می کند. به همین علت پزشکان تاکید می کنند افراد مبتلا به آرتروز علاوه بر انجام کارهای روزمره به نرمشهای سبک بپردازند. درمان بیماری آرتروز بسیار سخت و تقریبا" غیر ممکن است. برای کاهش درد بیمار باید بطور مداوم از داروهای مسکن و ضدالتهابی استفاده کند. مصرف مداوم این داروها به سایر اندامهای بدن آسیب می زند. احتمال بروز حمله های قلبی در این افراد بیشتر از سایرین است. مصرف مقادیر فراوان داروهای التهابی موجب افزایش فشار خون می شود به همین جهت اندازه گیری مرتب و مداوم فشار خون نکته ای است که در این بیماری باید به آن توجه ویژه شود. نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان می دهد که وجود مکمل های غذایی مانند مواد غذایی سرشار از کلسیم و منیزیم فرسایش غضروف را به تأخیر می اندازد. شیر و لبنیات حاوی این مواد هستند. تغذیه صحیح بخصوص در سنین رشد موجب نیرومند شدن استخوان بندی اسکلت می شود
عوامل بروز آرتروز:
- میزان بروز آرتروز با مسائل ژنتیکی و نژادی ارتباط دارد. بررسیها نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به این بیماری در خانمها بیشتر است.
- سن بالا: بزرگترین عامل خطرساز برای استئوآرتریت سن می‌باشد. بطوریکه در زنان با سن کمتر از 45 سال فقط 2% و در سنین بین 64-45 سال میزان شیوع 30% بوده است. و بالای 65 سال این میزان 68% بوده است.
- ضربه: ضربه‌های شدید و استفاده مکرر ازمفصل نیز از عوامل خطر ساز مهم جهت آرتروز هستند بی‌کفایتی رباط متقاطع قدامی و آسیب منیسک منجر به استئوآرتریت زانو می‌شود. اگرچه آسیب غضروف مفصل ممکن است در هر زمان طی آسیب یا بعد از آن بوجود آید، در صورت استفاده از مفصل مبتلا (مثلا از قبل شکسته) حتی غضروف طبیعی نیز در صورت ناپایدار بودن مفصل از بین می‌رود.
- چاقی: چاقی از عوامل خطر آرتروز در زانو و دست است. تحقیقات نشان داده که کاهش وزن به میزان 5 کیلوگرم احتمال بوجود آمدن آرتروز علامتدار زانو را 50% کاهش می‌دهد.
علایم آرتروز:
استئوآرتریت غالبا به صورت دردی عمقی در مفصل مبتلا توصیف می‌شود که این درد با کارکرد مفصل تشدید می‌یابد و با استراحت برطرف می‌شود، اما با پیشرفت بیماری ممکن است درد دائمی باشد. سفتی و خشکی مفصل مبتلا در هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از مدتی دوره بی‌فعالیتی و بی‌تحرکی ممکن است بارز باشد. اما پس از تقریبا 30 دقیقه تسکین پیدا می‌کند. بیمار ممکن است برای حرکت مفاصل خود با مشکل مواجه شود و قادر نباشد آنها را خم و راست کند.
آرتروز در مفاصل غیر معمول:
الگوی گرفتاری مفاصل دیگر که به ندرت دچار آرتروز می‌شوند، تحت تاثیر پرکاری شغلی یا غیر شغلی قبلی قرار دارد. بنابراین ، آرتروز مچ پا در رقاصان باله ، آرتروز آرنج در پرتاپ کنندگان بیس‌بال و مفصل انگشتان دست در مشت‌زنان شایع است. با اینکه آرتروز در هریک از این مفاصل ، در میان جمعیت عمومی چندان شایع نیست. ولی با این حال ثابت نشده است که دویدن یا پیاده‌روی با مسافت طولانی ، سبب آرتروز شود. ولی در مقابل ، افراد شاغل در برخی از فعالیتهای شغلی مانند افراد به کار برنده مته دستی ، کارگران نخ ریسی و کشتی سازی و ... ممکن است دچار آرتروز در مفاصلی شوند که مورد استفاده مکر شغلی قرار می‌گیرند.
تشخیص:
تشخیص آرتروز معمولا بر اساس ویژگیهای بالینی (علایم) و رادیوگرافی (عکس) صورت می‌گیرد در مراحل اولیه ، رادیوگرافی ممکن است طبیعی باشد، اما با از بین رفتن غضروف مفصل ، تنگ شدگی فضای مفصل و سایر تغییرات آشکار می‌گردد.
شامل 7 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود مقاله آشنایی با بیماری آرتروز و بیماریهای مفصلی
