این پایان نامه به تهیه متن های آموزش واژه براساس نظریه حوزه های معنایی ویژه غیرفارسی زبانان سطح پیشرفته می پردازد. سوالاتی که این پژوهش به دنبال پاسخ به آنها بوده است عبارتند از:
1ـ کارآمدترین نظریه برای آموزش واژه کدام نظریه است؟
2ـ آیا بهترین روش برای آموزش واژه به زبان آموزان غیرفارسی زبان روش حوزه های معنایی است؟
3ـ آیا آموزش واژه ها براساس نظریه حوزه های معنایی در سطوح زبانی مختلف با هم تفاوت دارد؟
4ـ آیا روش حوزه های معنایی محدودیتی در نوع سوال ها ایجاد می کند؟
فرضیه های این تحقیق عبارتند از:
1ـ بهترین نظریه برای آموزش واژه نظریه حوزه های معنایی است.
2ـ کارآمدترین روش آموزش واژه روش حوزه های معنایی است.
3ـ آموزش واژه در سطوح زبانی مختلف با هم تفاوت دارد.
4ـ روش حوزه های معنایی در نوع سوالها محدودیت ایجاد می کند.
اهداف تحقیق
1ـ تهیه و تدوین متن های آموزش واژه
2ـ تبیین نظریه حوزه های معنایی
3ـ بررسی کارآمدی روش حوزه های معنایی در آموزش واژه
این نوع تحقیق، تحقیقی نظری است که برپایه ی مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. پایان نامه حاضر در 5 فصل تهیه شده است: فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم: مطالعات پیشین، فصل سوم: به تهیه و تدوین متن های آموزش واژه می پردازد، فصل چهارم: شامل ده متن آموزشی براساس موضوعات مختلف فرهنگی، ادبی، تاریخی، اجتماعی است، فصل پنجم: خلاصه و نتیجه، شامل بیان خلاصه ای از فصول مختلف و نتایج تحقیق و نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی.
واژه های کلیدی: حوزه های معنایی ، مدخل های واژگانی، تجزیه مولفه ای، اهمیت معنایی، تثبیت معنا، کوچکترین صورت آزاد، تعمیم افراطی.
فصل نخست – کلیات 1
1-1. مقدمه 2
1-2 بیان موضوع 2
1-3. هدف تحقیق و اهمیت آن 3
1-4. سوالات و فرضیه های تحقیق 4
1- 5 . مفاهیم 5
1-5-1 0 واژه 5
1-5-2 0 آموزش 7
1- 5- 3 0 نظریه آموزش 7
1- 5- 4 0 یادگیری 8
1- 5- 5 0 رابطه ی آموزش و یادگیری 9
1-5-6 0 مقایسه آموزش با یادگیری 9
1- 5- 7 0 حوزه های معنایی 10
1-5-8 0 خلاصه 11
فصل دوم : مطالعات پیشین 12
2-1 0 اهمیت واژه و مطالعات انجام شده در زمینه ی آموزش واژه 13
2-2 0 فرایندهای واژه سازی 14
2- 2-1 0 انواع فرایندهای واژه سازی 15
2-2-1-1 0 تصریف 15
2-2-1-2 0 اشتقاق 15
2-2-1-3 0 ترکیب 16
2-2-1-4 0 قرض گیری /وام گیری 16
2-2-1-4-1 0 ترجمه قرضی /عاریتی 16
2-2-1-5 0 گسترش/تعمیم 16
2-2-1-6 0 تخصیص 17
2-2-1-7 0 کوتاه سازی 17
2-2-1-7-1 0 سر واژه سازی 17
2-2-1-7-2 0 اختصار سازی 18
2-2-1-7-3 0 پسین سازی 18
2-2-1-7-4 0 بریدن 18
2- 2- 1- 8 0 تبدیل 18
2-2-2-1-9 0 ادغام / آمیزش 19
2-2-1-10 0 ابداع 19
2-2- 1-11 0 نام آوا 19
2- 2- 1- 12 0 مضاعف سازی 19
2-3- 0 انواع واژه 20
2-3- 1 0 واژه های قاموسی و واژه های دستوری نقش نما 20
2-3-2 0 واژه های دریافتی و واژه های تولیدی 21
2-4- 0 سیر تحول واژه 22
2-4-1 0 دوره ی بی توجهی به واژه 23
2-4-2 0 دلایل بی توجهی به آموزش واژه در گذشته 25
2-4-3 0 دوره ی توجه 26
2-4-4 0دوره ی پیشرفت 28
2-5 0 یادگیری واژه 29
2-5-1 0 مراحل یادگیری واژه 30
2-6 0 اصول اساسی در آموزش زبان 32
2-7 0 راهکارهای یادگیری و یاد آوری 33
2-7-1 0 انواع راهکارهای یادگیری 34
2-8 0 عوامل درون واژه ای موثر بر یادگیری واژه 35
2-9 0 انواع راهکارهای یادگیری واژه 35
2-9-1 0 راهکارهای مبتنی بر تکرار واژه / معنای واژه 36
2-9-2 0 راهکارهای مبتنی برتجزیه و تحلیل ویژگی واژه 37
2-9-3 0راهکارهای مبتنی بر شرح و تفصیل ساده 38
2-9-4 0 راهکارهای مبتنی بر شرح و تفصیل پیچیده 38
2-10 0 روش یارگیری حافظه 39
2-11 0 آموزش واژه 40
2-12 0 روش ها آموزش واژه 40
2-2-1 0 روش مستقیم و روش غیر مستقیم 41
2-12- 1-1 0 روش مستقیم 42
2- 12-1-1-1 0 آموزش راهکارها 42
2-12-1- 1- 2 0 گسترش واژه + آموزش صریح 42
2-12-1-1-3 0 فعالیت های کلاس 42
2-12-1-2 0 روش غیر مستقیم 43
2-12-1-2-1 0 متن به تنهایی 43
2-12-2-1 0 فعالیت های برنامه ریزی نشده 43
2-12- 2- 2 0 فعالیت های برنامه ریزی شده روش های آموزش واژه 44
2-12-2-2 -1 0 آموزش واژگان غیر فعال 44
2-12-2-2-1-1 0 تکرار 45
2-12-2-2-1-2 0 روش های جفت پیوسته 45
2-12-2-2-1-3 0 فهرست واژه 46
2-12-2-2-1-4 0 روش واژه کلیدی 47
2-12-2-2-1-5 0 روش ترجمه 49
2-12-2-2-1-6 0 آموزش با کمک روابط واژگانی 50
2-12- 2-2-1-7 0 ارائه ی تصویر 51
2-12-2-2-1-8 0 اجرای نمایش 51
2-12- 2-2-1-9 0 خانواده های واژگانی 52
2-12-2-2-1-10 0 روش های معنایی 52
2-12-2-2-1-10-1 0 روش حوزه های معنایی 52
2-12-2-2-1-10-2 0 تجزیه و تحلیل مولفه های معنایی 54
2-12-2-2-1-11 0 روش شاگرد محوری : دفترچه ی واژگانی 55
2-12-2-2-1-12 0 کاربرد فرهنگ 55
2-12-2-2-1-13 0 یادگیری واژه از طریق بافت 56
2-12-2-2-2 0 آموزش واژگان فعال 58
2-12-2-2-2-1 0 روش سلسه مورسیا و روزن ویگ 59
2-12-2-2-2-2 0 روش پیجین سازی 60
2-12-2-2-2-3 0 روش لوکاس 61
2-13 0 تعداد واژه 61
2-14 0 انتخاب واژه 62
2-15 0 معیارهای انتخاب واژه 63
2-16 0 ارائه ی واژه 65
2-17 0 وسایل کمک آموزش دیداری و یادگیری 66
2-18 0 ملاحظات معنی شناختی 67
2-18-1 0 معنی شناسی ساختاری 67
2-18-2 0 حوزه های معنایی 67
2-18-3 0 انواع حوزه های معنایی 69
2-18-4 0 روابط معنایی 70
2-18-4-1 0 هم معنایی 71
2-18-4-2 0 شمول معنایی 71
2-18-4-3 0 با هم آیی 71
2-18-4-4 0 رابطه جزء –کل 72
2-18-4-5 0 تباین معنایی 72
2-18-4-6 0 تقابل معنایی 73
2-19 0 ملاحظات روانشناسی زبان 74
2-19-1 0 حافظه 74
2-19-1-1 0 انواع حافظه 75
2-9-1-1-1 0 حافظه کوتاه مدت 75
2-9-1-1-2 0 حافظه بلند مدت 76
2-19-1-1-3 0 حافظه معناشناسی 77
2-20 0 واژگان 77
2-20-1 0 واژگان ذهنی 78
2-20-2 0 سازماندهی واژگان ذهنی 79
2-20-3 . اطلاعات واژگانی: دانش واژگانی 81
2-21 0 اصول آموزش واژه 82
2-22 0 خلاصه 85
فصل سوم : تهیه و تدوین متن های آموزش واژه 86
3-1 0 مقدمه 87
3-2 0 نحوه ی انتخاب واحدهای درسی , واژه ها ساختارها 87
3-2-1 0 چگونگی انتخاب عنوان واحدهای درسی 87
3-2-2 0 نحوه ی انتخاب ساختارها 87
3-3 0 ملاحظات کلی 88
3-3-1 0 اطلاعات مربوط به زبان آموز 89
3-3-2 0 اطلاعات مربوط به شرح درس 90
3-3-3 0 اطلاعات آموزش 90
3-4 0 ساختار کلی واحدهای درسی 90
3-4-1 0 مرحله پیش از خواندن 91
3-4-1-1 0 تصویر 92
3-4-1-2 0 پرسش 92
3-4-2 0 مرحله خواندن 93
3-4-3 0 مرحله پس از خواندن 93
3-4-3-1 0 سوال های درک مطلب 94
3-4-3-2 0 تمرین کاربرد واژه 95
3-4-3-3 0 تمرین باهم آوایی 95
3-4-3-4 0 تمرین تطبیقی 95
3-4-3-5 0 تمرین واژه های مترادف و متضاد 96
3-4-3-6 0 متن های خواندنی 96
3-4-3-7 0 تمرین شبکه ی واژگانی 97
3-4-3-8 0 تمرین گروهی 97
3-4-3-9 0 تمرین های تصویری 97
3-4-3-10 0 تکلیف 97
3-4-3-11 0 تمرین مربوط به مراحل انجام یک کار 98
3-4-3-12 0 تمرین های دیگر 98
3-5 0 خلاصه 99
فصل چهارم : متن های آموزش واژه 100
4-1 0 سهراب سپهری 101
4-2 0 گل آقا 107
4-3 0 چغازنبیل 113
4-4 0 زبان آموزی میمون ها 120
4-5 0 پست 126
4-6 0 سال نو 134
4-7 0 فرودگاه 143
4-8 0 طلای سرخ ایران 150
4-9 0 جهانگردی چیست ؟ جهانگرد کیست ؟ 156
4-10 0 بوی خوش چای 162
4-11 0 خلاصه 167
فصل پنجم : خلاصه و نتیجه 168
5-1 0 خلاصه و نتیجه 169
5-2 0 موضوعاتی برای تحقیق 172
منابع 173
منابع فارسی 174
منابع انگلیسی 176
واژه نامه 181
فارسی – انگلیسی 182
انگلیسی – فارسی 186
منابع فارسی:
1ـ آکماجین، آندرین و دیگران، 1375، زبانشناسی: درآمدی بر زبان و ارتباط، ترجمه خسرو غلامعلی زاده، کرمانشاه: مؤسسه انتشاراتی طاق بستان.
2ـ آلن، ویرجینیا، فرنچ، 1366، فنون تدریس لغت، ترجمه قاسم کبیری، رشد آموزش زبان، س3، ش11 و 12.
3ـ ایچسون، جین، 1371، مبانی زبانشناسی ترجمه محمد فائض، تهران، انتشارات نگاه.
4ـ . . . ، 1372، زبان و ذهن: روان ـ زبانشناسی، ترجمه محمدفائض، تهران انتشارات آگاه.
5ـ بانان صادقیان، جلیل، 1376، تقریرات درس و تدوین مطالب درسی، تهران: دانشگاه علوم طباطبایی.
6ـ براون، اچ. داگلاس، 1363،اصول یادگیری و تدریس زبان، ترجمه: مجدالدین کیوانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7ـ پالمر، فرانک، 1366، نگاهی تازه به معنیشناسی، ترجمه کورش صفوی، تهران: چاپ پنگوئن.
8ـ پالمر، هرولد، 1352، اصول آموزش زبان، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران، 1352.
9ـ ثمره، یدالله، 1372، آموزش زبان فارسی (آزفا)، کتاب چهارم، دوره پیشرفته، انتشارات بینالملل الهدی.
10ـ خانلری، پرویز ناتل، 1374، تاریخ زبان فارسی، ج1، تهران: نشر سیمرغ.
11ـ دارابی، سیامک و دیگران، 1338، آموزش فارسی برای خارجیان، لاهیجان: نیک نگار، 1381.
12ـ سیف، علیاکبر، 1371، روانشناسی پرورشی: روانشناسی یادگیری و آموزش تهران: انتشارات آگاه.
13ـ صفوی، کورش، 1378، «تقریرات درس معنیشناسی»، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
14ـ ضرغامیان، مهدی، 2-1372، واژگان خوانداری کودکان دبستانی ایران، رساله کارشناسی ارشد، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15ـ ضیاء حسینی، سید محمد، 1379، «جزوه اصول و روش آموزش زبان فارسی»، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
16ـ فالک، جولیا، اس.، 1372، زبانشناسی و زبان، ترجمه: خسروغلامعلیزاده، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
17ـ قپانداری بیدگلی، فهیمه، 1378، بررسی روشهای آموزش واژه در زبان فارسی به عنوان زبان اول، رساله کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی.
18ـ مشکوه الدینی، مهدی، 1378، سیر زبانشناسی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
19ـ نصر، محمدرضا، 1379، تهیه و تدوین متنهای آموزش واژگان فارسی براساس حوزههای معنایی ویژه غیرفارسی زبانان سطح متوسط، رساله کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی.
منابع انگلیسی:
- Aitchison, J. (1993), Linguistics, London: Hordder stoughton.
- ...., J, (1992). Teach Yourself Linguistics (4th ed.) London: Hodder & Stoughton.
- Akmajian, A, etal (1991), "Linguistics: An Introduction to Language and Communication" MIT press.
- Allen, V.F, (1993), Techniques in Teaching Vocabulary, Oxford: Oxford university press.
- Anterson, J.R, (1980), cognitive psychology and implication sanfrancisco: H. Freeman.
- Brown, H.D, (1999), Principle of Language Learning and Teaching (3rd ed.) Engle wood cliffs: prentice Hall Regents.
- Brown, S.T, & F.L.perry (1991). "A comparison of three Learning Strategies for ESL Vocabulary acquisition". TESOL Quarterly 25/4: 655-665.
- Carter, R(1987). Applied Linguistics Perspective, London: Allen and Unwi, Ltd.
- Carter, R, & M, McCarthy, (1988), Vocabulary and Language Learning, London: Longman
- Celce-Murica, &, Lois, (1979), Teaching English as a second or Foreign Language, Rowley, MA: Newburg House Publishers.
- Chastain, K, (1988), Developing Second Language Skills: Theory and practice (3th ed). New york: Harcourt Javanovich Inc.
- Channell, J. (1988), "Psycholinguistic considerations". In R. Carter & M.McCarthy (Eds.) Vocabulary and Language Teaching. (PP.83-96). London: Longman.
- Clark, E, (1993), The Lexicon in Acquisition, Cambridge: Cambridge University press.
- Clark, H, & E, Clark, (1997), Psychology and Languages: An Introduction to psycholinguistics. New york: Harcourt Brace and Jonanovich.
- Coady, J & T. Hudson (1997), Second Language Vocabulary Acquistion, Cambridge
- Cook, V, (1990), Second Language Learning and Language Teaching, London: Edward Arnold (pub) Ltd.
- Dubin, F, (1989), "The odd couple reading and vocabulary" ELT Journal 43/4: 283-287
- Ellis, Rod, (1988), Classromm Second Language Development: A study of classroom Interaction and Language Acquisition, London: Prentice - Hall International Inc.
- Finocchiaro, M, (1987), English as a second/ Foreign Language New york: Regents publishing company, Inc.
- Finocchiaro, M, and M, Bonono, (1973), The Foreign Language Learner: A Guide for Teachers, Regents Publishing company, Inc.
- Falk, J.S, (1978), Linguistics and Language (2nd ed.) USA: John Wiley and Sons, Inc.
- Fischer, Ute, (1994), "Learning words from context and Dictionaries: An Experimental comparison", Applied Psycholinguistics 15:551-574
- Fromkin, V. & Rodman (1988). An introduction to Language (4th ed.) USA: Holt, Rinehart and Winston, Inc.
- Gairns, R, & S, Redman (1986), working with words: A Guide to Teaching and Learning Vocabulary, Cambridge: Cambridge University press.
- Griffn, Gerry & Trevor A. Harley, (1996) "List Learning of Second Language Vocabulary", Applied Psycholinguistics 17: 443-460.
- Hatch, E, and C, Brown, (1995). Vocabulary Semantics and Language Education, Cambridge University press.
- Hatch Evelyn, and Cheryle Brown, (1995) Vocabulary, Semantics and Language Education, Cambridge: Cambridge University press.
- Heltai, pal, (1989), "Teaching Vocabulary by oral Translation", ELT Journal 43/4: 288-293
- Hulstijn, Jan H. Merel Hollander & Tine Greidanus, (1996), "Incidental Vocabulary Learning by Advanced Foreign Language Student: The Student of Marginal Glosses, Dictionary use, and Reoccurrence of Unknown words", The Modern Language Journal 80:327-339.
- H. (1988). Words and their Meaning London Longman.
- Kang, sook- Hi, (1995) "The Effects of a context Embeded Approach to second-language Learning", system 23/1: 43-55.
- Katamba, F, (1994), English words, London: Routledge.
- Kern, Richard, G, (1989), "Second Language Reading Strategy Instruction: Its Effects on comprehension and word Influence Ability", The Modern Language Journal, 73: 135-149.
- Kess, J. F, (1992), Psycholinguistics: Psychology, Linguistics and the Study of Natural Language, Amesterdam: John Benjamins Publishing Company.
- Kimble, Gregory A, & Garmezy, Norman, (1963) principles of General Psychology, (2nd ed). Newyork: the Ronald press co.
- Krashen, Stephen, (1989), we Acquire Vocabulary and spelling by Reading: Additional Evidence for the Input Hyphothesis", The Modern Language Journal, 73: 440, 464.
- ...... (1986). Principle and Practice in second Language Acquisition Oxford: Pergaman press.
- Lado, Robert, (1964), Language Teaching: A scientific Approach, Newyork, McGraw-Hill Inc.
- B. (1997). "What's in a word makes it hardor easy: some interlexical factors that affect the Learning of words". In N. Schmitt and M. McCarthy (Eds.) Vocabulary: description, acquisition and Pedagogy (PP. 140-155). Combridge: Combridge University press.
- Lawson, M, J. and D, Hogben, (1996), "The vocabulary Learning Strategies of foreign students", Language Learning, 4b/1: 109-135.
- Lefrancois, G,R, (1991), Psychology for Teaching, USA: WADworth.
- Lewis, M, (1991)"Pedagogical Implications of The lexical Approach" In J, Coady, and T, Hudson (Eds.) Second Language Vocabulary Acquisition, Cambridge up.
- Mackay, R, (1986), Review of the words you need, more words you need. ELT Journal, 40/1: 75-76.
- McCarthy, M, (1990), Vocabulary. Oxford: Oxford University press.
- Malka, F, (1997), "Receptive vs. prouductive aspects of vocabulary." In N. Schmitt and M. McCarthy (Eds.) Vocabulary: description, acquisition and pedagogy (PP. 84-102). Cambridge: Cambridge University press.
- Nation, P. & J. Coady (1988). "Vocabulary and reading". In K. Carter & M.McCarthy (Eds.) Vocabulary and language teaching. (PP. 97-110). London: Longman.
- Nation, P and J, Newton: (1997), "Teaching Vocabulary," In J, Coady and T, Hudson (Eds.), Second Language Vocabulary Acquisition (PP. 238-224), Cambridge Up.
- Nation, P. & R. Waring (1997). "Vocabulary size, text converage and word lists". In N. Schmitt & M. McCarthy (Eds.) Vocabulary: description, acquisition and pedagogy (pp. 6-19). Cambridge: Cambridge University Press.
- Nattinger, J. (1988). "Some current trends in vocabulary teaching". In R. Carter & M.McCarthy (Eds.) Vocabulary and language teaching. (PP. 62-82). London: longman.
- O Harro, K.E., (1984), Vocabulary Development through Language Awarness, English Cliffs, New Jersey: Prentice - Hall, Inc.
- Palmer, F. R. (1981). Semantics (2 nd ed). Cambridge: Cambridge University Press.
- Palmer, E.H, (1921), principles of Language study Oxford University Press.
- Paulston, C.B. & M.N. Bruder (1976). Teaching English as a Second language: techniques and procedures. Cambridge, Massachusetts: Winthrop Publishers Inc.
- Richards, J., J. Platt & H. Platt (1992). Longman dictionary of language teaching and applied linguistics (2nd ed.) England: Longman Group UK Limited.
- Richards, J. C. & T.S. Rodgers (1986). Approaches and methods in language teaching: a description and analysis. USA: Cambridge University Press.
- Rivers, W.M, (1981), Teaching Forign Language Skills, Chicago and London: The University of Chicago Press.
- Robinson, P.J. (1989). "A rich view of Lexical Competence" ELT Journal 43/4: 274-282.
- Sanaoui, R, "Adult Learners Approaches to Learning Vocabulary in Second Language The Modern Language Journal, 79: 15-28.
- Schmitt, N, (1997), "Vocabulary Learning Strategies". In N. Schmitt and M.McCarthy (Eds.) Vocabulary description acquisition and Pedagogy (PP. 199-227) Cambridge: Cambridge University Press.
- Schmitt, N. and M, McCarthy (1997) Vocabulary: description, acquisition and pedagogy. Cambridge: Cambridge University Press.
- Schmitt, N. and D.S. Schmitt (1995). "Vocabulary notbook: theoretical under pinnings and practical suggestions" ELT Journal 49/2: 133-143.
- Seal, B. D, (1991) "Vocabulary Learning and teaching." In M. Celce-Murica (Ed.) Teaching English as a second or foreign Language (PP. 296-311). Boston, Massachusetts: Heinle Publishers.
- Sinclair, J. MCH. & A. Renouf (1988). "A Lexical syllabus for language learning". In R. Carter & M.McCarthy (Eds.) Vocabulary and language teaching. (PP. 140-160). London: Longman.
- Sokmen, A. J(1997). "Current trends in teaching second language vocabulary". In N. Schmitt & M. McCarthy (Eds.) Vocabulary: description, acquisition and pedagogy. (PP. 237-257) Cambridge: Cambridge University Press.
- Sonaiya, Remi, (1991), "Vocabulary Acquisition As Process of Continous Lexical Disambiguation", IRA, Vol. xx/x4, 273-284.
- Spear, R. A, (1975). NTC's dictionary of grammer terminology. USA: National Textbook Company.
- Stieglitz, E.L, (1983), "A Practical Approach to Vocabulary Reinforcement", ELT Journal, 37/1: 71-75.
- Taylor, I, and M.M, Taylor, (1990), Psycholinguistics: Learning and Using Language, London: Prentic - Hall, Inc.
- Taylor, L, (1990), Teaching and Learning Vocabulary, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice - Hall, Inc.
- Wilkins, D.A, (1972), Linguistics in Language Teaching, Cambridge: The MIT Press.
- Yule, G, (1985), The Study of Language: An Introduction, USA: Cambridge University Press.
- Zimmerman, C.B, (1997), "Historical trends in second Language Vocabulary Instruction", In J, Coady and T, Hudson (Eds.), Second Language Vocabulary Acquisition (PP.5-19), Cambridge UP.
تهیه متن های آموزش واژه براساس نظریه حوزه های معنایی ویژه غیر فارسی زبانان سطح پیشرفته