دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
80 ص
به منظور بررسی اثر رقابت یولاف وحشی با ارقام گندم تحت تاثیر تنش شوری در سال زراعی 85- 84 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند با سه تکرار انجام گرفت. این آزمایش به صورت طرح کرت های خردشده که در آن شوری آب آبیاری در سه سطح )5/1، 5/5 ، 5/10 دسی زیمنس بر متر) به عنوان کرت های اصلی و تراکم یولاف (صفر و 160بوته در متر مربع) و ارقام گندم شامل (روشن- مهدوی و قدس) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت های فرعی لحاظ شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که صفاتی مانند تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه تحت تاثیر شوری قرار گرفتند و افزایش شوری باعث کاهش این صفات گردید. اثر رقم بر صفاتی مانند ارتفاع بوته،تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه،عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. رقم روشن از لحاظ این صفات برترین بود.اثر وجود یا عدم وجود یولاف بر شاخص SPAD معنی دار بود به طوری که بیشترین شاخص SPAD از تراکم 160 بوته در متر مربع یولاف حاصل شد.اثر متقابل شوری و رقم بر وزن هزار دانه عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود.همچنین اثر متقابل شوری و تراکم یولاف بر عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود.اثر متقابل رقم و تراکم یولاف بر وزن هزار دانه،عملکرد بیولوژیک،عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود.عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز تحت تاثیر اثر متقابل شوری در تراکم یولاف و رقم قرار گرفت.بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش با افزایش شوری عملکرد دانه، کاهش یافت ولی وجود یولاف به میزان160 بوته در متر مربع باعث کاهش معنی داری در عملکرد دانه نشد.همچنین از بین ارقام مورد مطالعه رقم روشن بیشترین دانه را دارا بود.
گندم یکی از عمده ترین محصولات کشاورزی است که قسمت عمده کالری و پروتئین مورد نیاز مردم جهان را تامین می کند. به طوری که حدود56 درصد انرژی و 50 درصد پروتئین مردم دنیا از طریق غلات تامین می شود. حدود 52 درصد از زمین های قابل کاشت دنیا زیر کشت غلات بوده که یک سوم ان به گندم اختصاص دارد. در ایران از 12 میلیون هکتار اراضی زراعی کشور حدود 2/6 میلیون هکتار زیر کشت گندم می باشد.
شوری خاک یکی از مهم ترین محدودیتهای تولید محصولات زراعی است (6 ، 48 ، 49 ،100، 119) که بالغ بر 95 میلیون هکتار از اراضی زراعی جهان را تحت تاثیر قرار داده است (36 ، 48). شوری خاک یکی از عمده ترین مشکلات کشاورزی در نواحی خشک و نیم خشک است (47 ، 113 ، 115). در این نواحی کمبود آب، وجود گرما و اقلیم بسیار خشک غالبا علت اصلی شوری می باشند که تولید گیاهان را محدود می کنند. به طوری که هر ساله ده هزار هکتار از زمین های کره زمین برای کشاورزی نامناسب می شوند (108). عوامل مختلفی در شور شدن خاک نقش دارند. برخی از این عوامل عبارتنند از: ورود آب شور به زمین ، رواناب جاده هایی که از نمک برای ذوب یخهای سطح آنها استفاده شده اند ، آب شور استخراجی نفت و گاز و بالا رفتن غلظت یونهای معدنی در خاک در اراضی آبی به علت استفاده غیر صحیح از آب آبیاری و یا کود (101). علاوه بر این شوری خاک تا حد زیادی تحت تاثیر رطوبت و بارندگی قرار دارد (36). زراعت آبی و انجام عملیات آبیاری در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین ممکن است منجر به شور شدن خاک و کاهش تولیدشود زیرا طی عمل آبیاری و نمکهای محلول در آب وارد زمین شده و سپس به دنبال تبخیر آب از سطح این اراضی و نمکها در خاک تجمع پیدا کرده و گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهند (69).
مناطقی که تحت شوری آب و خاک قرار دارند بطور کامل و دقیق شناخته نشده اند. ولی آنچه مسلم است این مناطق از وسعت زیادی برخوردار می باشند. 25 درصد کل سطح زمین را اراضی شور تشکیل می دهند. در ایران از 165 میلیون هکتار اراضی قابل کشت و 24 میلیون هکتار آن را خاکهای شور و شور باتلاقی تشکیل می دهند (2، 8 ، 16)همچنین به علت بهره برداری گسترده از منابع آب و خاک مساله شوری به تدریج جدی تر می شود.
زیرا تحت برخی شرایط حتی آب با بهترین کیفیت ممکن است باعث تجمع نمک در خاک در حدی شود که باعث محدودیت تولید گردد (74 ،110). هر ساله میلیونها تن نمک از طریق آب آبیاری به خاکهای تحت آبیاری اضافه می شود (14 ، 19 ،106). لذا به موازات انتخاب روشهای اصلاحی برای احیا خاکهای شور مانند زهکشی و شستشوی خاکهای شور و روشهای زراعی نظیر انتخاب زمان مناسب کاشت و استفاده از مالچ و بذرکاری داخل فارو و آبیاری سنگین بعد از بذرکاری و معرفی گونه ها و ارقام متحمل به شوری و اصلاح گیاهان برای تحمل به شوری می تواند یک روش اقتصادی و مفید در جهت غلبه بر مشکل شوری باشد (4،16 ،111).
از آنجایی که اکثر آزمایشات انجام شده در مورد تنش شوری در محیطهای کنترل شده و با استفاده از آبهای شور مصنوعی که با یک یا ترکیبی از چند نمک ساخته شده اند و آن هم بر روی سلول یا بافت و در یک مرحله از رشد گیاه انجام گرفته است که نتایج حاصل از این آزمایشات قابل تعمیم به شرایط مزرعه نبوده لذا انجام تحقیقات برای تعیین مکانیزم های مقاومت به شوری و در شرایط طبیعی لازم است.
علاوه بر شوری وجود علفهای هرز در مزارع و رقابت آنها با گیاه زراعی یکی دیگر از عوامل کاهش عملکرد گندم است. این گیاهان مانع دسترسی مطلوب گیاه زراعی به عوامل رشد می شود (33).
همچنین وجود علفهای هرز در مزارع گندم باعث افزایش هزینه های تولید ناشی از کنترل شیمیایی و زراعی و کاهش کیفیت محصول و افزایش هزینه بوجاری بذر می شود (12،14،24).
در میان علفهای هرز گندم. یولاف وحشی یکی از مهمترین و قدیمی ترین علفهای هرز است که قدرت رقابت زیادی با گندم دارد و از این طریق باعث کاهش عملکرد آن می شود ( 65 ، 66).
به عنوان مثال هوم (80) گزارش کرد که به ازای هر بوته یولاف وحشی در متر مربع عملکرد غلات پاییزه و بهاره به ترتیب 4 و8 کیلوگرم در هکتار کم خواهد شد (81).
گونه های یولاف وحشی به عنوان علف هرز 20محصول زراعی در55 کشور جهان مطرح هستند (91).
در آمریکا آلودگی یولاف وحشی در غلات دانه ریز سالیانه باعث یک میلیارد دلار خسارت ناشی از کاهش عملکرد و هزینه های کنترل آن می شود (127).
خصوصیاتی چون تولید مثل سریع و زیاد (11،112). سهولت سازگاری به دامنه وسیعی از شرایط محیطی (111،112،118). خواب بذر(111) و قدرت رقابت زیاد (118) باعث شده اند که این علف هرز یکساله از مشکل سازترین علفهای هرز باریک برگ در غلات دانه ریز باشند.
در حال حاضر یکی از محصولات اصلی در فلات مرکزی ایران گندم می باشد که آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی تحت کشت آن در این مناطق عمدتا از چاههای عمیق تامین می شود.
طی سالهای اخیر عموما برداشت آب از این چاهها خیلی بیشتر از میزان تغذیه آبهای زیر زمینی بوده است.
این امر علاوه بر تخلیه سریع سفره های زیر زمینی , شور شدن تدریجی آب را نیز بدنبال داشته بطوریکه در بسیاری از مناطق روند شور شدن آب رو به افزایش است. از طرف دیگر گزارش هایی وجود دارد که یولاف وحشی در اراضی تحت کشت گندم که با آب شور یا نسبتا شور آبیاری می شوند نیز وجود دارد ولی میزان رقابت آن مشخص نیست. با توجه به اینکه قدرت سازگاری این گیاه به شرایط متغییر محیطی بسیار بالاست و می توان گفت احتمالا در آینده علیرغم شور شدن بیشتر آب در بخش کشاورزی حضور این علف هرز در مزارع افزایش پیدا کند. بنابراین با توجه به اینکه تحقیقات در خصوص رقابت یولاف وحشی و گندم تحت شرایط شوری در منطقه اندک است. این آزمایش با هدف بررسی اثر رقابت یولاف وحشی و ارقام گندم تحت تنش شوری در منطقه بیرجند طراحی و اجرا گردید.
فهرست
موضوع صفحه
چکیده
فصل اول 8
1- مقدمه 9
فصل دوم 12
2- بررسی منابع 13
1-2 اثرات عمومی شوری 13
2-2 اثر شوری بر گندم 14
3-2 اثر شوری بر ارتفاع 15
4-2 اثر شوری بر ماده ی خشک اندامهای هوایی 15
5-2 اثر شوری بر شاخص spad 16
6-2 اثر شوری بر عملکرد و اجزا عملکرد 16
1-6-2 تعداد پنجه 16
2-6-2 تعداد دانه در سنبله 16
3-6-2 وزن هزار دانه 17
4-6-2 عملکرد بیولوژیک 17
5-6-2 شاخص برداشت 17
7-2 اثر علفهای هرز بر عملکرد گندم 17
فصل سوم 21
3- مواد روشها 22
1-3 موقعیت و زمان اجرای طرح 22
2-3 خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش 22
3-3 مشخصات طرح آزمایشی 22
4-3 کاشت یولاف وحشی 22
5-3 کاشت گندم 23
6-3 آبیاری 23
7-3 صفات مورد اندازه گیری 23
8-3 اندازه گیری شاخص spad 24
9-3 اندازه گیری 24
10-3 محاسبات آماری 24
فصل چهارم 25
4- نتایج و بحث 25
1-4 ارتفاع 26
2-4 شاخص spad 30
3-4 تعداد خوشه در متر مربع 34
4-4 تعداد دانه در خوشه گندم 37
5-4 وزن هزار دانه 42
6-4 عملکرد بیولوژیک 47
7-4 عملکرد دانه 52
8-4 شاخص برداشت 58
نتیجه گیری و پیشنهادات 64
فهرست منابع 69
فهرست اشکال
شکل 1: میانگین ارتفاع بوته در ارقام گندم 26
شکل 2: اثر متقابل شوری در رقم بر ارتفاع گندم 27
شکل 3: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر ارتفاع گندم 27
شکل 4: اثر متقابل شوری در واریته بر ارتفاع بوته گندم در شرایط عدم وجود یولاف 28
شکل 5: اثر متقابل شوری در مواریته بر ارتفاع گندم در شرایط وجود یولاف 29
شکل 6: میانگین شاخص spad درارقام گندم 30
شکل 7: اثر متقابل شوری در رقم بر شاخص spad 31
شکل 8: مقایسه میانگین اثر تراکم یولاف بر شاخص spad 31
شکل 9: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر شاخص spad 32
شکل 10: اثر متقابل شوری واریته بر شاخص spad در شرایط عدم وجود یولاف 33
شکل 11: اثر متقابل شوری واریته بر شاخص spad در شرایط وجود یولاف 33
شکل 12: میانگین تعداد خوشه گندم در شوریهای مختلف آب ، آبیاری 34
شکل 13: میانگین تعداد خوشه در ارقام گندم 35
شکل 14: اثر متقابل شوری در رقم بر تعداد خوشه گندم 35
شکل 15: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر تعداد خوشه گندم 36
شکل 16: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر تعداد خوشه گندم 37
شکل 19: میانگین تعداد دانه در خوشه گندم در شوریهای مختلف آب ،آبیاری 38
شکل 20: اثر متقابل شوری در رقم بر تعداد دانه در خوشه گندم 39
شکل 21: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر تعداد دانه در خوشه گندم 39
شکل 22: اثر متقابل شوری در واریته بر تعداد دانه در خوشه در شرایط عدم وجود یولاف 40
شکل 23: اثر متقابل شوری در واریته بر تعداد دانه در خوشه در شرایط وجود یولاف 41
شکل 24: میانگین وزن هزار دانه گندم در شوریهای مختلف آب ، آبیاری 42
شکل 25: میانگین وزن هزار دانه در ارقام گندم 43
شکل 26: اثر متقابل شوری در رقم بر وزن هزار دانه گندم 44
شکل 27: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر وزن هزاردانه گندم 45
شکل 28: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر وزن هزار دانه گندم 45
شکل 29: اثر متقابل شوری در واریته بر وزن هزار دانه شرایط عدم وجود یولاف 46
شکل 30: اثر متقابل شوری در واریته بر وزن هزار دانه در شرایط وجود یولاف 47
شکل 31: میانگین عملکرد بیولوژیک در ارقام گندم 48
شکل 32: اثر متقابل شوری در رقم بر عملکرد بیولوژیک گندم 48
شکل 33: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر عملکرد بیولوژیک گندم 49
شکل 34: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر عملکرد بیولوژیک گندم 50
شکل 35: اثر متقابل شوری در واریته بر عملکرد بیولوژیک در شرایط عدم وجود یولاف 51
شکل 36: اثر متقابل شوری در واریته بر عملکرد بیولوژیک در شرایط وجود یولاف 52
شکل 37: میانگین عملکرد دانه گندم در شوری های مختلف آب ،آبیاری 53
شکل 38: میانگین عملکرد دانه در ارقام گندم 54
شکل 39: اثر متقابل شوری در رقم بر عملکرد دانه گندم 55
شکل 40: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر عملکرد دانه گندم 56
شکل 41: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر عملکرد دانه گندم 56
