
تعریف : گواتر بزرگی غده تیروئید است که با التهاب یا سرطان تیروئید همراه نیست . چندین نوع گواتر وجود دارد :
گواتر ساده وقتی بوجود می آید که غده تیروئید قادر به تأمین هورمون های تیروئیدی به مقداری که بدن به آنها نیازمند است نمی باشد . در این موقع غده تیروئید با بزرگ شدن سعی در جبران کمبود هورمونی می کند که گواتر ساده بوجود می آید .
گواترهای ساده در دو گروه تقسیم می شوند . گواتر ساده اندمیک و گواتر ساده تک گیر .
گواتر ساده اندمیک در مناطقی که دچار کمبود یا فقر ید هستند بوجود می آید . در این مناطق بسیاری از مردم دچار کمبود هورمون تیروئید ناشی از کمبود ید هستند که با جایگزینی ید در رژیم غذایی مثلاٌ اضافه کردن نمک یددار به نان قابل پیشگیری و درمان است .
در موارد تک گیری بیماری گواتر ساده علت بخوبی مشخص نیست .
بعضی داروها مثل لیتیوم یا آمینوگلوتتیماید نیز می تواند باعث گواتر ساده تک گیر شوند . عوامل ارثی نیز ممکن است در ایجاد بیماری دخیل باشد .
عوامل خطرساز برای ابتلا به گواتر عبارتند ازجنس زن ، سن بالای 40 سال ، کمبود ید در رژیم غذایی ، زندگی در مناطق اندمیک کمبود ید و سابقه فامیلی ابتلاء گواتر .
* پیشگیری : مصرف نمک های یددار در پیشگیری از گواتر اندمیک ( گواتر ناشی از کمبود ید ) بسیار موثر است .
ـ تهیه نمک یددار و توزیع آن بین مصرف کـنندگان بهترین روش رسانـدن ید به تمام مردم است.
2ـ رساندن ید با استفاده از روشهای دیگر نظیر افزودن ید به آب و نان و ... .
3ـاسـتفاده اجباری از نمک یددار در کارخانههای سـازنده مواد خوراکـی و نانواییها.
4ـ رساندن روغن یددار تزریقی یا خوراکی (آمپولهای یددار) که با یک تزریق تا چهار سال ید بدن تامین میشود ولی این روش هزینه بالایی دارد و قابل استفاده برای همگان نیست.
5ـ بسیج همگانی در اشاعه فرهنگ استفاده از نمک یددار.
6ـ نمک یددار جنبه درمانی نداشته و به منظور پیشگیری استفاده میشود.
* علائم و نشانه ها :
- بزرگی تیروئید که می تواند به صورت یک توده داخل غده بوده یا به صورت بزرگی غده تیروئید در جلوی گردن باشد .
- مشکلات تنفسی عبارتند از سرفه ، تنگی نفس ، خرخر ناشی از فشرده شدن نای توسط غده تیروئِید بزرگ .
- مشکلات بلع ناشی از فشرده شدن مری توسط غده تیروئید بزرگ شده
- خستگی عمومی و ضعف، عدم تحمل سرما، یبوست، گرفتگی صدا، صورت پف کرده، رنگ پریده از علائم عمده گواتر هستند. و در آزمایش خون در افراد بالغ کمخونی نیز مشاهده میشود.
- اگر اندازه هر لب تیروئید بطور واضحی قابـل تشخیص و بزرگتر از بند آخر انگشت خود شخص باشد گواتر واضح در کار است. بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی گواتر به 4 درجه تقسیم میشود:
- درجه یک: تیروئید قابل لمس و رویت نیست حتی اگر سر به عقب خم شود این مرحله را صفر مینامیم.
- درجه دو: تیروئید قابل لمس است اگر چه قابل رویت نباشد.
- درجه سه: تیروئید در حال عادی، هم قابل رویت و هم قابل لمس است.
- درجه چهار: تیروئید از فاصله نسبتا دور بزرگ و قابل رویت است و نیازی به لمس آن نیست.
* تشخیص :
- اندازه گیری سطح هورمونهای تیروئیدی برای بررسی وضعیت عملکرد تیروئید و کم کاری یا پرکاری احتمالی آن .
- انجام اسکن تیروئید معمولا برای گواتر ساده لازم نیست .
- انجام سونوگرافی از غده تیروئید و در صورت وجود توده در تیروئید انجام FNA برای رد احتمال بدخیمی .
- سونوگرافی هنگامی انجام می شود که در معاینه توده به دست بخورد . توده یک ضایعه کیستیک نباشد برای رد احتمال بدخیمی سلولی در توده نیاز به FNA است .
* درمان :
جایگزینی ید در رژیم غذایی و یا در موارد شدیدتر جایگزینی هورمون تیروئید معمولا سبب ایجاد سیر برگشتی در گواتر ساده ناشی از کمبود ید خواهد شد .
شامل 7 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله بیماری گواتر و راههای درمان