پدیده مهاجرت نخبگان «فرار مغزها» امروزه، یکی از مسائل مهم و بحث انگیزی می باشد که هم برای کشور مهاجر فرست و هم برای کشور مهاجر پذیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ادبیات جدید این پدیده بعد از جنگ جهانی دوم در سال 1945 شکل گرفت، که همزمان بود با بازسازی ویرانه های ناشی از جنگ و شروع انقلاب صنعتی در اروپا.
این دو حادثه تاریخی اهمیت فرار مغزها را دو چندان کرد و به آن سرعت بیشتری بخشید، چون کشورهای اروپایی برای بازسازی ویرانه های ناشی از جنگ نیاز به افراد متخصص و کارآمد داشتند و در نتیجه خیل عظیم متخصصان، مهندسان و اندیشمندان و دیگر افرادی را که از آنها به عنوان نخبه یاد می شود، کشورهای خود را ترک کرده و به سوی کشورهای اروپایی و آمریکا سرازیر شدند تا از شرایط نامطلوب کشورهای کمتر توسعه یافته ی و خود به شرایط مطلوب در کشورهای توسعه یافته دست یابند.
اصطلاح فرار مغزها «Brain Drain» علاوه بر مهاجرت نخبگان و متخصصان، تداعی گر نوعی اجبار در مهاجرت این قشر نیز هست. زیرا Drain به معنی خشک شدن زمین نشانه حالتی از جبر طبیعی است که مهاجرت را برای بقاء و زندگی «در اینجا استمرار حیات علمی و تخصصی را ناگزیر می سازد»[1]
پدیده فرار مغزها نیز باعث بیرون رفتن مغزها یا متفکران از یک سرزمین می شود. مغزهایی که آن سرزمین به این مغزها نیاز دارد و با بیرون رفتن این مغزها، این کشورها متضرر می گردند و این مهاجرت ها برای این کشورها بحران هایی را بوجود می آورد، زیرا کشورهای مهاجر فرستِ توسعه نیافته نه توانایی جذب متخصصان و نخبگان دیگر کشورها را دارند و نه توانایی حفظ نخبگان خود را، از طرفی سرمایه های انسانی را که سالیان سال به نتیجه رسانده و موقع استفاده از آنها می باشد، سرزمین خود را ترک کرده و کشور خود را با بحران کمبود نیروی کارآمد انسانی مواجه می سازند، در صورتی که در سوی دیگر این مسئله کشورهای توسعه یافته هستند که با هزینه اندکی این مهاجرین را جذب می کنند و امکان توسعه اقتصادی و صنعتی خود را بیشتر می کنند.
پدیده مهاجرت نخبگان از ایران نیز مانند دیگر کشورها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا مهاجرت نخبگان از ایران در بین کشورهای خاورمیانه رده خاص و بالایی را به خود اختصاص داده است.
آمارهای رسمی و غیر رسمی ارائه شده در خصوص وسعت و دامنه پدیده فرار مغزها از ایران گویای این واقعیت است که امروزه خروج نیروی انسانی متخصص و برخوردار از سرمایه انسانی بالا و بسیار کارآمدی همچون اساتید دانشگاهها، پزشکان، پژوهشگران، مهندسان و .... به صورت یک معضل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی در کشور خود را نشان داده و نگرانی هایی را بوجود آورده است. هر چند آمار رسمی از فرار مغزها توسط مراکز رسمی و معتبری ارائه نشده است ولی برخی از گزارش ها نشان می دهند که به طور متوسط روزانه 5/2 نفر از افراد متخصص و نخبه علمی کشور، به خارج می روند و کشور را ترک می کنند.[2]
گرایش به مهاجرت نخبگان علمی ایران در طی سالهای 1350 تا 1370 پدیده ای است که از جهات گوناگون قابل بررسی و تحقیق است. نخست آنکه در طی این دو دهه ما با دو تحول بزرگ در ایران روبرو هستیم. یکی مسائل و عواملی که باعث وقوع انقلاب اسلامی در ایران شد و دیگری مسائلی که باعث شروع جنگ 8 ساله گردید.
این دو واقعه در تسریع مهاجرت نخبگان تاثیر فراوانی داشت و نخبگان زیادی در طی این دو دهه به علل گوناگون که شامل احساس ناامنی در جامعه به علت وقایع انقلاب و مسائل مربوط به آن و دیگری عواملی که موجب شروع جنگ 8 ساله، که پیامد آن ناامنی در کشور و مهیا نبودن شرایط لازم برای تحقیق و پژوهش در این سالها می باشد.
از عوامل مهم در وقوع انقلاب می توان به ناامنی در جامعه، تظاهرات و اعتصابات، تعطیلی مدارس و دانشگاهها، جو اختناق و پلیسی در آن دوره، سانسور شدید در روزنامه و وسایل ارتباط جمعی و از سوی دیگر بالا رفتن درآمد نفت بطور بی سابقه، سفرهای اقتصادی گروههای مختلف اقتصادی به ایران از ژاپن، اروپا و آمریکا، سیاست دروازه های باز برای جبران کمبود مایحتاج و اقلام مورد نیاز، برقراری دادگاههای نظامی در جهت محکومیت جوانان مبارز و انقلابی، برخوردهای داخلی گروههای مسلح و انشعاب و تغییر مواضع به سازمان امنیت و ..... همه از مسائلی بود که در مهاجرت نخبگان از ایران به خارج تاثیر فراوانی داشت.[3]
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و روی کار آمدن این نظام جدید نیز به همراه خود مسائلی را به همراه داشت که مهاجرت نخبگان را تسریع بخشید.
شکست نظام پادشاهی و افراد وابسته به آن در این دوره شرایطی را فراهم آورد که آنان نتوانند در این فضا بمانند و ایران را ترک کردند.
ناآرامیها و ناامنی های موجود در دوران حکومت جمهوری اسلامی در سالهای 58 به بعد که شامل درگیریهای کردستان و آمل و ... می باشد جو ناامنی را در جامعه ایجاد کرد و به دنبال آن وقوع جنگ تحمیلی که هم ریشه خارجی داشت و هم ریشه داخلی که به مدت 8 سال از ایران کشوری جنگ زده به ارمغان آورد، بهترین و مناسب ترین فرصت را برای نخبگان فراهم کرد تا در تعطیلی دانشگاهها و وقوع انقلاب فرهنگی در دانشگاهها و وقوع جنگ ایران را ترک کنند و در فضای آرام و به دور از جنگ و هیاهو به تحصیل و یا ادامه آن و یا دیدن تخصصهای مربوط که در ایران نبود و یا امکانات لازم را نداشت، ایران را ترک کرده و به دنبال علم و دانش باشند.
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 127صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا بازکنید .
مقاله علل گرایش به مهاجرت در نخبگان
